تابوشکنی بخش‌خصوصی

دیبا حاجیها- جو بازار سرمایه روز گذشته از ابتدای روز تا آخرین لحظات تحت تاثیر مجمع شرکت ایران‌خودرو قرار داشت. این مجمع با وجود چالش‌های متعدد و تاخیرهای پیش‌آمده در نهایت توانست مهر پایان انحصار را بر نماد خودرو بکوبد و پس از چالش‌های فراوان اکثریت هیات‌مدیره ایران‌خودرو به کروز رسید. از حیث عملکرد، شاخص کل بورس با ریزش 188واحدی به 2804030واحد رسید که کاهش 01/‏0درصدی را نشان می‌دهد. کانال دو‌میلیون و 800‌هزار واحد چند بار از دست رفته و مجدد بازپس گرفته شده اما به نظر می‌رسد که بازار، تعیین‌تکلیف در این خصوص را به هفته آتی موکول کرده است.
این تغییرات در حالی رخ داد که شاخص کل هم‌وزن بورس نیز با افت 1640واحدی به 876443واحد رسید و افول 19/‏‏0‌درصدی را به نمایش گذاشت. در بازار دیروز، حجم معاملات به 19‌میلیارد ورقه سهم رسید و ارزش معاملات 21‌هزار‌میلیارد تومان ثبت شد. سرانه خرید معادل 68‌میلیون تومان و سرانه فروش نیز 59‌میلیون تومان بود. در این روز، بازار خروج پول 756‌میلیارد تومانی را شاهد بود. ارزش خرید حقیقی‌ها 10‌هزار‌میلیارد تومان و ارزش فروش آنها 11‌هزار‌میلیارد تومان بود، در نتیجه این گروه از سهامداران در سمت فروش قرار گرفتند. از سوی دیگر ارزش خرید حقوقی‌ها 11‌هزار‌میلیارد تومان و ارزش فروش آنها 10‌هزار‌میلیارد تومان بود و در سمت خرید قرار داشتند. در حال حاضر، نسبت P/E بازار به 98/‏‏6 رسیده است. قدرت خرید حقیقی نیز در سطح 7/‏‏1 قرار دارد و فشار تقاضا به 39/‏‏2 رسیده که حکایت از وجود تقاضای بالاتر از عرضه در بازار دارد.
فرابورس چه کرد؟
شاخص کل فرابورس در روز گذشته توانست در یک حرکت مثبت به رشد 32واحدی دست‌یابد و به 26993واحد برسد که از افزایش معادل 12/‏‏0‌درصدی حکایت می‌کند. این روند صعودی که عمدتا به‌واسطه رشد نمادهای بزرگ‌تر و تاثیرگذار در بازار فرابورس بود، توجه بسیاری از فعالان بازار را به خود جلب کرد. البته این رشد در حالی صورت گرفت که شاخص کل هم‌وزن فرابورس با کاهش 426واحدی به 152521واحد رسید که افت 28/‏‏0‌درصدی را نشان می‌دهد.
کاهش در شاخص هم‌وزن از ضعف نسبی در نمادهای کوچک‌تر حکایت دارد. در واقع، این امر بیانگر آن است که بسیاری از نمادهای کوچک‌تر فرابورس نتوانستند به‌طور همزمان با نمادهای بزرگ حرکت صعودی را تجربه کنند و فشار فروش بر روی برخی از این نمادها چشمگیر بوده است. در طرف مقابل، نمادهای آریا، مارون و فزر توانستند در شرایط فعلی با رشد چشمگیر خود به‌عنوان شاخص‌سازهای سبز فرابورس شناخته شوند. این نمادها با افزایش قیمت خود نقش مهمی در حرکت مثبت شاخص کل ایفا کردند و از تاثیرات منفی در شاخص هم‌وزن کاسته‌اند. این نوع از رفتار بازار، نشان‌دهنده این است که سرمایه‌گذاران تمایل بیشتری به نمادهای بزرگ دارند که معمولا پایداری بیشتری در برابر نوسانات بازار از خود نشان می‌دهند.
