بیم و امیدهای ژئوپارک قشم

گروه فرهنگ‌وگردشگری- ژئوپارک قشم یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری و زیست‌محیطی کشور بوده که ظرفیت‌های بی‌بدیلی را برای صنعت توریسم ایران ایجاد کرده است. این ژئوپارک در ابتدا محدوده‌ای به مساحت حدودا ۳۰۰کیلومترمربع از غرب جزیره قشم را در بر می‌گرفت، اما از سال ۹۶، کل جزیره قشم، جزیره هنگام و جنگل‌های حرا نیز به این مجموعه اضافه شدند.
ژئوپارک‌ها از نظر گردشگری و زمین‌شناسی دارای اهمیت فراوانی هستند و این‌گونه نیست که در هر کجای دنیا بتوانید ژئوپارک‌ها را ببینید و همین مساله اهمیت ژئوپارک قشم را برای کشور مضاعف کرده است.
به تازگی خبرهایی درخصوص حضور ارزیابان یونسکو در ژئوپارک قشم مطرح شده و این امیدواری وجود دارد در صورتی که همه چیز طبق برنامه‌ریزی پیش برود، این ژئوپارک بتواند برای یک دوره دیگر از یونسکو چراغ سبز بگیرد.
قشم آماده استقبال از ارزیاب‌های یو نسکو
به تازگی مدیر ژئوپارک جهانی قشم از ارزیابی دوره‌ای یونسکو از این ژئوپارک در فاصله ماه‌های سپتامبر و اکتبر ۲۰۲۴ خبر داد و گفت: ژئوپارک جهانی قشم آماده استقبال از ارزیاب‌های شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو است.
سجاد اشگرف اظهار کرد: ژئوپارک‌های جهانی یونسکو با هدف تمدید جایگاه آنها در فهرست شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو و ارائه کارت سبز به آنها، هر چهار سال یک‌بار ارزیابی می‌شوند که با توجه به محدودیت‌های کرونا، ارزیابی ژئوپارک جهانی قشم، با تعویق زمانی، در سال ۱۴۰۱ انجام شد و اکنون پس از گذشت دوسال، طبق اعلام شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو قرار است دوره ارزیابی ژئوپارک جهانی قشم در فاصله ماه‌های سپتامبر و اکتبر ۲۰۲۴ (اواخر تابستان و یا اوایل پاییز) با سفر ارزیاب‌های یونسکو به جزیره قشم، انجام شود.
مدیر ژئوپارک جهانی یونسکو در جزیره قشم گفت: این ژئوپارک آماده استقبال از ارزیابی‌های شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو است.
اشگرف درباره شرایط این ژئوپارک جهانی اظهار کرد: براساس سنجشی که انجام شده، وضعیت کلان این ژئوپارک خیلی خوب است و از برخی شاخص‌های شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو، یک گام جلوتر است، از جمله در مدیریت مشارکت جامعه محلی، ترویج دانش بومی و مشارکت زنان که می‌تواند به عنوان الگوی موفق ژئوپارک‌های یونسکو باشد، اما در یک‌سری از زیرساخت‌ها به حمایت بیشتری نیاز است.
ژئوپارک قشم از سال ۱۳۸۵ به عضویت شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو درآمد و تا پیش از آنکه این شبکه به طبس و ارس رای مثبت بدهد، تنها ژئوپارک جهانی ایران و خاورمیانه بود. این ژئوپارک که مساحت محدودتری به نسبت حال حاضر داشت، در سال ۱۳۹۱ به دلیل ناتوانی در انجام معیارهای ثبت جهانی، کارت قرمز گرفت و از این شبکه خارج شد. در سال ۱۳۹۶ پس از رفع معایب و اصلاح مدیریت، دوباره در شبکه ژئوپارک‌های یونسکو پذیرفته شد و اکنون یکی از باسابقه‌ترین ژئوپارک‌های غرب‌آسیا و خاورمیانه شناخته می‌شود. این ژئوپارک در جلسه شورای‌عالی یونسکو که شهریور ۱۴۰۱ در تایلند برگزار شد، کارت سبز این شورا را گرفت و درفهرست ژئوپارک‌های جهانی تا امروز ماندگار شده است.
