تاسیس مرکز ملی مطالعات آب

گروه انرژی- یکی از چالش‌هایی که کشور با آن مواجه است بحران کم‌آبی است و به گفته وزیر نیرو در حال حاضر ظرفیت شرایط و مسایل آب کشور به گونه‌ای است که اگر عالمانه و با تدبیر و احساس مسوولیت مشترک به آن پرداخته نشود قابلیت کور کردن گره‌های زیادی در سطح کشور و جامعه را خواهد داشت.
در همین حال وزیر نیرو در جمع‌بندی نتایج اولین اجلاس هم‌اندیشی با متخصصان علوم آب و محیط‌زیست خواستار اجتناب از تقسیم مساله واحد آب شد و گفت: در عین حال اگر با تدبیر، هوشمندی و حس مسوولیت مشترک به این امر پرداخته شود و همه توان خود را صرفا نه در قالب جمع حاضر بلکه سایر انضباط‌های موجود در عرصه علم، پژوهش و تجارب اجرایی لازم به کار گیریم قطعا می‌تواند حل و فصل این موضوع راهنمایی برای توسعه کشور در سایر زمینه‌ها باشد.
رضا اردکانیان تصریح کرد: به همین سبب امروزه در دنیا به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک این باور وجود دارد که نوع مدلی که کشورها و حکومت‌ها برای حکمرانی و حل و فصل مسایل آب انتخاب می‌کنند به نوعی معرف سطح توسعه‌یافتگی آن دولت‌ها بوده است.
اردکانیان تاکید کرد: در این بین بخش‌های مختلف می‌توانند صرفا بر کوتاهی‌های هم انگشت بگذارند و به تعبیری با در حاشیه امر قرار دادن خود و درگیر نکردن خویش از موضع صرف انتقاد با مساله برخورد کنند یا اینکه گذشته چراغ راه آینده باشد و با درک ابعاد وسیع این موضوع بنا بر یک هم‌افزایی جدی و هوشمندانه گذاشته شود و به سمت حل مساله حرکت کنیم.
وی خاطرنشان کرد: ما همچنان این فرصت را داریم که کماکان از همان موضع انگشت گذاشتن بر ضعف‌های یکدیگر حرکت کنیم و ترجیح ما در این باشد که مساله واحد آب به بخش‌های مختلف تقسیم شود و در بخش‌های مختلف به زیر‌بخش‌های متعدد و این تقسیم‌بندی به همین شکل ادامه پیدا کند‌ ولی با انتخاب این روش در شرایط حاضر با جمعیت ۸۰ میلیونی کشور، با تقاضاهای وسیع و بدمصرفی‌های گسترده در کشور گرفتاری‌های بزرگ‌تری در پیش روی ما خواهد بود و این مشکلات تاثیر خود را بر سایر شئون اجرای امور و برنامه‌های توسعه و مدیریت کشور نشان خواهد داد. وزیر نیرو خطاب به حاضران در این هم‌اندیشی گفت: اگر این جمع حاضر و جمع‌های اینچنینی که با توجه به خاصیت چند انضباطه بودن آب جمع‌های دیگری نیز می‌توانند به آن اضافه شوند حرکتی را در سطح ملی به صورت نظام‌مند و با برنامه شروع نکنند و توجه جدی به کمبود فرصت‌ و زمان نداشته باشند مطمئنا شیوه‌های دیگر همچون افزایش بارش‌ها و منابع مالی نمی‌توانند مسایل ما حل و فصل کنند.اردکانیان در ادامه سخنان خود به طرح پیش‌نیازها برای یک حرکت جمعی موفق پرداخت و افزود: باید در ابتدا لیست دقیقی از بایدها و نبایدهای خود را تنظیم کنیم که باید چه اقداماتی صورت بگیرد و در چه عرصه‌هایی خود را درگیر نکنیم. یکی از نبایدهای بسیار مهم در این حوزه تقسیم نکردن موضوع واحد آب قسمت‌های متفاوت و مختلف است.
نیازمند تعریف مساله واحد آب هستیم
وی تاکید کرد: هر چه سریع‌تر باید با روش‌های مختلف هم در مجموعه وزارت نیرو و هم در داخل سازمان دولت بین وزارت نیرو و سایر دستگاه‌ها و هم در مجموعه‌های پژوهشی و تحقیقاتی و همچنین در ارتباط با سایر قوا و در صحنه افکار عمومی به سمت تعریف مساله واحد آب به پیش برویم.
