تبعات مبادلات دیجیتالی

کامران ندری*‌- «بیت کوین» تاکنون به عنوان یک ارز رسمی مورد حمایت بانک مرکزی قرار نگرفته است که البته می‌توان آن را اقدامی صحیح و بجا تلقی کرد. زیرا در حال حاضر این نوع ارز دیجیتال به عنوان «پول» مورد حمایت بسیاری از کشور‌ها قرار نگرفته و اگرچه بانک مرکزی ایران در مورد آن ممنوعیتی ایجاد نکرده اما نسبت به ریسک بالای خرید و فروش این ارز هشدار داده است.
در همین راستا شخصی که قصد استفاده از این ارز دیجیتال را دارد و در معاملات خود از آن بهره می‌گیرد، باید تبعات مثبت و منفی این معاملات را بپذیرد و ریسک آن را متحمل شود تا مسوولیتی متوجه بانک مرکزی نشود. البته این امر به این معنا نیست که مردم از خرید و فروش آن منع شوند، بلکه این هدف دنبال می‌شود که در مورد ریسک ناشی از نوسانات بالای مثبت و منفی آن آگاهی کافی ایجاد شود.
گفتنی است همان‌طور که این ارز تا به امروز رشد بالایی را تجربه کرده، اما از سوی دیگر در برخی بازه‌های زمانی کاهش یا افت قابل ملاحظه‌ای نیز داشته است و در همین رابطه بانک مرکزی نسبت به این نوسانات جدی هشدار داده است؛ این نوسانات به قدری شدید بوده که در یک مقطع زمانی یکباره شاهد افت هزار و ۵۰۰ دلاری ارزش آن و حرکت از مرز نزدیک به هشت هزار دلار تا محدوده شش هزار و ۴۰۰ دلار بوده‌ایم. به طوری که این پدیده با نوسانات هیچ‌یک از ارز‌های رسمی دنیا قابل مقایسه نیست.
در این میان، مساله هشدار و آگاهی دادن به مردم است و همان‌طور که اشاره شد نمی‌توان مردم را از مبادلات مورد نیاز خود با ارز‌های دیجیتال منع کرد و در حالی که بسیاری از معاملات کنونی با چنین ارز‌هایی انجام می‌شود باید نسبت به پرریسک بودن فعالیت‌های این حوزه هشدار کافی داده شود.
هرچند باید توجه داشت که خرید و فروش پول‌های الکترونیکی و دیجیتال با فعالیت شرکت‌های هرمی متفاوت است و این امر مورد پذیرش بسیاری از مردم دنیا نیست.مقوله‌ شرکت‌های هرمی از منظر شرعی نیز نکوهیده شده و مورد انتقاد جدی از سوی مراجع عظام تقلید و علمای دینی بوده است، با این حال در مورد خرید و فروش ارز‌های دیجیتال تا‌کنون فتوایی صادر نشده و از لحاظ شرعی اشکالی در آن دیده نشده است.
با این حال آنچه باید مورد توجه جدی قرار گیرد عدم آگاهی عده‌ای نسبت به ریسک موجود در چنین مبادلاتی است و بانک مرکزی باید بتواند نسبت به این وظیفه‌ خطیر در زمینه‌ آگاهی‌رسانی و نظارت بر فعالیت‌های این حوزه تمرکز بالایی داشته باشد.
*عضو هیات علمی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی