تداوم بی‌سامانی بازار خودرو

قیمت‌گذاری خودرو در حالی این روزها دستخوش اخباری مبنی بر اعمال دستورالعمل‌های متفاوت از سوی نهادهای مختلف است که حالا بحث بررسی این موضوع در جلسه امروز کمیته خودرو مطرح شده است. جلسه‌ای که قطعه‌سازان به عنوان یک پای اصلی تعیین قیمت خودرو در آن حضور ندارند.
در حالی که قرار بود موضوع قیمت‌گذاری خودرو در ستاد تنظیم بازار مورد بررسی قرار گیرد، احمد نعمت بخش، دبیر انجمن خودروسازان از بررسی موضوع قیمت‌گذاری خودرو در جلسه امروز کمیته خودرو خبر داده است. این در حالی است که اعضای انجمن قطعه‌سازان از برگزاری چنین جلسه‌ای بی‌اطلاع بوده و می‌گویند هیچ دعوتنامه‌ای به دست ما نرسیده است. البته طی یک سال و نیم اخیر قطعه‌سازان در جلسات این کمیته حضور نداشته و خودروسازان نیز به عنوان مهمان به جلسات این کمیته دعوت شده‌اند، هرچند جلسات جدی و قابل توجهی نیز در این مدت برگزار نشده است.
قیمت‌گذاری خودرو در سال‌های گذشته توسط کمیته قیمت‌گذاری صورت می‌گرفت و حال به گفته نعمت بخش قرار است امروز دوباره این مساله تکرار شود. به گفته وی، در این کمیته علاوه بر انجمن خودروسازان و مسوولان وزارت صنعت،معدن و تجارت و سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، نمایندگانی از سازمان بازرسی کل کشور و برخی نهادها حضور خواهند داشت.
قیمت قطعات موثرترین مولفه در قیمت‌گذاری خودرو است و به همین دلیل در جلسات قیمت‌گذاری خودرو با حضور نمایندگان شرکت‌های قطعه‌ساز برگزار می‌شود.
فرهاد بهنیا، سخنگوی انجمن قطعه‌سازان گفت: هیچ دعوتنامه‌ای از سوی کمیته خودرو برای انجمن قطعه‌سازان جهت حضور در جلسه امروز ارسال نشده است.
در همین حال، هفته گذشته بحث‌هایی در مورد تعیین تکلیف قیمت‌گذاری خودرو در جلسه ستاد تنظیم بازار مطرح شد که عباس قبادی، دبیر ستاد تنظیم بازار در این مورد گفت: پیش از بحث در مورد قیمت‌گذاری خودرو در جلسه ستاد تنظیم بازار، لازم است علاوه بر درخواست خودروسازان یک پیش جلسه در این مورد برگزار شود.
وی در رابطه با مباحث مطرح شده درباره اختلاف نظر در جلسه ستاد تنظیم بازار در خصوص قیمت‌گذاری خودرو گفته بود: هیچ اختلاف نظری در رابطه با قیمت‌گذاری خودرو بین اعضا در جلسه امروز ستاد تنظیم بازار وجود نداشت اما با توجه به اینکه احساس شد که قبل از مطرح شدن این موضوع در جلسه ستاد تنظیم بازار باید پیش جلسه‌ای در این رابطه برگزار شود، در نتیجه موضوع تصمیم‌گیری در مورد قیمت خودرو در ستاد تنظیم بازار به بعد موکول شد.
به گفته قبادی، همان‌طور که در رابطه با کالاهای اساسی در جلسات ستاد تنظیم بازار مسائلی مطرح می‌شود در خصوص قیمت‌گذاری خودرو هم این ستاد مسائلی را مطرح و به بحث و گفت‌ و گو می‌گذارد اما همان‌طور که پیش‌تر بیان شد، تصمیم‌گیری درباره با قیمت‌گذاری خودرو نیازمند برگزاری یک پیش جلسه است و به همین دلیل امروز در رابطه با قیمت خودرو، بحثی در جلسه مطرح نشد.
وی در پاسخ به این سوال که در جلسه هفته آتی ستاد تنظیم بازار، در مورد قیمت خودرو بحث خواهد شد، گفته بود: فعلا تصمیمی اتخاذ نشده، باید تقاضا از سوی خودروسازان در این رابطه مطرح شود.
