5 - 02 - 2023
تدوین استراتژی عملیات در صنایع غذایی
مجید اکبری زحمتی*- نیاز روزافزون جوامع به غذا و رشد بیرویه جمعیت و نیاز به منابع غذایی، از مهمترین مسائلی است که توجه دولتمردان و مدیران را به خود معطوف کرده است. امروزه شاخصهای پیشرفت جوامع را توانایی در رفع نیازهای تغذیهای آن جامعه میدانند. به همین دلیل است که صنایع غذایی از پایههای ثبات اقتصادی است، چراکه غذا از نیازهای اصلی بشر بوده و انسانها درصدد رفع این نیاز هستند. پیچیدگیهای روزافزون فعالیتها و محیط شدیدا متغیر صنایع غذایی، مدیران را با چالشهای مختلفی مواجه ساخته است. وجود ضایعات بالا در محصولات کشاورزی، کاهش بارندگی و تاثیر مستقیم آن بر میزان تولید محصولات کشاورزی، افزایش رقابت بین شرکتها، مناسب نبودن زیرساختهای توزیع و شبکههای ارتباطی و… از جمله دلایل افزایش پیچیدگی و دشوار کردن تصمیمگیری برای مدیران در شرکتهای صنایع غذایی است. در چنین شرایطی ضرورت برنامهریزی استراتژیک که الگوی تصمیمگیری و مسیر کلی شرکت را نشان میدهد، مشخص میشود. داشتن استراتژی صریح و روشن در موفقیت بلندمدت نقش تعیینکنندهای دارد. در این بین استراتژی عملیات که وظیفه تطابق نیازمندیهای بازار با منابع عملیات را برعهده دارد، باید استراتژی کلی شرکت را در بخش عملیات منعکس کند. (عملیات آن بخش از سازمان است که وظیفه تولید کالا یا خدمات را برعهده دارد.)
در حال حاضر گروه زیادی از شرکتها محصولات و خدمات خود را با اتکا به قابلیتهای عملیات به بازار عرضه میکنند. نگاهی به پیشینه موضوع در این صنعت نشاندهنده آن است که در ابتدا فعالیتهای تولید و عملیات که مزیت رقابتی میآفریند، مورد توجه نبوده است. رقابتی شدن محیط کار باعث شد به تصمیمهای مرتبط با عملیات توجه بیشتری شود. بنابراین در تدوین استراتژی، شرکتها باید به فعالیتهای عملیات توجه و نقش استراتژیک مناسبی را برای آن قائل باشند. از همین رو به کارگیری استراتژی عملیات در صنایع مختلف به واسطه ارائه چارچوبی برای تصمیمگیری مناسب بسیار حائزاهمیت است. در این میان صنایع غذایی از مهمترین زمینههای این امر است که شرکتهای فعال در این صنعت ملزم به اتخاذ یک استراتژی عملیات مشخص، به خصوص در شرایط بحران اقتصادی مثل رکود و تورم به عنوان دو مشکل اصلی هستند. این دو پدیده از جمله مشکلات اقتصادی است که کشورهای مختلف در مقاطع زمانی با آن روبهرو میشوند. بحران زمانی حادتر میشود که این دو پدیده همزمان رخ دهد که به آن رکود تورمی میگویند.
رکود تورمی شرایطی است که در آن سطح قیمتها و رکود اقتصادی و بیکاری توامان افزایش مییابد. این پدیده عوارض و پیامدهای بسیار نامطلوبی را از جنبههای مختلف بر جامعه تحمیل میکند. در شرایطی که این پدیده در اقتصاد وجود دارد شرکتهای صنایع غذایی بیش از پیش با چالش مواجه میشوند. بنابراین داشتن یک استراتژی عملیات کارآمد برای سازمان بسیار حائزاهمیت است. زیرا علاوه بر پیامدهای ناشی از بحران اقتصادی، بالا رفتن سطح انتظارات مصرفکنندگان، استفاده از تکنولوژیهای پیشرفته و تولید محصولات باکیفیت و با حجم تولید بالا، موجب به وجود آمدن یک بازار بسیار رقابتی شده است. این رقابت از نظر قیمت، کیفیت، نرخ تولید بالا، توجه به نیاز مشتریان و همگامی با تحولات سریع تکنولوژیکی است. بنابراین، شرکتهای صنایع غذایی برای قرار گرفتن در موقعیت مناسب در بین رقبای خود و غلبه بر بحران اقتصادی باید استراتژی عملیات کارآمدی به کار بگیرند.
