بی توجهی به هویت ایرانی

گروه فرهنگ- وزیر راه‌و‌شهرسازی در دومین همایش ملی میراث فرهنگی و توسعه پایدار‌ گفت: اگر در جهان امروز بخواهیم منافع ملی ایجاد کنیم باید منافع خود را به منافع کشورهای همسایه و منطقه گره بزنیم. نمی‌توانیم نسبت به شبه‌قاره، میان‌رودان و آسیای میانه بی‌تفاوت باشیم. این در حالی است که می‌گویند ایرانی‌ها نمی‌توانند در منافع مشترک خود با دیگران سهیم شوند و به نوعی تعریف مشترکی در خصوص منافع مشترک با دیگران داشته باشند. او همچنین وضعیت بحرانی اجتماعی کنونی را ناشی از تفکر نسبت به توسعه در ایران دانست.
دومین همایش ملی میراث فرهنگی و توسعه پایدار‌ با حضور عباس آخوندی ‌وزیر راه‌و‌شهرسازی‌، علی‌اصغر مونسان ‌معاون رییس جمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و دبیر شورای سیاستگذاری همایش، سیدمحمد بهشتی ‌رییس پژوهشگاه میراث و گردشگری‌ و سعید نمکی ‌معاون توسعه امور علمی، فرهنگی و اجتماعی سازمان برنامه و بودجه کشور‌ در سالن همایش‌های موزه ملی ایران برگزار شد.
عباس آخوندی ‌وزیر راه‌و‌شهرسازی‌ با اشاره به‌ اینکه وقتی از تمدن ایران و هویت ایرانی صحبت به میان می‌آید صرفا از یک مفهوم رمانتیک صحبت نمی‌کنیم، گفت: «در بسیاری از موارد این‌گونه تصور می‌شود که وقتی از مفهوم ایران و هویت ایرانی صحبت به میان می‌آید تلقی ما یک مفهوم جدایی‌طلبانه از منطقه و اقدامی واپسگرایانه است. آیا ما می‌خواهیم یک اقدام خودخواهانه داشته باشیم و خود را از جهان و منطقه جدا سازیم یا آنکه بالعکس، از ایران و تمدن ایرانشهری صحبت می‌کنیم تا صلح و تعامل و یکپارچگی را در جهان مطرح کنیم؟»
او ادامه داد: «مدتی است که می‌شنوم وقتی از مفهوم ایرانشهری و تمدن آن صحبت می‌شود یک مبحث واپس‌گرایانه مطرح می‌‌شود. این در حالی است که می‌خواهیم این مبحث را باز کنیم و دوست دارم در اینجا به چند نکته اشاره کنم.»
وزیر راه‌و‌شهرسازی ادامه داد: «بعد از ۴۰ سال از پیروزی انقلاب خیلی خوب است که بازخوانی از ایران داشته باشیم و نقدی که درخصوص ایران مدرن مطرح می‌شود ناظر بر معاصر شدن نیست بلکه ناظر به مفهوم ایران است.»
او در خصوص مفهوم تمدن نیز گفت: «عقیده من آن است که این مفهوم دو پایه اصلی دارد؛ معرفت سامان‌یافته و هویت ملت. جنبه دیگر تمدن نظم اجتماعی آن است که رفاه فزاینده مادی، آداب اجتماعی، زوال خرافات، از بین رفتن خشونت و جنگ و امکان تعامل با دیگران از دیگر پیامدهای آن است. اگر چنین مفهومی از تمدن را در ذهن داشته باشیم، آن را ناظر بر یک فراگرد می‌بینیم چراکه تمدن مرتب در حال فرا رفتن است. خلاقیت، قدرت، حل مساله و کارایی با آن همراه خواهد شد. از این رو از یک وضعیت ایستا در دو هزار سال پیش صحبت نمی‌کنیم بلکه هر لحظه خلق جدیدی اتفاق می‌افتد. همچنین معرفت می‌تواند راهگشای ما باشد تا راه را گم نکنیم و از گسست‌های مختلف در امان باشیم.»
آخوندی با اشاره به آنکه وقتی می‌گوییم دارای یک تمدن دیرینه هستیم ولی در یک جهان پایدار، گفت:«در این میان نکته مهم آن است که به مفهوم تمدن، قدرت، خلاقیت و حل مساله پی ببریم. نظم اجتماعی و معرفت سامان‌یافته ویژگی دنیای مدرن است. این در حالی است که دنیای مدرن اغواگرانه به سوی فناوری پیش می‌رود و از این رو روی مفهوم نظم تمرکز دارد.»
اکنون با وضعیت نازل اجتماعی روبه‌رو هستیم
وزیر راه‌و‌شهرسازی بیان کرد: «در توسعه ایران تمام تمرکز ما روی مفهوم زن‌سالاری بود و توسعه موجب چندپارگی و نوعی ناهمبستگی اجتماعی در ایران شد که اکنون با وضعیت نازل اجتماعی روبه‌رو هستیم. در واقع می‌توان گفت با بحرانی روبه‌رو هستیم که ناشی از تفکر ما نسبت به توسعه در ایران است.»
او ادامه داد: «ساختار جهان بیرونی و درونی به هم وابسته است و این به معرفت سامان‌یافته و نظم اجتماعی جهان بازمی‌گردد. ما از ایران امروز صحبت می‌کنیم و معرفت سامان‌یافته امروز ایرانشهری مهم است که چه خلاقیتی برای مسائل ایران دارد؟ آیا توانسته است از خود یک تعریف اصلی ارائه دهد؟ طی ۲۰۰ سال گذشته وقتی به جنبه‌های فناورانه که ما را گرفتار کرده، توجه داشته باشیم، نمی‌توانیم از گذشته دست برداریم و در آن هم باقی بمانیم.»
او با اشاره به تعریف هویت گفت: «در حوزه سیاست و برنامه‌ریزی خیلی مهم است که به هویت توجه داشته باشیم این در حالی است که به آن کم توجه کرده‌ایم حتی درباره چیستی و کارکرد آن می‌توان صحبت کرد. هویت از نظر کارکرد به نقش و مسوولیت می‌پردازد.»آخوندی با اشاره به آنکه در حوزه‌های فرهنگی نیز صحبت زیاد شده است، گفت: «طی سال‌های گذشته میلیاردها بار در خصوص تحولات فرهنگی و حوزه چیستی آن صحبت کرده‌ایم در حوزه چگونگی آن. این در حالی است که سیاستگذاری در حوزه چگونگی است نه چیستی.»وزیر راه‌و‌شهرسازی بیان کرد: «وقتی از ایران صحبت می‌کنیم از همگرایی و صلح صحبت به میان می‌آید. اگر به مفهوم هویت، نقش و مسوولیت بازگردیم به مفهوم ایران بازگشته‌ایم. هویت ایران نقش و مسوولیت آن، ایجاد صلح و یکپارچگی و وحدت بین اقوام است. در واقع مفهوم ما ایجاد سرزمینی گسترده‌تر از ایران کنونی است. هویت ایجاب می‌کند ما در برابر افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان هم نقش مسوولیت داریم. ما به بخش هویتی ایران بی‌توجه هستیم. اگر به تمدن ایرانشهری بازگردیم می‌توانیم به مفهوم صلح برسیم.»آخوندی با اشاره به آنکه دل ایران بغداد است، گفت: «نمی‌توانیم نسبت به شبه قاره، میان‌رودان و آسیای میانه بی‌تفاوت باشیم. این در حالی است که می‌گویند ایرانی‌ها نمی‌توانند در منافع مشترک خود با دیگران سهیم شوند و به نوعی تعریف مشترکی در خصوص منافع مشترک با دیگران داشته باشند. این در حالی است که اگر بخواهیم در جهان امروز منفعت ملی ایجاد کنیم باید در سطح منطقه این منفعت ملی را با سایر کشورها به اشتراک بگذاریم. برای تحقق این مهم نیز نیازمند نظام معرفتی هستیم.»