وزیر نیرو تصریح کرد: ما نباید ظرفیت‌های ارزشمند خود را در شرایط حاضر بیش از این تقسیم کنیم. گذشته چراغ راه آینده و پذیرش اشتباهات نقطه روشن و امیدوار‌‌کننده است. اصل پذیرش نقد اشتباه و خطا موضوع مهم و ضروری است اما افراط در این موضوع نباید باعث تقسیم‌بندی نیروها، کاهش انگیزه‌ها و تشدید قطب‌بندی‌ها بین کسانی شود که امید به اصلاح دارند و معتقد هستند ظرفیت‌های انسانی کشور قادر است در یک برنامه‌ریزی دقیق و هم‌افزایی، حریف مشکلات در این بخش شود.
اردکانیان به بایدهای این بخش اشاره کرد و گفت: ما هر چه سریع‌تر باید قادر باشیم و بتوانیم در مقیاس‌های محلی منافع موجود در این بخش را تعریف کنیم که اگر این امر صورت نگیرد مسلما گفت‌وگوی ذی‌نفعان به جلسات اصحاب دعوا تبدیل خواهد شد. اگر بنا باشد نفع مشترکی تعریف شود مطمئنا هر کدام از طرفین موضوع با دعوای خود در پی منافع خود وارد بحث خواهند شد و هیچ فضای امکان‌پذیر قابل ملاحضه‌ای ایجاد نخواهد شد.
وی در تکمیل این بخش از سخنان خود تاکید کرد: ما ناگزیر از این هستیم که در عین اینکه در سطح کلان ملی تفکر و برنامه‌ریزی می‌کنیم باید در حوزه‌های کوچک‌تر در مقیاس استان‌ها، زیربخش‌ها و دشت‌ها قادر باشیم راه‌حل‌هایی برای حل مسایل کوچک در سطح مناطق داشته باشیم که تحقق این امر نیز مستلزم توانمندی در تعریف نفع مشترک است. با نفع مشترک و بیان نفع مشترک است که می‌توان مصرف‌کنندگان به ویژه در بخش کشاورزی را به پای میز همکاری کشاند.
وزیر نیرو از تشکیل کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی به عنوان تصمیم هیات وزیران سخن به میان آورد و افزود: باید توان خود را به کار بگیریم تا این سازوکار جواب دهد. براساس همین سازوکار می‌توانیم اختیاراتی را از سطوح ستادی به سطوح اجرا در استان‌ها تفویض کنیم. اگر ظرفیت برنامه‌ریزی، تولید راهکار و آینده‌نگری کافی وجود داشته باشد ما در سطح استان‌ها قادر خواهیم بود برخی از مسایل کهنه را هر چه سریعتر حل کنیم.اردکانیان یادآور شد: طی همین مدت کوتاه آغاز به کار دولت دوازدهم چهار دستگاه اجرایی وزارت نیرو، جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت و همچنین سازمان محیط‌زیست موفق شدند که قالبی را برای ۱۴ طرح استانی به رییس‌جمهور معرفی کنند و در یک توافق چهارجانبه خود را متعهد به همکاری مشترک در اجرای این طرح‌ها کرده‌اند.
وی تاکید کرد: تمامی این طرح‌ها نیازمند ایجاد یک پشتوانه علمی، توشه و توان تجربی و قدرت شبیه‌سازی برای پیش‌بینی آثار راهکارها دارد که برگزاری این‌گونه هم‌اندیشی‌ها می‌تواند پشتوانه خوبی برای تحقق این طرح‌ها باشد.
لزوم نزدیک شدن متخصصان علوم آب و محیط‌زیست به بخش کشاورزی کشور
وزیر نیرو خواستار نزدیک شدن متخصصان علوم آب و محیط‌زیست به بخش کشاورزی کشور شد و افزود: اینگونه اجلاس‌ باید با مشارکت سایر بخش‌ها ادامه پیدا کند. یکی از راهکارهای موثر و عرصه‌هایی که ما تجربه نکرده‌ایم نزدیک‌تر شدن و همکاری نزدیک‌تر با بخش کشاورزی کشور چه در سطح سازمانی میان وزارت نیرو و جهاد کشاورزی و چه در سطوح بخش‌های مختلف مربوط به تحقیق و پژوهش است.