تاریخچه نان قدس رضوی
در ﺳال ۱۳۴۶ یک نانوایی در ﮔوشهای از بیمارستان امام رضا (ع) مسوولیت تهیه نان برای پرﺳﻨﻞ و بیماران بیمارستان را بر ﻋﻬﺪه داﺷﺖ که به ﻋﻨوان یک نان مرغوب در ﻣﺸﻬﺪ آن زمان زبانزد خاص و ﻋام شده و در اﮐﺜر ﻣواﻗﻊ ﻣوﺟودی نان آن کفاف بیمارستان و خریداران را به صورت ﻫمزمان نمیداد، ﻟﺬا این ﻣوﺿوع متولیان آستان ﻗﺪس رضوی را مجاب کرد که تهیه و تولید این نان باکیفیت را توسعه دﻫﻨﺪ. از این رو در ﺳال ۱۳۵۱ آن را با ﻋﻨوان ﺷرﮐﺖ نان ﻗﺪس رضوی ثبت و در خیابان رازی و در مجاورت بیمارستان (محل سابق) فعال کردند، به نحوی که در همان زمان تولیدات آن بسیار ﻣورد توجه ﻣردم ﻗرار ﮔرﻓﺖ. این شرکت به ﻋﻨوان یکی از بزرگترین تولیدﮐﻨﻨﺪﮔان انواع فرآوردههای آردی در ﮐﺸور مطرح است که با عنایات حضرت ثاﻣﻦاﻟﺤﺞ (ع)، تلاش ﻣﺪیران و پرﺳﻨﻞ مجرب و متعهد و حمایت مشتریان ارزﺷﻤﻨﺪ خود توانسته اﺳﺖ ﺳﻬﻢ بسیار بالایی در تولیدات خود از بازار مصرف در ﺳراﺳر ﮐﺸور را به خود اختصاص دﻫﺪ. در حال حاضر این ﺷرﮐﺖ با ﻇرفیت اسمی سالانه بیش از ۱۰۰/۴۴ تن محصولات متنوع و مرغوب (بیش از یکصد و سی نوع ﻣﺤصول تولیدی) ﺟﻬﺖ مصارف داخلی و صادرات، یکی از بزرگترین کارخانجات صنایع ﻏﺬایی در زمینه «ﺻﻨﻌﺖ کیک، کلوچه، نان و فرآوردههای آردی» در ﺳﻄﺢ ﮐﺸور است که ﻫﻢاﮐﻨون در ورودی ﺟاده ﻣﺸﻬﺪ، قوچان نبش میدان ﻗاﺋﻢ با بیش از چندین خط تولید در کارگاههای رضوی، مثل دونات، اشترودل و نان ﻣﺸﻐول فعالیت است. از جمله این خطوط، خطوط اسفنجی، خطوط روغنی، خط کلوچه، خط مارشمالو، خط بیسکویت، خط نان صنعتی و اشترودل و دونات، ویفر و قنادی، کیک، کلوچه و… است. نان ﻗﺪس رضوی از گذشته، حس و ﻃﻌﻢ زیبا و ماندگاری داشته که ﻫﻨوز برای آحاد زاﺋران رضوی و مسافران ﻣﺸﻬﺪ ﻣﻘﺪس آشناست، مجموعهای که محصولهایش در مواردی به ﻋﻨوان سوغات نیز از آنها استفاده ﻣﯽﺷود و محصولهای ﺟﺪﯾﺪتری همچون اشترودل ﻣﯿانوﻋﺪه ﻣﻘوی و ﻣﻐﺬی برای همه ﻣردم، به خصوص زاﺋران حرم امام رضا (ع) نیز جایگاه خوﺑﯽ را به دﺳﺖ آورده اﺳﺖ.
