تجارت را ‌جاده دوطرفه بدانیم

با توجه به اینکه رایزنان بازرگانی می‌توانند در توسعه تجارت خارجی کشور، نقش بسزایی ایفا کنند، اتاق بازرگانی ایران به تازگی میزبان رایزنان بازرگانی ایران در کشورهای مختلف بود تا طی نشستی مشترک، فعالان اتاق بازرگانی و همچنین رایزنان بازرگانی نقطه نظرات و پیشنهادات خود را برای گسترش روابط اقتصادی ایران‌ با کشورهای هدف، مطرح کنند. در این جلسه رییس سازمان توسعه تجارت، معاونان وی، دبیرکل، معاون بین‌الملل و معاون فنی و خدمات بازرگانی اتاق ایران نیز حضور داشتند. آنطور که فعالان اقتصادی عنوان کردند، در حال حاضر مساله اصلی که در خصوص تجارت وجود دارد به دیدگاه‌های غیرتجاری در داخل و برخی موانع جدی که چون دیوار در مسیر حرکت بازرگانان و فعالان اقتصادی کشور قرار گرفته، برمی‌گردد. بر همین اساس غلامحسین شافعی، رییس پارلمان بخش خصوصی تاکید کرد که صادرات تنها یک جنبه از تجارت است و آن روی سکه، واردات قرار دارد.
به وضعیت تولید سر و سامان دهیم
به اعتقاد غلامحسین شافعی، رییس اتاق بازرگانی، اولین مانع در رونق صادرات غیرنفتی، تولید بدون نگاه به بازارهای جهانی است. امروز وضعیت تولید کشور قابل دفاع نیست. تولیدات ایرانی از نظر تکنولوژی با محصولات مشابهی که در سایر کشورها تولید می‌شود، شکاف عمیقی دارند. از طرف دیگر بهای تمام‌شده این تولیدات بالا بوده و در بازارهای جهانی غیررقابتی هستند. وی تاکید کرد: اگر می‌خواهیم در صادرات موفق شویم باید به وضعیت تولید سروسامان دهیم.
رییس اتاق ایران همان‌طور که به دغدغه‌های فعالان اقتصادی در میدان تولید و صادرات اشاره ‌‌کرد، نگاهی به مساله فاینانس‌ها و لزوم جذب سرمایه‌های خارجی داشت و گفت: طبق برنامه‌های توسعه‌ای، کشور به تأمین ۶۵ میلیارد دلار از طریق فاینانس خارجی نیاز دارد. بخش خصوصی تاکید دارد که این منابع در اختیار دولت قرار نگیرد و فرصتی برای بخش خصوصی واقعی فراهم شود.
شافعی در این رابطه نیز اولویت را به جذب سرمایه‌های خارجی می‌دهد و معتقد است: اگر بتوان تا حد ممکن سرمایه خارجی جذب کرد، منفعت بیشتری برای کشور به همراه دارد.
وی حین اشاره به برخی مشکلات در عرصه تجارت بر این نکته نیز تاکید کرد که تجارت بک جاده دوطرفه بوده و نمی‌توان در این جاده فقط صادرات مدنظر قرار داد و باید با حفظ منافع کشور، جاده دیگر یعنی واردات را نیز پذیرفت.
شافعی گفت: اجازه دهیم برای ورود گسترده در بازارهای جهانی، صادرات و واردات را کنار هم داشته باشیم. نمی‌توان انتظار داشت که دنیا در تجارت، منفعت ما را در نظر بگیرد، هر کشوری برای منافع خود کار می‌کند و در فعالیت اقتصادی به دنبال سود است. بنابراین راهی جز پذیرش این اصل نداریم.
تقاضا در بازار داخلی با ۱۰ سال قبل برابری می‌کند
رییس پارلمان بخش خصوصی کشور پس از تاکید بر لزوم توجه به اصول تجارت در دنیا، کمبود تقاضا در داخل را مشکل دیگر اقتصاد ایران دانست و با اشاره به مطالعات صورت‌گرفته، گفت: میزان تقاضای امروز کشور با ۱۰ سال قبل برابر است. این برابری، موضوع خیلی مهمی است که نسبت به آن بی‌توجه هستیم. تحریک تقاضا از لازمه‌های امروز بازار داخلی است که می‌تواند به تولید هم کمک کند. در این بین بهینه‌ترین راه که اثر تورمی هم ندارد، افزایش صادرات است.
باید توجه داشت که امروز سهم صادرات ایران در بازارهای جهانی با احتساب نفت، ۳۵/۰ درصد و بدون احتساب صادرات نفت، سهمی حدود ۲۴/۰ درصد داریم.
شافعی وضعیت اعزام و پذیرش هیات‌های اقتصادی را نیز به هم ریخته و آشفته توصیف کرد و خواستار انسجام‌بخشی به این حوزه شد: این روزها هیات‌هایی به صورت ناهماهنگ از اتاق ایران، استانداری‌ها، سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت استان‌ها و سازمان توسعه و تجارت به یک کشور حتی همزمان با هم اعزام می‌شوند.
وی تهیه یک تقویم سالانه برای این سفرها‌ را اقدامی موثر دانست و گفت: خوب است برای اعزام و پذیرش هیات‌ها مطالعات دقیقی در خصوص کشور موردنظر صورت گیرد و اعضای هیات‌ها با توجه به ظرفیت‌های موجود انتخاب شوند. رییس اتاق ایران استفاده از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور را نیز مورد تاکید قرار داد و از رایزنان بازرگانی خواست تشکیلاتی را ایجاد کنند و در قالب آن فعالان اقتصادی ایرانی در کشور هدف را دور هم جمع کنند و زمینه ارتباط آنها با اتاق ایران را مهیا سازند.
ضرورت برنامه‌ریزی آگاهانه
شافعی با تاکید بر ضرورت پیش‌بینی تصویر آینده اقتصادی منطقه، هشدار داد: این روزها توجه جهان به سمت آسیا بوده و برنامه‌ریزی‌های جدی از نظر اقتصادی برای کشورهای این منطقه صورت گرفته است. امروز ۶۷ کشور عضو پیمان جاده ابریشم شده‌اند که بیانگر رشد اقتصادی این منطقه است. بنابراین از همین امروز باید آگاهانه برای حضور در این بازار برنامه‌ریزی کنیم تا مبادا در آینده از قافله عقب بمانیم.
رییس پارلمان بخش خصوصی کشور همچنین از نبود بازرگانان حرفه‌ای ایرانی در بازارهای اطراف کشور انتقاد کرد و علت آن را در اختیار قرار گرفتن بازارهایی دانست که برای داشتن آنها تلاش و رقابت نکردیم بلکه وضعیتی پیش آمد و بازار به فعالان اقتصادی ایرانی چراغ سبز نشان داد.
وی خاطرنشان کرد: برای تغییر این شرایط به راه‌حل حرفه‌ای نیاز است تا افراد تحصیلکرده جوان وارد عرصه تجارت شوند. نبود شرکت‌های بزرگ هم به عنوان یک مساله جدی از سوی رییس اتاق ایران مورد انتقاد قرار گرفت: زمانی که شرکت‌های بزرگ اقتصادی در کشور فعال نیستند، توان رقابت با شرکت‌های بزرگ بین‌المللی را نداریم.شافعی در این رابطه راهکار «توسعه اقتصادی منطقه‌ای» را که از سوی اتاق پیگیری می‌شود، پیشنهاد کرد. این موضوع هنوز نهایی نشده و قرار است با همکاری دولت و مجلس به‌زودی اجرایی شود.
تاکید بر رعایت اصول تجارت بین‌المللی
مجتبی خسروتاج، رییس سازمان توسعه تجارت نیز در این جلسه اعتمادسازی را کلید تجارت و فعالیت‌های اقتصادی برشمرد و گفت: باید سازوکاری اتخاذ کنیم تا فضای اعتماد در بازارهای جهانی تقویت شود و از طرفی باید برخی نکات را مورد توجه قرار دهیم تا زمینه حضور بخش خصوصی و فعالان اقتصادی ایرانی در بازارهای هدف آسان‌تر شود. این نکات، اصول اولیه تجارت است. برای مثال مشتری‌مداری، ثبت برند، جدی گرفتن تاثیر تبلیغات در این بازارها، بنگاه‌های اقتصادی ایرانی برای دست یافتن به یک بازار و از آن مهم‌تر برای حفظ آن بسیار اهمیت دارد. باید سلایق، حساسیت‌ها و ملاحظات فرهنگی کشور هدف را بشناسند و در این مسیر نقش رایزنان بازرگانی بسیار کلیدی و مهم است.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت، رعایت ضوابط فنی و استانداردهای کشور هدف و پرهیز از رفتارهای غیرحرفه‌ای را از رموز توفیق ایران در بازارهای موردنظر خواند و تشریح کرد: متاسفانه گاهی شاهد رقابت‌های مخرب بین ایرانی‌ها در بازارهای جهانی می‌شویم. رقابت این بنگاه‌ها در بازار داخلی توجیه دارد اما در خارج کشور به ضرر منافع اقتصادی خواهد بود که زیبنده جمهوری اسلامی نیست.
وی همچنین از بنگاه‌های اقتصادی خواست که در ارتباط با طرف‌های تجاری از مشاوره‌های حقوقی استفاده کنند و بدون رعایت اصول اولیه حقوقی وارد عرصه بین‌المللی نشوند.