با توجه به این نکات، می‌توان نتیجه گرفت که هرچند شاخص کل فرابورس از یک روند مثبت برخوردار بود اما عدم تعادل در بین نمادهای بزرگ و کوچک‌تر می‌تواند نشان‌دهنده یک فضای متناقض در این بازار باشد. ادامه این روند در هفته‌های آینده می‌تواند به چالش‌هایی برای بازارهای کوچک‌تر و نمادهایی که تحت‌فشار فروش قرار دارند تبدیل شود. به طور کلی بازار فرابورس در آخرین روز معاملاتی هفته به‌وضوح تحت‌تاثیر عملکرد مثبت نمادهای بزرگ و مشکلاتی در بخش‌های کوچک‌تر قرار گرفت.
ترین‎‌های چهارشنبه
در بازار دیروز، نمادهایی که بیشترین ارزش بازار را به خود اختصاص دادند، به ترتیب شامل فارس، فملی، فولاد، وغدیر و پارسان بودند. این شرکت‌ها در صدر فهرست ارزش بازار قرار داشتند و در واقع نمادهای تاثیرگذار در روند کلی بازار محسوب می‌شوند. بیشترین ارزش معاملات در نمادهایی چون نوری، بوعلی، وبملت، شپنا و پارس مشاهده شد که نشان از تحرکات قابل‌توجه در این نمادها داشت. در عین حال بیشترین حجم معاملات به ترتیب در نمادهای ذوب، وبملت، پارس، شستا و شپنا ثبت شد که در مجموع شرایط پرنوسانی را برای بازار رقم زد. از طرفی فملی، فارس، فولاد، شپنا و وبملت بیشترین ارزش شناور را تجربه کردند. این نشان‌دهنده تقاضا و حجم بالای معاملات این نمادها در بازار بود که تاثیر قابل‌توجهی بر حرکت بازار داشت. از نظر بازده روز، بالاترین ‌درصد بازدهی متعلق به نمادهای سکرما، نوری، آریا، ساربیل و ولیز بود. این نمادها در یک روز معاملاتی بازدهی مثبت و چشمگیری داشتند و توانستند نظر سرمایه‌گذاران و تحلیلگران را جلب کنند.
در مقابل نمادهای واحصا، ثنظام، والماس، وملی و وسرمد با کمترین بازدهی روز مواجه شدند. این نمادها روزی منفی را پشت‌سر گذاشتند و با کاهش ارزش مواجه بودند که نشان‌دهنده فشار فروش یا عدم اعتماد بازار به آنها بود. در حوزه خرید و فروش حقیقی نمادهایی که بیشترین خالص خرید حقیقی را به خود اختصاص دادند به ترتیب شامل شپنا، شبندر، جم پیلن، فزر و واحیا بودند. این نمادها نشان دادند که سرمایه‌گذاران حقیقی در آنها علاقه‌مند به خرید هستند و به دنبال فرصت‌های رشد در این شرکت‌ها هستند. در مقابل بیشترین خالص خرید حقوقی در بازار به وبملت، نیشکر، بوعلی، وپارس و فولاد تعلق داشت که نشان‌دهنده حضور پررنگ حقوقی‌ها در این نمادها بود.
این خریدها می‌تواند به معنای اعتماد به آینده شرکت‌ها یا تصحیح قیمت‌ها در نظر حقوقی‌ها باشد. سرانه خرید حقیقی نیز در برخی نمادها بیشتر از سایرین بود. به طور خاص مارون، آریا، جم، ثنور و واحیا بیشترین سرانه خرید حقیقی را در بازار دیروز تجربه کردند که یعنی سرمایه‌گذاران حقیقی در این نمادها به طور متوسط بیشترین خرید را انجام داده‌اند. در عین حال نمادهایی نظیر ولتجار، زماهان، ثتوسا، شاراک و سمتاز بیشترین سرانه فروش حقیقی را به خود اختصاص دادند که نشان‌دهنده تمایل سهامداران به خروج از این نمادها بود. در خصوص فشار تقاضا و عرضه نمادهایی که بیشترین فشار تقاضا را در بازار دیروز داشتند شامل دالبر، فروس، ونیکی، کسرام و سمگا بودند.
