تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان از طریق بازار سرمایه

مشاور وزیر اقتصادی و دارایی گفت: در ایران طی سالیان گذشته نهادسازی‌های مناسبی برای تامین مالی در بازار سرمایه شکل گرفته و ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه و صندوق‌های سهام خصوصی در این مسیر بوده است. روح‌الله ابوجعفری اظهار کرد: ‌گذار ایران از اقتصاد نفتی به یک اقتصاد دانش‌بنیان که زمینه‌ساز بهره‌وری در تولید از طریق دانش و نوآوری شود، نیازمند تامین منابع مالی به اندازه کافی در زمان مورد نیاز و با هزینه مناسب است. وی افزود: توسعه نوآوری و خلق محصولات جدید برای افزایش رقابت‌پذیری اقتصاد از ایده‌های نوآورانه شروع شده و به شرکت‌های بزرگی که موتور رشد اقتصادی خواهند بود، تبدیل می‌شود.
ابوجعفری بیان کرد: مقایسه ۵۰۰ شرکت برتر جهان نشان‌دهنده آن است که در ابتدای قرن بیست و یکم اغلب شرکت‌های بزرگ در حوزه فناوری متوسط و مبتنی بر منابع طبیعی، همچون نفت و گاز بوده‌اند اما ۲۰ سال بعد در سال ۲۰۲۰ برخی از شرکت‌ها در فهرست بزرگ‌ترین شرکت‌های دنیا قرار گرفتند. مشاور وزیر اقتصاد تصریح کرد: به گفته این شرکت‌ها، در ابتدای تاسیس به خصوص در دهه ۹۰ شرکت‌های کوچکی بودند که بر اساس ایده برخی از کارآفرینان اکنون بیش از چند تریلیون دلار ارزش دارند؛ البته لازم به ذکر است که برخی از شرکت‌های بزرگ قدیمی، کماکان در فهرست این شرکت‌ها قرار دارند؛ در هر صورت توسعه این شرکت‌ها فقط به واسطه وجود کارآفرینان جسور و خلاق که ایده‌های نوآورانه خود را شجاعانه پیگیری می‌کردند، نبوده است. وی با بیان اینکه فضای کسب‌و‌کار در این کشورها برای رشد آنها نقش حیاتی ایفا کرده است، در گفت‌و‌گو با ایرنا ادامه داد: یکی از مهم‌ترین اجزای نظام کسب‌و‌کار تامین مالی فعالیت‌های اقتصادی است که در این کشورها به‌گونه‌ای مناسب ساماندهی شده است. ابوجعفری با تاکید بر اینکه بنگاه‌ها در فرآیند رشد خود به‌واسطه توسعه نیروی انسانی، مسائل فنی و گسترش بازار دارای نیازهای مالی متفاوتی هستند، گفت: مراحل مختلف توسعه که نماینده درجات مختلف شفافیت اطلاعاتی و نیاز منابع مالی است باعث می‌شود تا در هر مرحله منابع مالی متفاوتی موردنیاز باشد.
مراحل مختلف توسعه
این فعال بازار سرمایه افزود: این فرآیند را می‌توان در مرحله‌های بذرپاشی (آغاز ایده نوآورانه)، نوپایی (شروع فرآیند نوآوری)، رشد اولیه (مرحله اولیه توسعه) و رشد پایدار (تثبیت نوآوری) دانست. ابوجعفری با بیان اینکه طی دوران جنینی (بذرپاشی) درجه ریسک فرآیند نوآوری بسیار بالا است؛ در حالی که نیازمندی به منابع مالی به نسبت کم خواهد بود، گفت: منابع موردنیاز اغلب محدود به هزینه‌های ارزیابی، مطالعات امکان‌پذیری و مزایای اقتصادی خواهد بود. مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی خاطرنشان کرد: در مرحله بعد (نوپایی) هنوز دارای ریسک بالایی است و در نهایت نیازهای مالی مربوط به ایجاد نمونه اولیه و پوشش هزینه‌های ارتقا و بازاریابی خواهد بود. وی با بیان اینکه همچنین در مرحله رشد اولیه و نیز رشد پایدار به نسبت ریسک کم‌تری وجود دارد، افزود: این دو مرحله از این جهت که برخلاف دوره جنینی و مرحله رشد اولیه هنوز نیز دربرگیرنده نیازهای قابل توجه مالی است، ریسک‌های خاص خود را دربر دارد. ابوجعفری گفت: به مرور زمان با تامین مالی ریسکی و تولید اطلاعات توسط آنها ابهامات در طرح‌ها و بنگاه‌های نوآورانه برطرف می‌شود که راه را برای انواع دیگر تامین مالی باز خواهد کرد.
اهمیت نهادسازی
مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی اظهار داشت: در کنار سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر، تجربه دنیا نشان می‌دهد که نهادسازی برای یک بازار مخصوص در این زمینه باعث می‌شود منابع دیگری از طریق عرضه عمومی سهام تامین شده و استراتژی خروج سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر تامین شود. وی به وجود رابطه مکمل بین سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر و عرضه سهام اشاره کرد و گفت: این موضوع به کارآفرین کمک می‌کند تا در صورت موفقیت طرح، کنترل شرکت را دوباره به دست آورد و در این میان به سرمایه‌گذار ریسک‌پذیر کمک می‌کند تا سرمایه خود را در طرح‌های جدید سرمایه‌گذاری کند. ابوجعفری اظهار داشت: در ایران طی سالیان گذشته نهادسازی‌های مناسبی برای تامین مالی در بازار سرمایه شکل گرفته و ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه و صندوق‌های سهام خصوصی در این مسیر بوده است. مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی اظهار داشت: همچنین ابزارهایی مانند تامین مالی جمعی نیز کمک شایانی به تامین مالی اکوسیستم دانش‌بنیان کرده است؛ اما مساله اصلی، جوان بودن این نهادها و تعامل با بقیه نهادها است. وی ادامه داد: در این زمینه تصویب آیین‌نامه ماده ۱۷ قانون جهش تولید دانش‌بنیان کمک شایانی در این زمینه خواهد کرد. ابوجعفری خاطرنشان کرد: این ظرفیت در زمینه تامین مالی واحدهای سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها و گواهی مشارکت تامین مالی جمعی بسیار راهگشا خواهد بود و از همه مهم‌تر استفاده از ظرفیت صندوق‌های غیردولتی پژوهش و فناوری برای تضمین انتشار اوراق برای این بنگاه‌هاست. مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی در پایان گفت: اکوسیستم دانش‌بنیان در ایران هم‌اکنون بیش از هفت هزار و ٢٠٠ شرکت دارد و در کنار این شرکت‌ها بسیاری از شرکت‌های فناور و نوآور هستند که محصولاتی را برای اولین بار در کشور تولید کردند و توسعه داده‌اند؛ در نتیجه همه اینها مخاطبان تامین مالی از بازار
سرمایه هستند.