تاریخ و طبیعت در حصار کوه

نادر نینوایی- منطقه الموت را باید نقطه تلاقی تاریخ و طبیعت دانست؛ جایی که می‌توان در آن نظاره‌گر قلعه تاریخی اسماعیلیان بود و در عین حال نیم‌نگاهی نیز به دریاچه، چشمه و طبیعت بکر منطقه داشت.
درواقع قلعه الموت حکم قلعه‌ای بر بلندای کوه را داشته که طبیعتی سرسبز و بکر دور تا دور آن را احاطه کرده است. افزون بر این موارد، وجود روستاهای متعدد با معماری جالب توجه و با بهره‌مندی از مردمانی با ویژگی‌های فرهنگی شاخص، «الموت» را تبدیل به نگین انگشتری استان قزوین کرده است.
مهم‌ترین قلعه تاریخی ایران
قلعه الموت را بحق باید یکی از مهم‌ترین قلعه‌های تاریخی کشور دانست. این قلعه که در قرن پنجم هجری بنا شده، روزگاری مقر فرماندهی
«حسن صباح»- بنیانگذار دولت اسماعیلیان و از مخالفان حکومت سلجوقی- بوده است. آن‌طور که در تاریخ ذکر شده حسن صباح ۳۵ سال در این قلعه سکونت داشته و از اینجا به فرماندهی ارتش سری خود می‌پرداخته است. در عهد صفوی کاربری دیگری برای قلعه تعریف شده و به عنوان زندان از بنای آن استفاده می‌شده است. این قلعه ۲۰ هزار مترمربعی از سال ۸۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
اگرچه قلعه بر بالای صخره‌ای سنگی قرار گرفته، اما پله‌هایی برای عبور و مرور گردشگران به آن در نظر گرفته شده است. داخل قلعه راهنماهای نوشتاری برای معرفی حسن صباح آورده شده است. قرار گرفتن قلعه در ارتفاع و طبیعت زیبای منطقه باعث شده که گردشگران برای ثبت یادگاری و تصاویری با چشم‌اندازهای قلعه و طبیعت این منطقه در جای جای قلعه صف کشیده و عکس و سلفی بگیرند.
هر چهار طرف قلعه با پرتگاه‌هایی محصور شده است و در گذشته حفر خندق و وجود برج‌های دیده‌بانی دسترسی به این قلعه را برای معارضان غیر‌ممکن می‌کرد.
برخی صاحب‌نظران معتقدند بنای کاشی‌کاری شده داخل این قلعه مربوط به آرامگاه «حسن صباح» است. معماری قلعه به گونه‌ای است که ساختاری شبیه شتر خوابیده دارد. جالب آنکه از چهار برج قلعه هنوز سه برج آن باقی مانده و می‌توان با نگاه کردن به آنها روزگار گذشته و مقاومت‌های حسن صباح و یارانش در برابر حکومت سلجوقی را تصور کرد.
جاذبه‌های طبیعی الموت
یکی از جاذبه‌های طبیعی منطقه الموت بی‌شک دریاچه «اوان» است. این دریاچه به سبب طبیعت سرسبز و وجود زیرساخت‌های گردشگری در اطراف آن به یکی از مقاصد اصلی تورهای طبیعت‌گردی تبدیل شده است. اهمیت دریاچه اوان به حدی است که در فهرست میراث ملی و طبیعی ایران به ثبت رسیده.
دریاچه در میان چهار روستای اوان، ورین، زواردشت و زرآباد قرار گرفته است. این دریاچه ۷۰ هزار مترمربعی با پوشش گیاهی زیبایی احاطه شده و قرارگیری کوه‌های مرتفع در اطراف آن بر جذابیت‌های آن افزوده است.
از جمله گونه‌های درختی این منطقه می‌توان به چنار، تبریزی، آلبالو، سیب و گردو اشاره داشت. گیاهان گون و کنگر هم به وفور در اینجا یافت می‌شود.