جنبه مهم دیگر این است که کنترل ورودیهای تامین از نظر کیفیت و مقدار صورت گیرد. هنگام انتخاب تامینکننده، شرکتها باید مکان و اعتبار تامینکنندگان در فروش را ارزیابی کنند. تلاش شرکتها برای کسب سهم بیشتر بازار با به دست آوردن سطح بالایی از معیارهای کلیدی آنها را در جهت هدایت مصرفکنندگان به محصولاتشان کمک میکند (در مقابل کسب سطح پایین این معیارها مصرفکنندگان را ناراضی میکند). با توجه به شرایط اقتصادی باید تسهیلات صنایع غذایی مجددا ساختاردهی شوند و صاحبان صنایع باید روی تجهیزات و تکنولوژیهای جدید سرمایهگذاری کنند. باید سیاست فروش تجهیزات غیرضروری را در پیش گیرند. این امر مربوط به نواحی تکنولوژی فرآیند سازماندهی و توسعه داده میشود. از مراحل مهم توسعه و سازماندهی فعالیتها، افزایش کیفیت پرسنل، بهبود روابط با موسسههای پژوهشی و ایجاد سرویسهای اطلاعاتی در حوزه مدیریت منابع انسانی است. قدرت خرید پایین مردم، تولیدکنندگان را وادار میکند در عین حالی که قیمت محصول را کاهش میدهند، کیفیت را نیز افزایش دهند. از مشخصات اصلی کیفیت پایین محصولات، بینظمی است که به دلیل کیفیت پایین محیط غیربهداشتی و منسوخ شدن نیازمندیهای تکنولوژیکی تولیدکننده است. تنوع محصولات، بهبود بستهبندی و افزایش شرایط بهداشتی محصولات، پیشنیاز افزایش رقابتپذیری محصولات است. صنعت غذایی به منابع قابلتوجهی برای سرمایهگذاری مستمر در تکنولوژی برندهای جدید و تجهیزات فنی، فرآیند کنترل و استانداردهای کیفیت و استانداردهای محیطزیستی جهت ارتقای کیفیت محصولات نیاز دارند. اغلب موارد در شرکتهای کوچک و متوسط سیستم پردازش اطلاعات تامین و بازاریابی وجود ندارد. اما باید به نقش جایگاه اطلاعات به صورت ویژهای توجه شود. زیرا اطلاعات یک منبع حیاتی و بسیار موثر در سنجش عملکرد عملیات است. بنابراین در فرمولبندی و پیادهسازی استراتژی عملیات شرکت، امنیت اطلاعات نقش ویژهای بازی میکند.
میتوان به این موضوع در قالب تکنولوژیهای مبتنی بر فناوری اطلاعات پرداخت. از دیگر روشهای ممکن جهت رسیدن به اهداف استراتژیک در صنعت غذایی که مربوط به توسعه و سازماندهی میشود، ایجاد همکاری داخل شرکت است. همکاری داخل شرکت بسیار مهم است زیرا منابع مورد نیاز برای تولید بسیار هزینهزا هستند و همکاری کارکنان به کاهش هزینه و افزایش کیفیت محصولات و خدمات منجر میشود. این همکاری در درجه نخست، باعث دسترسی بهتر و با قیمت مناسبتر مواد اولیه و سایر ملزومات میشود. سپس، تاثیر مثبت روی استفاده بهینه مواد اولیه دارد. از آنجا که رکود تورمی پدیده نامطلوب اقتصادی است که افزایش سطح عمومی قیمتها و رکود اقتصادی همزمان رخ میدهد، برجستهترین اثرات این پدیده بر بازار، کاهش قدرت خرید و توزیع مجدد متقاضیان است. از طرفی هزینه تولید را به دلیل افزایش هزینه دستمزدها، تامین مواد اولیه و سایر منابع بالا میبرد. بنابراین معیار هزینه اولویت بسیار بالای پیدا میکند. همچنین در شرایطی که شرکتها با مسائل مالی شدید برمیخورند، رقابت نیز برای بقا افزایش مییابد و باید شرکتها سطح عملکرد خود را از نظر سایر معیارها نیز حفظ کنند. از منظر عملیات باید گفت، در راستای انطباق قابلیتهای عملیات با نیازمندیهای بازار مدیران عملیات باید در نواحی تصمیم، تصمیماتی را اتخاذ کنند که با این نیازمندیها انطباق داشته باشد. مناسبترین راهکار، اتخاذ تصمیمات مرتبط با توسعه و سازماندهی است که در این راستا، کاهش هزینهها و افزایش کیفیت در یک چرخه پیوسته میتواند منجر به بهبود وضعیت رقابتی شرکت شود. پیشنهاد میشود در تدوین استراتژی عملیات یعنی انجام همترازسازی و بهروزرسانی استراتژی عملیات، تعیین نواحی بحرانی ماتریس استراتژی عملیات با در نظر گرفتن اهمیت نسبی اهداف عملکرد، حصول اطمینان از تکمیل مراحل فرمولبندی و کمی کردن ماتریس استراتژی عملیات با استفاده از روشهای موجود و انتخاب بهترین ماتریس استراتژی عملیات بپردازند.