اردکانیان عنوان کرد: این موضوع از مسایلی است که برای آن برنامه‌ریزی خواهیم کرد تا مساله مشترک در جمع‌های مشترک مطرح شده و ابعاد مختلف آن دیده شود، نقطه نظرات به ظاهر مخالف مطرح شود و از دل یک تعامل سازنده با اتکا به احساس مسوولیت مشترک بتوانیم راه‌حل‌هایی برای این موضوع پیدا کنیم.
شبکه متخصصان آب و محیط‌زیست کشور تشکیل می‌شود
وی بر ضرورت ایجاد شبکه متخصصان آب و محیط‌زیست کشور در راستای تحقق اهداف این نشست تاکید کرد و گفت: برای پیگیری مجموعه فعالیت‌های این هم‌اندیشی نیازمند دبیرخانه‌ای چابک و در عین حال تخصصی و دائمی برای دنبال کردن موضوعات مرتبط با این حوزه هستیم.وزیر نیرو اضافه کرد: هدف ما نه اجرای یک کار روتین در برگزاری همایش و دریافت مقالات بلکه اعلان آمادگی مدیریت ارشد وزارت نیرو است که در این شرایط حساس در ارتباط با آب کشور این فرصت فراهم شده تا تمامی کسانی که به نحوی دغدغه مسایل توسعه پایدار، امنیت روحی و روانی و حل و فصل مسایل آبی کشور را دارند در ارتباط با سایر بخش‌ها به میدان بیایند و به شیوه‌هایی که مناسب و موثر است از این فرصت بهره‌مند شوند.
اردکانیان بیان کرد: همه ما فارغ از تنوع دیدگاه‌ها و سلایق یا مواجه شده‌ایم یا دیر و زود با این سوال مهم مواجه خواهیم شد که چه اقدامی در راستای این وظیفه مهم انجام داده‌ایم یا از چه خطای مهمی جلوگیری کرده‌ایم. باید به کمک هم بتوانیم به شکل نظام‌مند موجب آرامش خاطر مردم شویم و شرایط مناسب‌تری را برای برنامه‌های توسعه کشور فراهم کنیم.
وی خاطرنشان کرد: ما در عین حال اینکه به بحث‌های تامین آب فکر می‌کنیم، طرح‌های مختلفی را در دست مطالعه داریم و در پی منابع مختلف برای مطالعه این طرح‌ها هستیم اما به هیچ وجه اعتقاد نداریم که قبل از حل و فصل مسایل چگونگی مصرف و مدیریت تقاضا، رفتن سراغ طرح‌های بزرگ تامین آب‌های جدید می‌تواند مشکلات ما را حل کند.
وزیر نیرو عنوان کرد: ما نه به دنبال تاسیس وزارتخانه جدید هستیم و نه در پی صرف وقت برای تغییر تمامی ساختارها که ما را آماده وارد شدن در عرصه‌ای کند که بیشتر علوم اجتماعی باید به مدد مدیریت آب بیاید. ما به نیروهای وسیع با تمامی تجربه‌ها و توان‌ها در عرصه‌های مختلف نیاز داریم. ما نیازمند تشکیل کارگروه‌ها در جمع‌های محدود هستیم که در یک زمان‌بندی معین برنامه‌های عملیاتی و اجرایی را برای پیاده کردن و تحقق هدف‌ها و برنامه‌های کلانی که در برنامه وزارت نیرو و دولت دوازدهم است تدارک ببینیم.
روشن نبودن کامل چارچوب مفهوم مدیریت حوضه آبریز
اردکانیان در تبیین نحوه فعالیت‌‌های پژوهشی کارگروه‌های این هم‌اندیشی از روشن نبودن کامل چارچوب مفهومی به نام مدیریت حوضه آبریز سخن به میان آورد و گفت: مطمئنا وزارت نیرو قادر خواهد بود با کمک پژوهشگران، اساتید و فعالان این حوزه و مشارکت دادن سایر بخش‌ها و دستگاه‌ها که آنها نیز ذی‌نفع واقعی و اصلی در حوضه آبریز خواهند بود به سمت استقرار این مهم به پیش برود و در یکی از کارگروه‎های این نشست مساله یاد شده را مورد بررسی قرار دهد.
