تامین مالی جمعی، راه نجات اقتصاد

احسان کشاورز- اولین همایش ملی تامین مالی جمعی با حضور مدیران ارشد سکوهای تامین مالی جمعی، نهادهای مالی و سرمایه‌گذاری، انجمن‌ها و تشکل‌های صنعتی، نهادهای دولتی و سیاستگذاران و سایر فعالان این حوزه به‌منظور توسعه و ترویج این ابزار در سطح کشور برگزار شد. این همایش فرصتی ارزشمند برای ترسیم راهبردهای شفاف جهت تقویت تامین مالی جمعی و ترویج مزایای آن در تامین مالی کسب‌وکارها فراهم آورد.
همایش به‌همت کمیسیون تامین مالی سازمان ملی کارآفرینی، اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی ایران، هلدینگ فن‌زی و همکاری کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی ایران، انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر، سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، انجمن فین‌تک و حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی برگزار شد. هدف این همایش، ارتقای آگاهی در خصوص کاربردهای تامین مالی جمعی و بررسی چالش‌ها و فرصت‌های آن برای اکوسیستم اقتصادی کشور بود.
در این همایش، پنل‌های تخصصی مختلفی برگزار شد که در آنها موضوعاتی چون فرصت‌ها و چالش‌های تامین مالی جمعی و چشم‌انداز توسعه این ابزار مورد بحث و بررسی قرار گرفت. سخنرانانی چون سورنا ستاری، رییس کمیسیون علمی و فناوری شورای راهبردی روابط خارجی و حسین سلاح‌ورزی، رییس سازمان ملی کارآفرینی از جمله مهم‌ترین افراد حاضر در این رویداد بودند.
تامین مالی جمعی، به‌عنوان ابزاری نوین برای جذب سرمایه از منابع خرد، در سه‌سال گذشته با رشد چشمگیری در کشور روبه‌رو شده است. به‌طور کلی، این ابزار می‌تواند فرصتی مناسب برای کارآفرینان و کسب‌وکارها فراهم آورد تا از طریق جمع‌آوری مبالغ کوچک از تعداد زیادی افراد، منابع مالی لازم برای اجرای پروژه‌های خود را تامین کنند.
تامین مالی را نوآورانه کنیم
علیرضا دلیری، دبیر علمی نخستین همایش تامین مالی جمعی، در آغاز سخنان خود به ضرورت بهره‌برداری از روش‌های نوین تامین مالی در وضعیت اقتصادی کشور اشاره کرد و گفت: «در دنیا، اولین نیاز برای هر پروژه منابع مالی است. این منابع به‌عنوان پایه‌گذار هر اقدام و توسعه‌ای در نظر گرفته می‌شوند. بنابراین انتخاب روش‌های تامین مالی متناسب با نیاز و ماهیت پروژه‌ها اهمیت فراوانی دارد. تامین مالی جمعی یکی از روش‌های نوین و کارآمدی است که در بازارهای سرمایه توانسته است عملکرد خوبی از خود نشان دهد و می‌تواند به‌عنوان ابزاری موثر در راستای جذب سرمایه برای پروژه‌های مختلف عمل کند.»
تامین مالی جمعی؛ راهکاری سریع، کارآمد و پاسخگو به نیازهای فوری
دبیر علمی همایش تامین مالی جمعی افزود: «یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در تامین مالی پروژه‌ها، دسترسی به منابع مالی به موقع است. در بسیاری از موارد، پروژه‌ها به‌دلیل عدم وجود منابع مالی کافی و مناسب، با تاخیر مواجه می‌شوند. در این شرایط، زمان اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. تامین مالی جمعی به‌دلیل سرعت بالای فرآیند جمع‌آوری سرمایه، به‌عنوان یک راهکار موثر شناخته می‌شود. این روش می‌تواند در مدت‌زمان بسیار کوتاهی، حتی در کمتر از نیم‌ساعت، منابع مالی مورد نیاز برای پروژه‌ها را تامین کند و این مزیت، آن را به یکی از سریع‌ترین و کارآمدترین روش‌های تامین مالی در کشور تبدیل کرده است.»
وی در ادامه اظهار داشت: «باید در نظر داشته باشیم که در شرایط اقتصادی پیچیده و ناپایدار کشور، بسیاری از پروژه‌ها با مشکلات تامین مالی روبه‌رو هستند. در این شرایط، روش‌هایی چون تامین مالی جمعی، به‌جای متکی بودن به منابع بانکی و سیستم‌های سنتی، می‌توانند نقش مهمی در حل بحران‌های اقتصادی ایفا کنند و در سریع‌ترین زمان ممکن، نقدینگی مورد نیاز را به پروژه‌ها تزریق کنند.»