قیمت‌گذاری خودرو در سال‌های گذشته توسط شورای رقابت انجام می‌شد که معمولا اعتراضاتی را از سوی خودروسازان به همراه داشت. اما در سال ۹۷ با تصمیم سران سه قوه، شورای رقابت از گردونه قیمت‌گذاری خارج و مقرر شد قیمت خودروها با نظارت سازمان حمایت و توسط خودروسازان معادل ۵ درصد زیر قیمت حاشیه بازار تعیین شود.
بعد از این اتفاق، خرداد سال گذشته با تصویب طرح ساماندهی بازار خودرو در مجلس، دوباره شورای رقابت به عنوان مرجع قیمت‌گذاری خودرو انتخاب شد اما هیچ‌گاه اقدام جدی از سوی این شورا برای پیگیری قیمت خودرو و نقش‌آفرینی در این زمینه صورت نگرفت.
در آن زمان، رضا شیوا رییس شورای رقابت با اعلام اینکه این بند از طرح ساماندهی بازار خودرو در مورد شورای رقابت و قیمت خودرو مبهم است، گفته بود: البته به صورت کلی ما احتیاجی به مصوبه مجلس نداشتیم زیرا بر اساس ماده ۵۸ اصل ۴۴ قانون اساسی، شورای رقابت باید در بازارهای انحصاری ورود پیدا کرده و دستورالعمل قیمت‌گذاری‌ها را تعیین کند به این ترتیب این وظیفه ذاتی شورای رقابت است و کسی نمی‌تواند برخلاف قانون عمل کند.
شیوا اضافه کرد: قبلاً برداشت اشتباه وزیر صنعت وقت آقای شریعتمداری باعث شد تا وزارت صنعت و سازمان حمایت طرح پنج درصد زیر قیمت حاشیه بازار را برای خودرو مطرح کنند که این تصمیم نه تنها اوضاع بازار خودرو را بهتر نکرد بلکه فضا بدتر هم شد. البته بنده از روز نخست اعلام این طرح گفته بودم که شکست خواهد خورد زیرا مهره اصلی قیمت بازار خود انحصارگران (شرکت‌های خودروساز) هستند. به نوعی انحصارگر بازار را تنظیم می‌کند و پنج درصد زیر قیمتی که خود آنها تعیین می‌کنند قیمت‌گذاری اشتباهی خواهد بود.
پس از این اتفاق مسوولان وزارت صنعت اعلام کردند که در حال تدوین دستورالعملی برای قیمت‌گذاری خودرو هستند و قرار است قیمت‌گذاری خودرو بر اساس این دستورالعمل و با نظارت سازمان حمایت صورت گیرد اما این دستورالعمل نیز هیچگاه رونمایی نشد.اخیراً نیز محسن بهرامی ارض اقدس عضو شورای رقابت گفته است: به دلیل شرایط اقتصادی سال گذشته، موضوع قیمت‌گذاری خودرو در ستاد هماهنگی اقتصادی دولت مطرح و مقرر شد ستاد تنظیم بازار، قیمت‌ها را تعیین کند اما برای سال ۹۹ هنوز تداوم این مسیر مورد توافق واقع نشده و بر این اساس، شورای رقابت قصد دارد تا با هماهنگی ستاد تنظیم بازار، دستورالعملی را تدوین کند که از آن طریق، قیمت‌های مشخصی برای خودرو داشته و شرایط دسترسی به خودرو را برای مصرف‌کنندگان تسهیل کند.
وی گفته بود: نکته حائز اهمیت آن است که اگر تفاوت قیمت زیاد بین نرخ بازار و کارخانه‌های خودروسازی وجود داشته باشد، بازار به هم می‌ریزد، به همین دلیل قرار است که تمام سازمان‌ها و دستگاه‌هایی که نظری در رابطه با دستورالعمل قیمت خودرو دارند، آن را به شورای رقابت ارائه دهند.
به این ترتیب قیمت‌گذاری خودرو بعد از گذشت سال‌ها تولید در حالی همچنان بی‌سر و سامان است که در کنار عرضه محدود خودرو توسط خودروسازان و بالا بودن تقاضا نسبت به تولید خودرو، شاهد شکل‌گیری آشفته بازار خودرو در کشور هستیم و وزارت صنعت نیز نتوانسته کنترل مناسبی بر این وضعیت داشته باشد.