بیم و امیدهای بازار سرمایه

سهیل کلاه‌چی‌فر*
با مرور شش ماهه دوم سال1403 در بازار سرمایه دیدیم که در دو ماه ابتدایی پاییز شرایط خوبی رقم خورد ولی از ابتدای زمستان با شرایط نامناسبی روبه‌رو شد به‌طوری که بعضی از روزها بازار با صف‌های فروش قفل شده مواجه شد و در حال حاضر بازار با شرایط مناسب‌تری همراه است اما در مورد بازار سرمایه بیم و امیدهایی وجود دارد که روی پیش‌بینی کوتاه‌مدت و بلندمدت تاثیرگذار است. در شرایط فعلی اقتصاد نرخ ارز و طلا صعودی بوده و در چند ماه اخیر با رشد شدیدی مواجه شده است. این مساله شرایط خاصی در کشور ایجاد کرده و کلاس‌های دارایی مختلف را تحت تاثیر قرار داده. می‌دانیم که در ایران، دلار و طلا به عنوان دارایی‌های امن، در شرایط پرریسک توسط سرمایه‌گذاران به عنوان ابزاری برای پوشش ریسک استفاده می‌شوند. این موضوع کلاس‌های دیگر دارایی‌ را با روند نزولی مواجه می‌کند چراکه پول با خروج از سایر دارایی‌ها به سمت طلا و دلار حرکت می‌کند. ریسک‌های سیاسی در حال حاضر بسیار زیاد است و بیش از هر زمان دیگری به خلاصی از تحریم‌ها نیاز داریم. البته که برکناری وزیر اقتصاد هم به ریسک‌های حال حاضر افزوده و پیش‌بینی می‌شود که حداقل در کوتاه‌مدت اوضاع پرتنش‌تری را شاهد باشیم. در این شرایط بازار سهام به عنوان یک دارایی ریسکی با استقبال کمتری مواجه می‌شود و دلار و طلا به عنوان دارایی‌های کم‌ریسک‌ بیشتر مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرند. ریسک‌های ژئوپولیتیک درحال حاضر به شدت بالا هستند و یکی از مهم‌ترین علل این افزایش ریسک در سراسر جهان مربوط به خاورمیانه و مخصوصا ایران است. با شرایط موجود نمی‌توان حرکتی بلندمدت خوب و پر قدرتی را از بازار سرمایه انتظار داشت. مشکل بعدی تورم و افزایش روزافزون بدهی‌های دولت است. نسبت پول به شبه پول افزایش یافته و این مسائل نه‌تنها تورم بلکه انتظارات تورمی را نیز افزایش داده است. تمام این مسائل بازار سرمایه را تحت‌تاثیر قرار داده و دارایی‌های امن را جذاب‌تر می‌کند. همه موضوعات مطرح شده در ارزش معاملات نیز قابل رویت است چراکه حتی با افزایش ارزش معاملات خرد و ثبت بازدهی مثبت در روزهای ابتدایی اسفند، بازهم به سطوح مناسب برای رشد پایدار بازار نرسیدیم. با وجود این مشکلات، امیدواری‌هایی نیز نسبت به بازار وجود دارد. در حال حاضر ارزش دلاری بازار سهام نزدیک به 100‌میلیارد دلار است که معادل اواسط سال98 است در حالی که بازتاب رشد سودآوری شرکت‌ها در این شاخص دیده نشده و به‌علاوه از آن زمان بیش از 80 عرضه اولیه در بازار داشته‌ایم.

این موضوع خود می‌تواند نشانه‌ای برای رشد مجدد بازار باشد چراکه در گذشته نیز از همین محدوده شاهد رشد بازار بوده‌ایم. از طرفی نسبت قیمت به درآمد (E/‏P) بازار هم در محدوده‌ای قرار دارد که معمولا بازار از آنجا حرکت رو به رشدی داشته است، همچنین هنوز اثر نرخ دلار توافقی روی بازار نمود پیدا نکرده که خود عامل مثبتی به‌شمار می‌آید. بررسی‌ آماری انجام شده بر اسفند ماه‌های 10سال گذشته نشان می‌دهد که این ماه معمولا در بازار سهام پررونق بوده و در این مدت هفت بار بازدهی مثبت و فقط سه بار بازدهی منفی در شاخص کل مشاهده شده است. به صورت میانگین نیز 4/‏6درصد بازدهی در شاخص کل در اسفند ماه 10سال گذشته دیده شده است ضمن اینکه با توجه به بررسی مشابهی که روی فروردین ماه سال‌های گذشته صورت گرفته، این ماه هم با میانگین بازدهی شش درصد شرایط خوبی برای کوتاه‌مدت بازار نشان می‌دهد. این موضوع نوید‌دهنده احتمال بهبود نسبی بازار در اسفند ماه سال‌جاری است.
*مدیر تحلیل و معاملات مشتقه سبدگردان دیبا