تدوین اسناد راهبردی صنایع در تعامل با بخش‌خصوصی

در نشست کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران ضمن بررسی اسناد راهبردی صنایع «لبنیات» و «شیرینی و شکلات» که در وزارت صمت تدوین شده است، بر تعامل با بخش‌خصوصی در تدوین این اسناد تاکید شد. حسن اعرابی اردهالی رییس گروه کسب‌وکار و سرمایه انسانی دفتر صنایع غذا و داروی وزارت صمت، با ارائه گزارشی از سند راهبردی لبنیات، افزایش سرانه مصرف لبنیات تا پایان سال‌جاری را یکی از اهداف اصلی این سند برشمرد و گفت: در حالی که متوسط مصرف جهانی لبنیات برای هر نفر ۱۶۵لیتر است، این سرانه در ایران حدود ۷۰لیتر است.
او با بیان اینکه ظرفیت اسمی صنایع لبنی، ۱۳میلیون تن برآورد می‌شود، ادامه داد: سال گذشته نزدیک به ۸/۶‌میلیون تن تولید لبنی داشتیم و امیدواریم این میزان در سال جاری به ۳/۷‌میلیون تن افزایش یابد.
اردهالی با اشاره به مشکلات و موانع تولید از جمله افزایش نوسان ارز، کوچک‌تر شدن بازار داخلی و کاهش رقابت‌پذیری صادراتی‌ ادامه داد: چشم‌انداز دیده شده در این سند، افزایش مصرف سرانه لبنیات، رشد تولید با استفاده از ظرفیت خالی صنایع لبنی، رشد صادرات محصولات لبنی با ارزش‌افزوده بالا، ارتقای رقابت‌پذیری و افزایش ضریب خودکفایی ارزی و افزایش اشتغال‌زایی است.اردهالی همچنین به ارائه گزارشی از سند راهبردی شیرینی و شکلات پرداخت و افزود: این صنعت بعد از لبنیات رتبه دوم صادرات صنایع غذایی را داشته و توسعه آن به افزایش ارزآوری منجر خواهد شد.
او با تاکید بر اینکه صنعت شیرینی و شکلات، هر ۳ هدف تولید صنعتی، اشتغال‌زایی و ارزآوری بالا را تامین می‌کند، ادامه داد: صنعت شیرینی و شکلات صادرات با ارزش‌افزوده بالا دارد و عملکرد صادراتی آن نزدیک به هزار دلار در هر تن است.
اردهالی با بیان اینکه ظرفیت اسمی این صنعت ۵/۵میلیون تن است اما در حال حاضر حدود ۲میلیون تن تولید صورت می‌گیرد، اظهار کرد: حذف ارز دولتی مواد اولیه، افزایش هزینه‌های مبادلاتی تجاری خارجی، افزایش هزینه سرمایه‌گذاری و افزایش نیاز به تامین مالی، تولید و توسعه این صنعت را تحت تاثیر قرار داده است.او با بیان اینکه این صنعت ۹۰هزار اشتغال مستقیم ایجاد کرده است، گفت: توسعه و تکمیل زنجیره ارزش تولیدات شیرینی و شکلات، افزایش توان زنجیره تامین و مواد اولیه این صنعت، رشد تولید با استفاده از ظرفیت خالی صنایع، ارتقای رقابت‌پذیری کیفی و هزینه‌ای این صنعت در بازارهای صادراتی از جمله چشم‌انداز در نظر گرفته شده در این سند است.
جای خالی تعامل وزارت بهداشت و صمت در تدوین سند
ابوالحسن خلیلی رییس کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران با تاکید بر ضرورت به‌کارگیری رویکردهای مختلف در تدوین این اسناد گفت: یکی از اساسی‌ترین موضوعات در حوزه غذا، موضوع سلامت است و در تدوین این اسناد، جای تعامل میان ۲وزارتخانه بهداشت و صمت، خالی است.او با اشاره به تدوین اسناد مشابهی در برخی نهادهای دیگر افزود: بهتر این است که چنین اسناد راهبردی برای صنایع مختلف فارغ از نگاه‌های بخشی و با دریافت نظرات بخش‌خصوصی به صورت یکپارچه تدوین شوند.خلیلی با یادآوری اجرای قانون «انتزاع وظایف بازرگانی بخش کشاورزی» از ۱۲سال گذشته‌ گفت: توجه به نقاط ضعف و قوت این قانون و اینکه چقدر توانسته به تحول صنعت غذا و ایجاد امنیت غذایی بینجامد، در این سند وجود ندارد.
او افزود: این موضوع که رویکرد کلان در این اسناد اشتغال‌زایی است یا توسعه صادرات یا افزایش مصرف و بازار داخلی، مشخص نیست. به‌هرحال هر یک از این رویکردها راهکارهای خاص خود را دارند و باید سیاست موردنظر مشخص باشد.
تدوین سند سیاستی مشترک بین دولت و بخش‌خصوصی
محسن امینی نایب‌رییس کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران نیز با تاکید بر اینکه وزارت جهاد‌کشاورزی هم باید با وزارت صمت در تدوین این اسناد همراه شود، گفت: بخش‌خصوصی آرامش و فراغ‌بال برای فعالیت‌های خود می‌خواهد. ما می‌توانیم خودمان گندم را با قیمت مناسب‌تری از دولت برای خودمان وارد کنیم. در حالی که با سیاست‌های موجود باید منتظر تعیین‌تکلیف گندم از سوی دولت باشیم. در حالی که دو ماه از سال گذشته و هنوز تکلیف آرد و گندم این صنعت مشخص نیست.
هادی حدادی فعال اقتصادی حوزه غذا و دارو هم پیشنهاد کرد: سند سیاستی مشترک بین دولت و بخش‌خصوصی بر روی یک هدف مشخص مثل افزایش رقابت‌پذیری صادرات تدوین شود. در این صورت قابلیت عملیاتی شدن آن بیشتر خواهد بود.پیشنهاد محمدرضا مرتضوی عضو کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران هم این بود که در جلسات مشترک بین انجمن‌های صنایع غذایی، وزارت صمت و مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، مشی راهبردی برای هرکدام از رشته‌ها را تعیین و برای موانع موجود در مسیر تولید و صادرات هر یک، راهکارها مشخص شود.مسعود بختیاری عضو دیگر این کمیسیون هم معتقد بود برای اثربخشی سندهایی از این دست باید از همه ظرفیت‌های بخش دولتی و خصوصی و به ویژه ظرفیت انجمن‌ها و تشکل‌ها استفاده کرد.مشخص نبودن راهکارهای مشکلات و برخی اهداف تعیین‌شده در این اسناد از جمله چگونگی افزایش سرانه مصرف لبنیات یا چگونگی استفاده از ظرفیت‌های خالی تولید و همچنین چگونگی جذب سرمایه در این صنایع، نامشخص بودن منبع اطلاعات آماری ارائه شده در این اسناد، بی‌توجهی به کل زنجیره ارزش صنعت لبنیات در تدوین سند، نادیده گرفتن اثرات سیاستگذاری قیمتی، بی‌توجهی به صنعت شیرخشک، نامشخص بودن استراتژی در توسعه این صنایع (هدف توسعه واحدهای کوچک و متوسط است یا توجه به چند شرکت بزرگ)، عدم آسیب‌شناسی رشد تولید، نامشخص بودن استراتژی تولید سلامت‌محور، برخی دیگر از نقطه نظرات اعضای حاضر و نمایندگانی از انجمن‌های لبنیات و شیرینی و شکلات درباره این ۲ سند بود.
وزارت صمت مسیر توسعه را برای صنایع پیش‌رو  باز کند
در پایان این نشست نیز پیام باقری نایب‌رییس اتاق ایران که به عنوان مهمان در جلسه حاضر شده بود، به سهم بالای اشتغال‌زایی و ارزش‌افزوده صنایع غذایی اشاره کرد و گفت: اگر فعالان این صنعت از حمایت‌های مورد نیاز برخوردار باشند، شاهد رشد چشمگیر و جهش قابل توجه در این صنعت خواهیم بود.
او صنایع غذایی را پیشران موثر در مسیر رشد ۸درصدی و جهش تولید دانست و ادامه داد: نمی‌توان هم از جهش تولید حرف زد و هم نگرانی‌های فعالان بخش‌خصوصی برای ثبت سفارش و تخصیص ارز به قوت خود باقی باشند. نمی‌توان هم از رشد صادرات حرف زد و هم رفع تعهد ارزی دغدغه این فعالان باشد. باقری تاکید کرد: از وزارت صمت و دستگاه‌های مربوطه انتظار می‌رود مسیر را برای صنایع پیشرو که متکی به رانت و انرژی ارزان‌قیمت در تولید و صادرات نیستند، باز کنند.نایب‌رییس اتاق ایران در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه بودجه اتاق ایران، خرداد آماده خواهد شد، گفت: کمیته بودجه اتاق که متشکل از ۳۰نفر از اعضای هیات نمایندگان است، بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد با روش‌های روزآمد را در پیش گرفت. در نظر گرفتن منابع برای فعالیت‌های کمیسیون‌ها از جمله برگزاری همایش‌ها و رویدادها از نکات مثبت این بودجه است.عبدالله مهاجر‌دارابی عضو هیات‌رییسه اتاق ایران و دیگر مهمان این نشست نیز با بیان اینکه خروجی منسجم و قوی کمیسیون‌ها به کارایی بیشتر اتاق ایران منجر خواهد شد، گفت: اتاق ایران در بودجه سالانه خود، رقم‌های خوبی برای حمایت از فعالیت‌های کمیسیون‌ها تعیین کرده است.