مدل ماتریس استراتژی عملیات، چارچوبی برای تدوین استراتژی عملیات است. در این ماتریس، منظر بازار در قالب اهداف عملکردی (شامل کیفیت، سرعت، قابلیت اعتمادپذیری، قابلیت انعطافپذیری و هزینه) و منظر قابلیتهای عملیات در چهار ناحیه تصمیم (شامل ظرفیت، شبکه تامین، تکنولوژی فرآیند و توسعه و سازماندهی) با هم در نظر گرفته میشود. بر این اساس مناسبترین راهکار، اتخاذ تصمیمات مرتبط با توسعه و سازماندهی است که در این راستا، کاهش هزینهها و افزایش کیفیت در یک چرخه پیوسته میتواند منجر به بهبود وضعیت رقابتی شود.
با مطالعه روی ۴۶۴ شرکت تولیدکننده مواد غذایی در بحران اقتصادی یونان و تجزیه و تحلیل این شرکتها هفت مشخصه برجسته در قالب سه عامل توزیع مجدد تقاضا، سطح کلی تقاضای موثر و هزینه منابع تولیدی وارداتی وجود دارد. این مشخصهها شامل ترویجگرا، محصول جدیدگرا، فروشندهگرا، تبلیغاتگرا، هزینه قیمتگرا، تخفیفگرا، بازاریابی کسبوکارگرا و بر این اساس تحلیل خوشهبندی انجام شده است که سه خوشه همگن تشخیص داده شده است. از عوامل مهم تاثیرگذار بر پارامترهای بازار، پویایی قیمت ارز خارجی به ویژه کاهش ارزش پول ملی است. به دلیل پویایی قیمت نرخ ارز در بازار بینالمللی، امروزه تشخیص تاثیر قیمت ارز بر تولید داخلی بسیاری از کشورها حائز اهمیت است. صنایع غذایی نیز از این امر مستثنی نبوده و به طور قابلتوجهی تحت تاثیر شرایط اقتصادی و به ویژه رکود تورمی است. رقابت در صنایع غذایی باعث میشود شرکتها به طور جدی به ارائه محصولات جدید مبادرت ورزند. اما تولید محصولات جدید، با ریسکهای مختلفی همراه است.
آقایان میراحمدی و حمیدزاده با تحقیقی تاثیر توانمندیها و عملیات محوری بنگاه اقتصادی مواد غذایی برای آمادگی ورود به بازار بینالمللی را تبیین کردهاند. نوآوری، سطح مهارت، ارتباطات، برندسازی و شیوههای هماهنگی مهمترین شاخصههایی هستند که توانمندی بنگاه اقتصادی را مشخص میکنند. برخی تکنیکهای خلاقانه فرآوری مواد غذایی و نقش آنها در بهبود پایداری صنایع غذایی را مرور و بر استراتژیها و ابزارهای فعلی درخصوص نگهداری، حملونقل و استخراج تمرکز کردهاند. صادرات معمولترین راه پیشروی شرکتها برای شروع فعالیتهای بازاریابی در خارج از کشور است. یکی از مهمترین دلایل این امر این است که صادرات در مقایسه با سایر روشهای بینالمللی شدن به منابع هزینهای کمتری نیاز دارد. شرکتها به دلیل فشار رقابتی و علاقهمندی به رشد و توسعه، تلاشهای فراوانی را جهت افزایش صادرات انجام میدهند. در این بین افزایش صادرات مواد غذایی و آشامیدنی به عنوان یکی از اقلام صادرات غیرنفتی به جهت لزوم خروج از اقتصاد تکمحصولی، ورود به بازار اقتصاد جهانی، استفاده از پتانسیلهای کشور در تولید مواد غذایی و آشامیدنی (کشور ایران به لحاظ داشتن شرکتهای صنایع غذایی متعدد و متنوع همچنین به جهت دارا بودن طیف وسیعی از محصولات کشاورزی، باغی و دامی) و با توجه به سند چشمانداز ۱۴۰۴ و تاکید اقتصاد مقاومتی بر توجه به پتانسیلهای داخلی، صادرات کالاهای غیرنفتی و توسعه بهرهوری ملی بیشترین مزیت نسبی برای وارد شدن به عرصه تجارت بینالمللی را داشته و صنایع غذایی علاوه بر نقش مهم در اقتصاد داخلی و امنیت غذایی تاثیر بسزایی در روند صادرات غیرنفتی دارند.