در دریاچه اوان انواع ماهی‌ها از جمله قزل‌آلای رنگی و اردک‌ماهی زیست می‌کنند و در آسمان آن نیز می‌توان نظاره‌گر پرواز عقاب، شاهین و دال بود.
در فصل پاییز کوچ پرندگانی همچون مرغابی، غاز و قو تصاویر زیبایی را روی دریاچه اوان به نمایش می‌گذارد.
امکان قایقرانی روی دریاچه، کوهپیمایی در کوه‌های اطراف و عکاسی از طبیعت و حیات وحش منطقه نیز وجود دارد. غارهایی نیز در اطراف منطقه الموت وجود دارد که غار «حاجت» یکی از آنهاست. این غار که در ۵ کیلومتری روستای «آکوجان» قرار گرفته روزگاری محل سکونت انسان بوده و دیدن نقاشی‌های دیواری بر دیواره‌های آن خالی از لطف نیست. همچنین در ۵ کیلومتری جنوب غربی روستای «گشنه‌رود» غاری به نام غار «ولی» قرار گرفته و برخی صاحب‌نظران قدمت بسیار بالایی را برای این غار تخمین زده‌اند.
اطراف الموت چشمه‌های زیادی وجود دارد که یکی از آنها «نینه‌رود» نام داشته و دیدن منظره آن که از به هم پیوستن چشمه‌های جوشان تشکیل شده خالی از لطف نیست.
روستاگردی در حاشیه الموت
روستاهای زیاد و با طبیعت منحصر‌به‌فرد و مردم دوست‌داشتنی در اطراف الموت کم نیستند.
یکی از روستاهایی که همواره با مه سنگین احاطه شده و طبیعت سرسبز آن خیره‌کننده است «روستای مرگ» نام دارد. با رفتن به ارتفاعات بالای این روستا می‌توانید چشم‌اندازی منحصر‌به‌فرد از قلعه الموت و رودخانه‌های اطراف را به نظاره بنشینید. باغ‌های میوه و درختان بید روستا نیز حال و هوای خاصی به آن داده‌اند.
اگر قصد دارید در این هوای تابستانی هوایی بهاری را تجربه کنید، حتما سری هم به روستای «زناسوج» بزنید. در این روستا درخت گردوی کهنسالی وجود دارد که برخی عمر آن را بیش از ۲۰۰ سال تخمین زده‌اند. این درخت کهنسال در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
چنانچه به روستاهای کوهستانی و ییلاقی علاقه‌مندید حتما از روستای «کامان» نیز دیدن کنید. این روستا با خانه‌های چوبی و گلدان‌های شعمدانی‌اش سرشار از طراوت و سرزندگی است. مردم روستا به جوال‌بافی، کرباس‌بافی و کشاورزی می‌پردازند و دیدن باغ‌های گیلاس آنها جاذبه‌های خاص خودش را دارد. برای دسترسی به الموت، از تهران فاصله‌ای ۲۴۰ کیلومتری پیش روی شماست. به منظور رسیدن به الموت در آزادراه کرج- قزوین، نرسیده به ورودی شهر قزوین وارد مسیر فرعی «الموت» شوید. توجه داشته باشید که این مسیر کوهستانی بوده و عبور از آن بسیار زمانبر است. قلعه الموت در نزدیکی روستای «گازرخان» قرار گرفته است. از آنجا که قلعه روی صخره‌ای با ارتفاع بلند قرار گرفته است برای رسیدن به آن باید چیزی حدود ۴۵ دقیقه کوهپیمایی کنید. فراموش نکنید که ورودی قلعه در انتهای ضلع شمال شرقی آن قرار دارد. در سفر به الموت و روستاهای اطراف آن به هیچ‌وجه اقامت در بوم‌گردی‌های روستایی و نیز خرید سوغاتی و صنایع‌دستی از مردمان محلی را از دست ندهید.
بافته‌های پشمی، جاجیم و نمدمالی این منطقه از شهرت بالایی برخوردار است که با خرید این صنایع‌دستی می‌توانید به اقتصاد جامعه میزبان خود کمک کنید.