او با اشاره به آنکه مفهوم تمدن ایران شهری ضامن صلح در منطقه است، گفت: «شبکه حمل‌و‌نقل، تجارت، آکادمیک و بخش‌های دیگر باید به صورت یکپارچه عمل کنند و اینها در مفهوم تمدن ایرانشهر محقق می‌شوند. آنجاست که باید نقش و مسوولیت خود را در این حوزه تمدنی تعریف کنیم. وقتی از مفهوم ایران و ایرانشهری صحبت می‌شود از یک همکاری فراملی در حوزه تمدن و صلح پایدار و پیوند اجتماعی صحبت می‌کنیم.»
توسعه با فهم معمای زیستی کشور ممکن است
این مراسم با صحبت‌های سیدمحمد بهشتی (رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی) ادامه یافت. بهشتی گفت: «بعد از جنگ جهانی وقتی مباحث توسعه و بازسازی مطرح شد مباحث محیط‌زیست و میراث فرهنگی را مانع توسعه تصور کردند. این در حالی است که اینها از توسعه جدا نیستند. زمانی که از توسعه به معنای خود در کشور ما اتفاق می‌افتاد تخریب‌هایی که در عرصه میراث شاهد بودیم بیش از آن چیزی بود که طی هزار سال گذشته و حتی با وجود حمله مغول‌ها رقم خورده بود، بود.»
او ادامه داد: «امروزه توسعه پایدار مطرح است و بیش از ۲۰ سال است که از اصطلاح توسعه پایدار استفاده می‌شود تا کمی ملاحظه محیط‌زیست را بکنند این در حالی است که در عمق و به صورت همه‌جانبه مباحث نظری متعددی مطرح شده و موضوع فرهنگ در این میان باید جایگاه رفیعی داشته باشد چراکه فرهنگ مبدا و مقصد توسعه است.»
بهشتی بیان کرد: «توسعه جز با شناخت سرزمین و معماهای سرزمین محقق نمی‌شود و این مهم با شناخت و حفاظت میراث فرهنگی محقق می‌‌شود. از این رو نخستین همایش میراث فرهنگی و توسعه پایدار را سال‌های گذشته برگزار کردیم تا فتح بابی برای مطرح کردن چنین موضوعی باشد و سندهای خوبی از آن همایش نیز باقی ماند. با این وجود همایش را ادامه می‌دهیم تا بتوانیم این مفهوم را گسترش دهیم.»
شهرنشینی لجام‌گسیخته از پیامدهای بی‌توجهی به میراث فرهنگی است
رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری هم در این مراسم گفت: «بحران آب، مسائل زیست محیطی، مهاجرت بی‌رویه و شهرنشینی لجام‌گسیخته از پیامدهای بی‌توجهی به ظرفیت میراث فرهنگی در امر توسعه است.»
علی‌اصغر مونسان ادامه داد: «ارتباط میراث فرهنگی با توسعه پایدار یکی از چالش‌های توسعه و تجارب برنامه‌ریزی کشور در دهه‌های گذشته است. ما در برنامه‌های توسعه به منابع زیستی و میراثی کشور به طور جدی نپرداخته و به آنها آسیب زده‌ایم. توسعه پایدار، توسعه‌ای است که برخورداری از منابع و امکانات رشد را نه تنها برای نسل حاضر بلکه برای آیندگان نیز تضمین کند.»او بیان کرد: «توسعه پایدار به معنی عدم تحمیل آسیب‌های زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به آیندگان است. ارکان و ابعاد توسعه پایدار در چهار بخش فرهنگ، طبیعت، اقتصاد و نظم اجتماعی خلاصه می‌شود. باید آرمان‌ها و اهداف توسعه منطبق و متناظر با آرمان‌ها و ارزش‌های فرهنگی جامعه باشد در غیر این صورت توسعه بومی محلی و پایدار نخواهد بود.»