این نمادها در روز معاملاتی اخیر با تقاضای بیشتری مواجه شدند و توانستند در برابر عرضه‌های موجود، رشد بیشتری را تجربه کنند. به طور برعکس، نمادهایی که بیشترین فشار عرضه را تجربه کردند شامل ساذری، تشتاد، فماک، توسن و چکارن بودند. این نمادها تحت تاثیر فروش‌های سنگین قرار گرفتند و کاهش ارزش را در پی داشتند. در نهایت، از نظر عملکرد صنایع، بهترین صنایع روز از حیث بازدهی شامل پیمانکاری صنعتی، مواد شیمیایی متنوع، فرآورده‌های نفتی، سایر مواد معدنی و لیزینگ بودند. این صنایع با بازدهی مثبت و مناسب توانستند در بازار روز گذشته نظر مثبت سرمایه‌گذاران را جلب کنند. در مقابل بدترین صنایع از حیث بازدهی، شامل صنعت حفاری، بنادر و کشتیرانی، چاپ و نشر، محصولات کاغذی و ماشین‌آلات بودند که در این روز معاملاتی با کاهش بازدهی مواجه شدند و تحت‌فشار قرار گرفتند. این صنایع نشان دادند که در شرایط بازار کنونی، سرمایه‌گذاران نسبت به آنها بی‌اعتمادتر بوده و به دنبال فرصت‌های بهتر در دیگر بخش‌های بازار هستند.
عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری
در آخرین روز معاملاتی هفته جاری صندوق‌های سهامی با ارزش معاملاتی چهار‌هزار‌میلیارد تومان، سرانه خرید 143‌میلیون تومان و سرانه فروش 134‌میلیون تومان به معاملات خود ادامه دادند و در مجموع خروج پول از این صندوق‌ها معادل 137‌میلیارد تومان بود. از سوی دیگر صندوق‌های درآمد ثابت با ارزش معاملاتی 11‌هزار‌میلیارد تومان، سرانه خرید 118‌میلیون تومان و سرانه فروش 83‌میلیون تومان نیز، خروج پول 159‌میلیارد تومانی را شاهد بودند. صندوق‌های اهرمی در روز گذشته ارزش معاملاتی دو‌هزار‌میلیارد تومان را به ثبت رساندند.
سرانه خرید این صندوق‌ها 214‌میلیون تومان و سرانه فروش آنها 231‌میلیون تومان بود. با وجود سرانه خرید بالاتر، خروج پول از این صندوق‌ها معادل 9‌میلیارد تومان بود. صندوق‌های طلا با ارزش معاملاتی پنج‌هزار‌میلیارد تومان، سرانه خرید 71‌میلیون تومان و سرانه فروش 90‌میلیون تومان، ورود پول به میزان یک‌هزار‌ میلیارد تومان را تجربه کردند. این ورود پول قابل‌توجه نشان‌دهنده تمایل سرمایه‌گذاران به خرید طلا و ذخیره ارزش در شرایط افزایش مداوم قیمت انس جهانی طلاست. در حالی که برخی از سرمایه‌گذاران به دنبال افزایش ریسک در بازارهای سهام بودند، دیگران ترجیح دادند سرمایه خود را به سمت صندوق‌های طلا هدایت کنند که در برابر نوسانات بازار سهام محافظت بیشتری را فراهم می‌کند. صندوق‌های املاک و مستغلات نیز با ارزش معاملاتی 176‌میلیارد تومان، سرانه خرید 68‌میلیون تومان و سرانه فروش 60‌میلیون تومان در مجموع ورود پول 18‌میلیارد تومانی را ثبت کردند. صندوق‌های کالایی با ارزش معاملات 49‌میلیارد تومان، سرانه خرید 27‌میلیون تومان و سرانه فروش 37‌میلیون تومان و خروج پول پنج‌‌میلیارد تومان را ثبت کردند. در حالی که صندوق‌های مختلط با ارزش معاملات 83‌میلیارد تومان، سرانه خرید 36‌میلیون تومان و سرانه فروش 29‌میلیون تومان و دو‌میلیارد تومان خروج پول داشتند. در مجموع اطلاعات معاملات بازار دیروز نشان‌دهنده ترکیبی از رفتارهای مختلف در میان سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی و تغییرات در جریان پول بین انواع مختلف صندوق‌هاست.
مجمع ایران خودرو، خودرویی‌ها را قفل کرد
مجمع عمومی فوق‌العاده شرکت ایران‌خودرو که قرار بود دیروز، ۱۷بهمن ۱۴۰۳ برگزار شود با مشکلات بسیاری مواجه شد. سهامداران عمده که برای حضور در این مجمع در محل برگزاری حاضر شده بودند، پس از گذشت بیش از چند ساعت از زمان مقرر و بدون برگزاری جلسه، اعتراض خود را اعلام کردند. بلاتکلیفی این مجمع پس از ارسال نامه‌ای از سوی معاون دادستانی کل کشور به وزیر صنعت، معدن و تجارت مبنی بر توقف فرآیند واگذاری سهام ایران‌خودرو صورت گرفت. در این نامه تاکید شده بود که تا زمان قطعیت ابلاغ و اجرای رأی قطعی هیات‌تجدیدنظر شورای رقابت از هرگونه اقدام مرتبط با واگذاری سهام و مدیریت شرکت خودداری شود. این تصمیم در پی اعتراضات و نگرانی‌هایی بود که درباره واگذاری مدیریت ایران‌خودرو به شرکت کروز مطرح شده بود. شورای رقابت در اسفند ۱۴۰۱ اعلام کرده بود که حضور شرکت‌های قطعه‌سازی مانند کروز در هیات‌مدیره ایران‌خودرو می‌تواند منجر به دسترسی به اطلاعات حساس و ایجاد رانت اطلاعاتی شود.
بلاتکلیفی در خصوص برگزاری یا عدم برگزاری مجمع و وجود احتمال لغو آن که از صبح تا عصر ادامه داشت، معامله‌گران را سردرگم و نمادهای خودرویی را در صف فروش قفل کرد. این مجمع در نهایت و بعد از مشکلات فراوان برگزار شد لکن تاثیر خود را بر سایر نمادهای هم‌گروه بر جای گذاشت.
در نهایت در ساعات پایانی عصر چهارشنبه، در مجمع فوق‌العاده ایران‌خودرو، ترکیب جدید هیات‌مدیره این شرکت مشخص شد و انتخاب اعضای جدید بار دیگر نفوذ گروه کروز را در ساختار مدیریتی این خودروساز بزرگ تقویت کرد. در شرایطی که صنعت خودروسازی کشور همچنان با چالش‌های متعددی از جمله نوسانات قیمتی، مسائل مربوط به زنجیره تامین و سیاستگذاری‌های کلان مواجه است، این تغییرات می‌تواند مسیر جدیدی برای آینده ایران‌خودرو رقم بزند. براساس تصمیمات اتخاذ شده در این مجمع، اعضای اصلی هیات‌مدیره شامل شرکت خدمات گستر صبا انرژی، شرکت سرمایه‌گذاری گنجینه ایرانیان، شرکت بهینه‌ساز بهمن، شرکت اعتبار آفرین و شرکت سرمایه‌گذاری ملی ایران هستند. با توجه به سوابق و وابستگی‌های این شرکت‌ها، تحلیلگران بازار سرمایه و فعالان صنعت خودرو بر این باورند که این ترکیب نشان‌دهنده افزایش کنترل کروز بر روند تصمیم‌گیری‌ها در ایران‌خودرو است. این تغییرات در حالی رخ داده که طی سال‌های اخیر، رقابت بر سر کرسی‌های مدیریتی ایران‌خودرو همواره یکی از مسائل بحث‌برانگیز بازار خودرو بوده و گروه‌های مختلفی تلاش داشته‌اند تا نفوذ بیشتری بر سیاستگذاری‌های این شرکت داشته باشند. حالا با در اختیار گرفتن اکثریت کرسی‌های هیات‌مدیره، کروز می‌تواند تاثیرگذاری قابل‌توجهی بر برنامه‌های توسعه‌ای، راهبردهای تولید و همکاری‌های بین‌المللی ایران‌خودرو داشته باشد. برخی کارشناسان این تحول را زمینه‌ساز تغییرات اساسی در ساختار مدیریتی و عملیاتی این شرکت می‌دانند و معتقدند انحصار در این نماد به آخر مسیر خود رسیده است. اکنون باید دید که با این تغییرات، استراتژی‌های کلان ایران‌خودرو در حوزه تولید، کیفیت، قیمت‌گذاری و عرضه محصولات چه تغییراتی خواهد کرد و آیا این شرکت می‌تواند در رقابت با سایر خودروسازان داخلی و خارجی، موقعیت خود را تقویت کند یا خیر.
