تجارت نباید تبدیل به یک اسلحه شود

محمدهادی موقعی
کشور‌های جهان هر یک با سیاستگذاری‌های اقتصادی و مالی داخلی برنامه‌های تسکینی و آرام‌بخش را برای اقتصاد تجویز کردند از جمله کمک‌های مالی دولت‌های آمریکا و کانادا و سایر کشورهای جهان به کسب‌وکارها و خانواده‌ها ولی واقعیت روی دیگری از سیاستگذاری‌های اقتصادی را نشان می‌دهد؛ بهبود اقتصادی فقط با هماهنگی جهانی امکان‌پذیر است.
تنها به میدان جنگ مبارزه با بحران اقتصادی کرونا‌ویروس رفتن به معنای مرگ فوری است. کشورها باید با تدوین سیاست‌های مشترک و همراه به جنگ بحران بروند.
به گذشته برگردید و به کمتر از ۱۰ سال پیش نگاه کنید. به بحران ۲۰۰۸ می‌رسید. باز هم به عقب برگردید تا به بحران ۱۹۳۰ برسید. اقتصاد جهان در هر یک از این بحران‌ها وضعیت‌های متفاوتی را تجربه کرده‌اند.
از سال ۱۹۳۰ تا ۲۰۰۸ شاخص S&P حدود ۱۰ برابر رشد کرد. بازار کار از ریشه کشاورزی به رویکردهای صنعتی و سپس دیجیتال تغییر مکان داد. رفته‌رفته اقتصادهای ملی عناصر متشکله سیستم تجارت جهانی شدند. ولی بعد از ۲۰۰۸ سیستم مالی بر اساس یک پلتفرم جهانی شکل گرفت.چشم‌انداز اقتصاد جهانی تاریک است و بحران کووید ۱۹ بزرگ‌ترین شوک تاریخی اقتصاد را وارد کرده است. سه ماهه دوم سال ۲۰۲۰ بدترین سه ماهه ۱۰ سال اخیر برای اقتصاد جهان خواهد بود.گرچه مولفه‌های مشترکی بین بحران کووید ۱۹ و بحران ۲۰۰۸ وجود دارد ولی بزرگ‌ترین تفاوت، مقیاس و گستره اقتصادی بحران کرونا‌ویروس نسبت به بحران ۲۰۰۸ است. در بخش تامین مالی، اقتصاد جهانی یکی از ضربه‌های مهلک را از پاندمی دریافت کرده است.بیماری بحران ۲۰۰۸ از سیستم وام‌دهی آغاز شد و بعد مثل یک ویروس به سایر بخش‌های اقتصادی سرایت کرد.سه ماه قبل از فروپاشی Lehman Bros دو اقتصاددان صندوق بین‌المللی پول از بروز یک بیماری همه‌گیر اقتصادی که مثل ویروس مسری به همه جا نفوذ خواهد کرد، نام بردند. نه یک ویروس انسان‌کش بلکه یک ویروس اقتصادکش.بعد از بحران کرونا‌ویروس، آمریکا باز به صحنه‌های درگیری با اقتصادهای جهان بازخواهد گشت. آیا این سیاستی درست خواهد بود؟
هماهنگی بانک‌های مرکزی جهان در بحران ۲۰۰۸ به وسیله کاهش همزمان نرخ بهره و همچنین هم‌افزایی مثبت ۲۰ کشور بزرگ جهان در تدوین سیاست‌های ضدبحران درخور ستایش بود.

ویروس تهدید‌کننده اقتصاد در بحران ۲۰۰۸ یک ویروس از جنس مالی بود ولی امروز یک ویروس واقعی بیماری‌زا از نظر فیزیولوژی انسانی به جهان حمله کرده است. جهان قطبی‌تر شده است و سیستم ایمنی اقتصادی به مراتب ضعیف‌تر. درد بزرگ این است که چین و آمریکا تجارت را تبدیل به ابزار جنگی کردند و به جای قشون‌کشی نظامی، از حربه‌های تجاری بهره گرفتند. اکنون در منجلاب ایجادشده از جنگ تجاری باید به جنگ بیماری عفونی برویم!اکنون کل بدهی جهانی به ۱۸۴ تریلیون دلار رسیده است. این رقم ۱۱ درصد بیشتر از کل تولید ناخالص جهانی ۲۰۱۱ است.
تجارت بین‌المللی سهمی ۶۰ درصدی درGDP جهانی دارد. حال مرزها بسته شده‌اند. اقتصادها به دلیل بحران بیماری به درون مرزها پرداخته‌اند. چه سرنوشتی برای ۶۰ درصد از GDP جهان خواهد آمد؟
تا یک دهه پیش اشتباه رهبران جهان این بود که می‌خواستند به تنهایی قهرمان مبارزه با بحران شوند ولی امروز جایی برای تکروی وجود ندارد. بحران کرونا‌ویروس یک فاصله‌گذاری را خلق کرده است که با سیاست‌های تکروی در تضاد است. این بار به محض فروکش کردن پاندمی باید تجارت جهانی به شدت آغاز شود ولی نه با رویکرد جنگ تجاری بلکه با رویکرد کمک‌های متقابل اقتصادها به یکدیگر و با تفکر انسانی و بشردوستانه. کشورهای قوی باید به کشورهایی که از نظر منابع ضعیف‌ترند، کمک کنند تا به سطحی از سلامت برسند.شعر سعدی در اقتصاد بعد از پاندمی دیگر فقط یک شعر زیبا نیست بلکه یک شعار واقعی خواهد بود. جهان آینده همان جهانی است که سعدی شیرازی وصف کرده است. چو عضوی به درد آورد روزگار- دگر عضوها را نماند قرار.