عملکرد بهتر تامین مالی جمعی نسبت‌به سایر روش‌ها
دبیر علمی همایش تامین مالی جمعی تاکید کرد: «روش تامین مالی جمعی نه‌تنها در مقایسه با روش‌های سنتی تامین مالی، بلکه حتی در مقایسه با روش‌هایی مانند عرضه اولیه‌های بورس نیز عملکرد بهتری نشان داده است. در سال‌های گذشته، با راه‌اندازی روش‌های نوین تامین مالی، تامین مالی جمعی به یکی از موثرترین و در دسترس‌ترین گزینه‌ها برای جذب سرمایه تبدیل شد. این روش توانسته است در برابر مشکلات اقتصادی کشور، همچون تورم افسارگسیخته و کاهش قدرت خرید، عملکرد مثبتی از خود نشان دهد و کمک بزرگی به رونق اقتصادی و پروژه‌های مختلف در کشور کند.»
گذار از تامین مالی سنتی به روش‌های نوین
علیرضا دلیری در ادامه به تغییرات عمده‌ای که در زمینه تامین مالی در کشور ایجاد شده است، اشاره کرد و گفت: «در گذشته، سیستم بانکی نقش اساسی در تامین مالی پروژه‌ها ایفا می‌کرد اما امروز با توجه به مشکلات اقتصادی کشور و ناپایداری‌های مالی، دیگر استفاده از منابع بانکی نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای اقتصادی باشد. در هشت‌سال گذشته، ما روش‌های تامین مالی نوین را به کشور معرفی کردیم که تامین مالی جمعی یکی از این روش‌ها بوده است. این روش با ویژگی‌هایی چون سرعت و سهولت در جمع‌آوری سرمایه، امکان دسترسی سریع به منابع مالی را فراهم کرده است. در واقع، تامین مالی جمعی امروز به‌عنوان یکی از راه‌های اصلی تامین مالی پروژه‌ها در کشور شناخته می‌شود و دیگر روش‌های سنتی مانند استفاده از منابع بانکی، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند.»
پیگیری‌ها و چالش‌های راه‌اندازی تامین مالی جمعی
دبیر علمی همایش تامین مالی جمعی در ادامه به مقاومت اولیه برخی نهادهای ناظر در برابر این روش اشاره کرد و گفت: «در ابتدای راه‌اندازی تامین مالی جمعی، برخی نهادهای ناظر و بازارهای مالی، به‌ویژه فرابورس، با این روش مخالفت داشتند و به‌سختی به این روش پذیرش داده شد. اما با پیگیری‌های مستمر و تلاش‌های مداوم، توانستیم این روش را در کشور به‌طور جدی معرفی کنیم. شروع این مسیر با یک تامین مالی ۲‌میلیارد تومانی آغاز شد اما اکنون این رقم به‌ هزاران‌میلیارد تومان رسیده است و این رشد نشان‌دهنده موفقیت و پذیرش این روش در بازار سرمایه کشور است.»
تامین مالی جمعی؛ راهی برای جمع‌آوری نقدینگی و جلوگیری از سفته‌بازی
دلیری در پایان سخنان خود به مزایای دیگر تامین مالی جمعی اشاره کرد و گفت: «یکی از مزایای بسیار مهم این روش، جلوگیری از حرکت پول به‌سمت سفته‌بازی و جمع‌آوری نقدینگی در مسیر پروژه‌های تولیدی است. تامین مالی جمعی به این صورت عمل می‌کند که نقدینگی بازار را در جهت تامین مالی طرح‌های تولیدی و اقتصادی هدایت می‌کند، به‌طوری‌که این سرمایه‌گذاری‌ها نه‌تنها برای سرمایه‌گذاران سودآور است بلکه برای حاکمیت و اقتصاد کشور نیز مفید خواهد بود. این اتفاق باعث می‌شود که منابع مالی از دایره سفته‌بازی و سوداگری خارج شود و به‌سمت فعالیت‌های اقتصادی مولد و پایدار هدایت گردد.»
دبیر علمی نخستین همایش تامین مالی جمعی در نهایت گفت: «تامین مالی جمعی به‌عنوان یک ابزار نوین، نقش مهمی در تامین منابع مالی پروژه‌ها ایفا می‌کند و می‌تواند به‌عنوان راهی سریع و موثر در شرایط اقتصادی پیچیده کشور، به‌ویژه در مواقع بحران، مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به تجربه‌های موفق داخلی و جهانی، این روش می‌تواند به یکی از اصلی‌ترین ابزارهای تامین مالی در کشور تبدیل شود و به تقویت اقتصاد و پروژه‌های تولیدی کمک کند.»
تامین مالی جمعی، ابزاری برای رفع چالش‌ها
حسین سلاح‌ورزی، رییس سازمان ملی کارآفرینی ایران، در ادامه نخستین همایش تامین مالی جمعی، به اهمیت این ابزار نوین در شرایط اقتصادی کنونی کشور اشاره کرد و گفت: «تامین مالی جمعی یکی از انقلاب‌های بزرگ در اکوسیستم مالی دنیاست و در ایران نیز می‌تواند به‌طور ویژه‌ای در رشد اقتصادی و رفع مشکلات تامین مالی پروژه‌ها موثر واقع شود. این روش، علاوه‌بر تامین منابع مالی، قادر است تغییرات اساسی در نحوه جذب سرمایه و هدایت آن به سمت پروژه‌های مختلف ایجاد کند.»
تامین مالی جمعی؛ ابزاری موثر برای اقتصادهای محلی
وی تامین مالی جمعی را ابزاری مهم برای تقویت اقتصادهای محلی ارزیابی کرد و افزود: «تامین مالی جمعی می‌تواند عدم توازن‌های موجود در اقتصادهای محلی را برطرف و به رشد اقتصادی در مناطق کوچک و محلی کمک شایانی کند. این روش، به‌ویژه برای پروژه‌هایی که در مناطق کمتر توسعه‌یافته قرار دارند، می‌تواند مسیر رشد و توسعه را هموار کند و موجب افزایش رونق اقتصادی در این نواحی شود.»
موانع قانونی و نیاز به تغییرات مقرراتی
سلاح‌ورزی به برخی چالش‌ها و محدودیت‌های قانونی که مانع از توسعه بیشتر تامین مالی جمعی در کشور می‌شود، اشاره کرد و گفت: «در حال حاضر، برخی قوانین و مقررات موجود مانع از توسعه تامین مالی جمعی در ایران شده‌اند. برای حل این مشکلات و توسعه این روش، نیاز به رویدادهای جانبی و تغییرات مقرراتی داریم. این تغییرات می‌توانند فضا را برای رشد بیشتر این روش در بازارهای مالی کشور فراهم کنند و به ترویج آن کمک کنند.»
کمبود اطلاعات عمومی و توجه محدود
به مدل‌های مختلف تامین مالی
رییس سازمان ملی کارآفرینی ایران در ادامه سخنان خود به کمبود اطلاعات عمومی افراد برای شرکت در طرح‌های تامین مالی جمعی اشاره کرد و گفت: «یکی از مشکلات بزرگ این است که عموم مردم هنوز اطلاعات کافی در مورد نحوه شرکت در پروژه‌های تامین مالی جمعی ندارند. علاوه‌بر این، در حال حاضر، توجه بیشتری به مدل‌های تامین مالی بدهی‌محور شده است و سایر مدل‌های تامین مالی که می‌توانند به رشد این روش کمک کنند، مورد توجه قرار نگرفته‌اند. برای ارتقای تامین مالی جمعی در کشور، باید اطلاعات عمومی در مورد این روش افزایش یابد و به دیگر مدل‌ها نیز توجه بیشتری شود.»
سلاح‌ورزی در پایان سخنان خود تاکید کرد: «برای موفقیت تامین مالی جمعی در ایران، باید موانع قانونی برطرف شوند، اطلاعات عمومی در این زمینه گسترش یابد و توجه بیشتری به مدل‌های مختلف تامین مالی صورت گیرد. این اقدامات می‌توانند زمینه‌های لازم را برای گسترش این ابزار نوین فراهم کنند و تامین مالی پروژه‌ها را در کشور به مسیری پایدار و موثر هدایت کنند.»
لزوم ایجاد اکو سیستم مناسب برای تامین مالی
سورنا ستاری، رییس کمیسیون علمی و فناوری شورای راهبردی روابط خارجی، در ادامه نخستین همایش تامین مالی جمعی، بر اهمیت نگاه اکوسیستمی به موضوع تامین مالی جمعی تاکید کرد و گفت: «اگر یک اکوسیستم تامین مالی جمعی به‌درستی ایجاد شود، این اکوسیستم به‌طور خودکار منابع مالی را تامین می‌کند و دیگر نیازی به دستکاری مداوم در آن نخواهد بود. باید توجه داشت که در نگاه اکوسیستمی، اگر اکوسیستم آسیب ببیند، به‌راحتی قابل ترمیم نیست و افراد دست‌اندرکار باید با دقت عمل کنند. نمی‌توان به‌سرعت سکوی تامین مالی را ایجاد کرده و سپس آن را بست چراکه این نوع رفتار به اکوسیستم ضربات جبران‌ناپذیری وارد خواهد کرد.»
اهمیت حفظ اکوسیستم تامین مالی جمعی
وی ادامه داد: «نمی‌توان بدون حکم دادگاه سکوی‌های تامین مالی را بست اما متاسفانه این اتفاق در کشور رخ می‌دهد و باعث مشکلات جدی برای اکوسیستم می‌شود. اگر به این وضعیت ادامه دهیم، نمی‌توانیم به رشد و توسعه این روش تامین مالی امیدوار باشیم.»
انتقاد از محدودیت‌ها و موانع برای بخش خصوصی
ستاری در ادامه ضمن اعتراض به بستن کسب‌وکارهای بخش خصوصی، از وضعیت پول در دست مردم سخن گفت و اظهار داشت: «ما مگر چه تعداد کسب‌وکار در بخش خصوصی داریم که می‌خواهیم جلوی کار آنها را بگیریم؟ باید پاسخگو باشیم که با چه مجوزی بخش‌خصوصی را محدود می‌کنیم و مانع از فعالیت آن می‌شویم.»
وی افزود: «پول در دست مردم بسیار بیشتر از پول در دست بانک‌هاست و از این رو است که تامین مالی جمعی اهمیت پیدا می‌کند. اکوسیستمی لازم است تا این پول‌ها به‌درستی در فرآیند توسعه و تولید به کار گرفته شوند و تامین مالی جمعی یکی از ابزارهای اصلی این اکوسیستم است.»
نیاز به ایجاد اکوسیستم برای بهره‌برداری از سرمایه‌های موجود
ستاری در ادامه به سرمایه‌های بالقوه موجود در کشور اشاره کرد و گفت: «سرمایه لازم در سطح کشور وجود دارد اما متاسفانه این سرمایه‌ها به‌جای قرار گرفتن در فرآیند تولید، در حالت انجماد باقی مانده‌اند. برای به‌کارگیری این سرمایه‌ها تنها به یک اکوسیستم نیاز داریم که آنها را فعال کند و به جریان بیندازد. در این بین، تامین مالی جمعی یکی از ابزارهای موثر در ایجاد چنین اکوسیستم‌هایی است.»
نوآوری در بخش‌خصوصی و اهمیت حمایت از آن
وی تاکید کرد: «نوآوری در بخش خصوصی اتفاق می‌افتد و باید در شرایط مختلف از این بخش حمایت شود. سرمایه‌گذاری‌های دانش‌بنیان حاصل سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی است نه دولت. متاسفانه در حوزه تامین مالی جمعی، در تفکر بسیاری از افراد، همچنان به شیوه‌های قدیمی نگاه می‌شود. در حالی که این حوزه، با تمام چالش‌هایی که با آن مواجه بوده‌ایم، به سرعت در حال رشد است.»
محدودیت‌های موجود و لزوم توجه
به نوآوری‌ها
ستاری با انتقاد از دیدگاه‌های قدیمی در ایران در حوزه تامین مالی گفت: «امروز ابزارهای بسیار موثری در دست داریم که می‌توانند به تامین مالی کمک کنند. ایده‌هایی وارد کشور می‌شوند که مانند سایر نقاط دنیا رشد می‌کنند، مانند رمزارزها. در کنار اینها، باید به راه‌حل‌های نوآورانه توجه ویژه‌ای داشته باشیم که این راه‌حل‌ها در اختیار بخش خصوصی قرار دارند. متاسفانه در برخی موارد، موانع و مقاومت‌هایی وجود دارد که باید با آنها مقابله کنیم. باید توجه داشته باشیم که موانع و محدودیت‌ها در برابر بخش‌خصوصی، در حقیقت تیشه‌زدن به ریشه خودمان است.»