نامناسب بودن زیرساخت‌های گردشگری قشم
در شرایطی صحبت از حضور ارزیابان یونسکو در ژئوپارک قشم مطرح شده که هنوز در جزیره قشم مردم محلی و فعالان گردشگری با مشکلات ریزودرشتی مواجه هستند.
آرمان پوزش، راهنمای گردشگری قشم در مورد مشکلات زیرساختی این جزیره به «جهان‌صنعت» گفت: زیرساخت‌های گردشگری قشم بسیار ضعیف است و وضعیت جاده‌ها نیز مطلوب نیست. درخصوص جاذبه‌های گردشگری جزیره نیز باید بگویم مثلا در تنگه چاهکوه زیرساخت‌های لازم برای رفاه حال گردشگران از جمله سرویس بهداشتی وجود ندارد. این در حالی است که این تنگه از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری قشم است و تعداد زیادی بازدیدکننده دارد و روزانه شاید حدود ۴‌هزار گردشگر از آن بازدید می‌کنند اما فاقد امکانات اولیه برای تسهیل حضور گردشگران است.
وی خاطرنشان کرد: در تنگه‌های بکر دیگر جزیره همچون تنگه چکاویر که در نزدیکی گوران قرار گرفته هم مسیر فاقد جاده آسفالت است و گردشگران برای بازدید از آن باید از مسیر خاکی عبور کنند.
این راهنمای گردشگری در ادامه با اشاره به مشکلات موزه‌های قشم ابراز داشت: وضعیت در موزه گوران نیز مساعد نیست. موزه گوران در حال حاضر موزه فضای باز است و با وجود آنکه ۵‌سال است قول ایجاد ساختمان و جای پارک برای آن مطرح شده اما هنوز اقدامی در این رابطه انجام نشده و گردشگران هنگام ورود به آن سردرگم هستند که باید به کجا بروند و چه کار کنند.
در نهایت باید مشکلات متعدد موجود در زمینه کبود اقامتگاه و تاسیسات گردشگری در قشم را نیز به سایر مشکلات این جزیره افزود.
« پوزش» ضمن اشاره به چالش‌های اقامتی گردشگران در قشم ابراز داشت: متاسفانه زیرساخت لازم برای ایجاد اقامتگاه‌ها ارائه نشده است و ارائه تسهیلات و وام برای ایجاد اقامتگاه هم مدنظر قرار نمی‌گیرد.
وی خاطرنشان کرد: فراموش نکنیم در دوران همه‌گیری کرونا بسیاری از صاحبان اقامتگاه‌ها، کسب‌و‌کار خود را تعطیل کردند. در واقع بسیاری از آنها به دلیل بدهی‌ها و وام‌هایی که اخذ کرده بودند، در نهایت ناچار به تعطیلی اقامتگاه‌هایشان شدند.
امید به آینده
انتظار می‌رود با روی کار آمدن دولت مسعود پزشکیان باتوجه به وعده‌هایی که وی برای بهبود وضعیت مناطق آزاد مطرح کرده، زمینه برای ارتقای زیرساخت‌های گردشگری در قشم فراهم شود. مطمئنا در صورتی که سرمایه‌گذاری مناسب در قشم انجام گرفته و چالش‌ها و مشکلات جزیره برطرف شوند، می‌توان امیدوار بود که در مدت کوتاهی با استفاده از ظرفیت ثبت جهانی ژئوپارک قشم و جذب انبوه گردشگران خارجی و داخلی، چندبرابر سرمایه‌گذاری انجام شده بازگشت پیدا کند.
افزون بر این، جذب بیشتر گردشگران خارجی به قشم می‌تواند زمینه را برای ارزآوری به داخل کشور و بهبود وضعیت زندگی و اقتصاد جوامع محلی فراهم آورد.