FATF لازمه افزایش شفافیت
پیوستن به استانداردها و رعایت الزامات مقرر از سوی FATF می‌تواند شفافیت و امنیت در بازار سرمایه کشور را افزایش دهد و این افزایش شفافیت جزو اصلی‌ترین نیازهای حال حاضر بازار است. یکی از مشکلات اصلی در بازار سرمایه ایران، عدم شفافیت کافی در برخی تراکنش‌ها و فعالیت‌های مالی است که می‌تواند منجر به بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران شود. رعایت الزامات FATF می‌تواند به رفع این مشکل کمک کرده و در نتیجه اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کند. این اعتماد موجب جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی به بازار سرمایه ایران و افزایش گردش مالی در این بازار خواهد شد. همچنین رعایت استانداردهای FATF می‌تواند منجر به کاهش ریسک‌های پول‌شویی و تامین مالی در سیستم مالی کشور شود که در نهایت به امنیت بیشتر در بازار سرمایه می‌انجامد. در صورت تداوم عدم رعایت این استانداردها، ایران با مشکلاتی نظیر عدم دسترسی به بازارهای مالی جهانی و محدودیت در نقل‌وانتقالات مالی بیش از پیش درگیر خواهد بود که یقینا تاثیرات منفی بیشتری بر بازار سرمایه بر جای خواهد گذاشت. از سوی دیگر پیوستن به استانداردهای FATF می‌تواند به دولت و نهادهای نظارتی ایران کمک کند تا سیستم‌های مالی و نظارتی خود را بهبود بخشند و در نتیجه بازار سرمایه کشور را به محیطی امن‌تر و رقابتی‌تر تبدیل کنند.
دلار با بازار چه می‌کند؟
رشد قیمت دلار تاثیرات قابل‌توجهی بر بازار سرمایه ایران می‌گذارد. از یک‌سو، افزایش قیمت دلار به دلیل وابستگی بخش زیادی از شرکت‌ها به واردات کالاهای اساسی و مواد اولیه خارجی، هزینه‌های تولید را بالا می‌برد. این امر موجب افزایش قیمت تمام شده محصولات و خدمات در شرکت‌ها شده و در نتیجه سودآوری بسیاری از شرکت‌ها را کاهش می‌دهد.
در این شرایط سرمایه‌گذاران ممکن است به دلیل کاهش پیش‌بینی سود، تمایل کمتری به خرید سهام داشته باشند و این امر می‌تواند باعث کاهش تقاضا و کاهش قیمت سهام شود. از سوی دیگر افزایش قیمت دلار می‌تواند برای شرکت‌های صادرکننده مفید باشد چرا که درآمد ارزی آنها به تومان افزایش می‌یابد. این شرکت‌ها به دلیل افزایش ارزش ریالی درآمدهای خود از وضعیت بهتری برخوردار شده و توانایی بیشتری برای پرداخت سود به سهامداران خود به دست می‌آورند. همچنین، رشد قیمت دلار می‌تواند تاثیرات روانی زیادی بر بازار بگذارد. سرمایه‌گذاران ممکن است به دلیل نگرانی از تورم و نوسانات اقتصادی به بازارهای موازی مثل طلا و دلار پناه ببرند که این خود می‌تواند موجب کاهش تقاضا برای سهام در بازار سرمایه شود.