به علاوه شدت یافتن رقابت جهانی، افزایش بیاطمینانی و تقاضای فزاینده برای محصولات متنوع، باعث شده است که استقبال از این صنایع بیشتر شود، یکی از اینها در قالب برنامهریزی استراتژیک امکانپذیر است. در چارچوب برنامهریزی استراتژیک سازمان توانمندی و شرایط محیطی را تحلیل کرده و براساس آن اهداف این صنایع با صادرات قابل توجه خود نقش موثری در توسعه اقتصادی کشورها ایفا میکنند. برنامهریزی استراتژیک و انتخاب استراتژی برتر، یکی از مهمترین و اساسیترین وظایف مدیران امروز سازمانهاست و تمام سازمانها برای بقای خود ناگزیرند به این مهم بپردازند. امروزه شرکتها با محیطی متلاطم و ناآرام روبهرو هستند. تهدیدهای محیطی از هر سو حیات و بقای شرکتها را تهدید میکند. شرکتها باید جایگاه فعلی خود را شناخته، نقاط قوت و ضعف خود را دقیقا تحلیل کرده و با تکیه بر قوتها از فرصتهای محیطی استفاده کرده و خود را برای برخورد با تهدیدها آماده کنند.
ادامه دارد …
*(برگرفته از تحقیق نیره کنعانی و احمدرضا شکرچیزاده گروه مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجفآباد)
تعریف استراتژی عملیات
میتوان اینگونه تعریف کرد که استراتژی عملیات الگویی جامع از تصمیماتی است که قابلیتهای بلندمدت هر نوع عملیاتی را شکل میدهد و از طریق تطابق نیازمندیهای بازار با منابع عملیات به استراتژی کلی سازمان کمک میکند. در شرایط بحران اقتصادی رکود تورمی، شرکتها هنگام انجام وظایف خود با یک فشار مضاعف مواجه میشوند. فلذا شرکتها در پاسخ به تغییرات در محیط عملیاتی، با پیشبینی تهدیدات و مدیریت خطرات، اقدامات مختلفی را برای اطمینان از توسعه خود اتخاذ میکنند.
ولی معیار هزینه در شرایط رکود تورمی به دلیل کاهش قدرت خرید مشتریان و افزایش هزینه تولید، اولویت بالایی پیدا میکند. هنگام بروز بحران مصرفکنندگان رفتار خرید خود را تغییر میدهند. در این شرایط است که شرکتها باید روش مواجه شدن با بحران اقتصادی را تشخیص دهند. از موضوعاتی که مدیران عملیاتی باید بسیار به آن توجه کنند ایمنی و سلامت محصولات است زیرا ایمنی و امنیت در بخش غذایی امروزه به یک مساله بزرگ تبدیل شده است. شرکتها هزینههای زیادی صرف ایمنی و امنیت مواد غذایی میکنند تا کیفیت محصولات را ارتقا دهند و علاوه بر آن، ضایعات غذایی را به حداقل برسانند. لذا از مسوولیتهای اجتماعی اصلی شرکتها تضمین امنیت و سلامت محیط کاری است و شرکتها در قبال افزایش درآمد کارگران خود مسوول هستند. توسعه تکنولوژی به سطح مهارت بالای نیروی انسانی نیاز دارد. برای این هدف تولیدکنندگان باید برنامه آموزشی و ترغیب پرسنل به رقابت داخلی را مدنظر داشته باشند. از همینرو با توجه به مطلب اشارهشده میتوان ارتباط بین استراتژیهای تکنولوژی فرآیند و توسعه و سازماندهی را دریافت.