وی در ادامه به پیشنهاد تاسیس مرکز ملی مطالعات آب اشاره کرد و افزود: ما مجموعه‌های متعددی در وزارت نیرو و ساختارهای ستادی و استانی داریم که همه دست‌اندرکار بحث کلی مطالعات هستند اما اینکه چه بخشی از آنها به امر تولید داده می‌پردازد و دست‌اندرکار اطلاعات هستند و چه مجموعه‌هایی توان پردازش دارند مساله مهمی است.
وزیر نیرو در تکمیل این بخش از سخنان خود ادامه داد: ما در این زمینه نیازمند یک فعالیت متمرکز هستیم بحث‌های مرتبط با این موضوع نیز با سازمان برنامه و بودجه مطرح شده است ولی برای اینکه فرصتی وجود ندارد که با سعی و خطا این امر بگذرد بنابراین نیازمند آن هستیم که این شکل جدید را ابتدا با یک آسیب شناسی از وضعیت موجود شروع کنیم و در قالب یک کارگروه می‌توانیم گام‌های اجرایی رفتن به سمت مجهز شدن یک مرکز ملی برای آمار و اطلاعات پایه را به عنوان زیربنای بسیاری از فعالیت‌ها فراهم کنیم.
حرکت به سمت توسعه فعالیت‌های بین‌المللی حوزه آب
اردکانیان به برنامه دهه همکاری ملی برای آب اشاره کرد و گفت: یکی دیگر از مسایلی که می‌تواند نحوه اجرای آن از سوی کارگروه‌های این هم اندیشی مورد بحث و بررسی قرار بگیرد برنامه یاد شده وزارت نیرو است که درصددیم اگر این برنامه به خوبی تعریف شود و اطمینان کافی برای پیشبرد آن فراهم شود به سمت توسعه فعالیت‌های بین‌المللی برویم و مشارکت فعال‌تری در عرصه‌های بین‌المللی از جمله میزبانی اجلاس جهانی آب داشته باشیم.
وزیر نیرو به مساله اقتصاد آب و نظام تخصیص این مایه حیات‌ اشاره کرد و افزود: ما در عین حال اینکه اختیار و مسوولیت قانونی در این بخش داریم اما چگونگی پرداخت به این موضوع می‌تواند در سطح وسیع‌تری به بحث گذاشته شود و پشتوانه‌های لازم برای تخصیص‌ها و نظام تخصیص آب فراهم شود تا تصمیم‌‌هایی که گرفته می‌شود از اعتبار و پایداری بیشتری برخوردار باشد.وی تحصیلات تکمیلی مورد نیاز برای مدیریت آب و منابع زیست‌محیطی کشور را مساله مهمی دانست و گفت: بخش آب کشور در عرصه‌های مختلف از جمله موضوع حوضه‌های آبریز مشترک نیازمند یک ظرفیت‌سازی جدی برای بحث منابع انسانی است.
ضرورت تدوین سند ملی آب و آمایش‌های منطقه‌ای آب محور
اردکانیان به تدوین سند ملی آب و آمایش‌های منطقه‌ای آب محور اشاره کرد و گفت: یکی از چالش‌های ما در بین استان‌ها، شهرستان‌ها و دشت‌های کشور موضوع توان اکولوژیک هر منطقه برای فعالیت‌ها و برنامه‌های توسعه است. تهیه طرح‌ها‌ با کمک ظرفیت‌های مطالعه‌ای و مشاوره‌ای کشور در محور آب برای مناطق و استان‌ها می‌تواند یکی از فعالیت‌های ضروری ما در ادامه کار باشد.
وزیر نیرو در پایان سخنان خود گفت: در این راه با ۱۰۰ امیدواری و اطمینان از موفقیت به فعالیت خود ادامه خواهم داد. بنابراین در گام نخست برای این عرصه نیازمند کسانی هستیم که با ۱۰۰ درصد امیدواری و با اطمینان از اینکه ما می‌توانیم با کمک یکدیگر هم‌افزایی ناشی از این هم‌اندیشی را ایجاد کنیم ‌در موضوع مهم آب نه تنها کشور را از برخی دغدغه‌ها خلاص کنیم بلکه مدلی برای سایر بخش‌ها و مسایل شویم.