در خصوص شبکه تامین در صنایع غذایی میتوان گفت یکی از ویژگیهای اصلی فقدان قطعیت در تامین مواد خام است و بخش مهمی در استراتژی کلی سازمان محسوب میشود. برخی تولیدکنندگان مواد غذایی به دلیل قراردادهایی که با تامینکنندگان بستهاند، وادار میشوند مواد اولیه را مستقل از کمیت، کیفیت و حتی در برخی مواقع نوع محصول تامین کنند. تامین به موقع و دقیق هم برای تولیدکننده و هم برای تامینکننده یک پیشنیاز برای خلق ارزش است. زیرا از یک طرف باعث میشود تولیدکننده سطح عملکرد خود را ارتقا دهد و از طرف دیگر موجب میشود تامینکننده در زنجیره باقی بماند و به خاطر تعهد به وعده خود کنار گذاشته نشود (تولیدکننده را قادر میسازد به سطح خدمتدهی مورد نظر خود نائل شود و از طرفی امکان باقی ماندن تامینکننده در کسبوکار را فراهم میآورد). در بسیاری از صنایع تامین بسیار اهمیت دارد ولی یک مساله محسوب نمیشود زیرا با پیشبینی و نگهداری موجودی در انبار میتوان آن را مدیریت کرد.
مشخصات ذاتی موجود در طبیعت محصولات و فرآیندها مانند فسادپذیری محصولات، برداشت فصلی و متغیر، تحت تاثیر از شرایط آب و هوایی و محیطزیست، داشتن اندازه متغیر محصولات، داشتن ساختار BOM معکوس (ماده اولیه یکسان اما محصولات مختلف)، باعث ایجاد فقدان قطعیت برای خریدار از لحاظ کمیت و کیفیت محصولات میشود. مشخصههای مرتبط با زنجیره به چهار دسته تقسیم میشود: الف) پیکرهبندی، ب) ساختار کنترل، ج) سیستم اطلاعاتی زنجیره، د) سازماندهی و نظارت.
الف) پیکرهبندی زنجیره به موقعیت مکانی و تعداد تامینکنندگان مربوط میشود.
ب) ساختار کنترل زنجیره تامین به اطلاعات و مدت زمان فرآیند تصمیمگیری، مدت زمان توزیع و تامین و هماهنگی تصمیمات لجستیکی مربوط میشود. این مشخصه ممکن است روی مدت زمان تامین و فقدان قطعیت در تامین مواد و قیمت تاثیر بگذارد. همانطور که کنترل مرکزی زنجیره تامین یا یک هماهنگی با مسوولیت قیمتگذاری ممکن است فقدان قطعیت قیمتگذاری را کاهش دهد.
ج) محرمانه نبودن سیستم اطلاعاتی زنجیره تامین مرتبط است با به موقع بودن دادهها، تعریف و دقت داده که تاثیر مثبت در کاهش همه فقدان قطعیتها دارد. به هر حال، محرمانه بودن اطلاعات در زنجیره مبتنی بر تامین مرسوم است، زیرا اگر تامینکننده در فروش مشکل داشته باشد تولیدکننده با داشتن این اطلاعات قیمت را به شدت کاهش میدهد. اما این محرمانه بودن اطلاعات فقدان قطعیت را افزایش میدهد.
د) ساختار سازماندهی و نظارت زنجیره تامین به تقسیم مسوولیتها و تامین از طریق تعهد و عقد قرارداد بین تولیدکننده و تامینکننده مرتبط است. تعهدات و قراردادهای بلندمدت از یک طرف کمیت و کیفیت موردنیاز را تضمین میکند و از طرف دیگر تامین غیرضروری را افزایش میدهد. مشخصههای مرتبط با تامینکننده که به فرآیندهای داخلی و سازماندهی تامینکننده برمیگردد شامل: محدودیت ظرفیت و نامشخص بودن ظرفیت تامینکننده، کیفیت پایین محصولات به دلیل تجهیزات قدیمی تامینکننده، فقدان آموزش تامینکننده در رابطه با قواعد و تکنیکهای کیفیت، خطرات موجود در حملونقل، ریسکهای مربوط به زمانی که تامینکننده با مشکلات مالی مواجه میشود و قادر نیست ادامه دهد و ریسکهای ناشی از فقدان توانایی تامینکننده در هماهنگی با تغییرات تکنولوژیهایی که تاثیرات منفی در هزینهها، رقابتپذیری محصولات در بازار و زمان آمادهسازی دارد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد