ترامپیسم در آمریکای لاتین

گروه بین‌الملل- محمدرضا ستاری –
روز یکشنبه در اقدامی بی‌سابقه طرفداران ژائر بولسونارو رییس‌جمهوری پیشین و نامزد شکست‌خورده در انتخابات اخیر برزیل با حمله به کنگره و کاخ ریاست‌جمهوری، دقیقا حادثه تسخیر کنگره توسط طرفداران ترامپ در آمریکا را تکرار کردند. این موضوع در حالی عجیب به نظر می‌رسد که بولسونارو به واسطه مواضع راست‌گرایانه خود از همان ابتدای رسیدن به قدرت به عنوان ترامپ برزیل مشهور شده و دقیقا قبل از حمله طرفدارانش به کنگره با پسرش به فلوریدا و ویلای شخصی ترامپ رفته بود. در همین رابطه است که به گفته کارشناسان، نامزد برنده انتخابات یعنی لولا داسیلوا، دوران پرچالشی را در این دوره از ریاست‌جمهوری خود سپری خواهد کرد، زیرا ۶۰ میلیون رای‌دهنده به لولا قطعا در یک تقابل جدی با ۵۰ میلیون رای‌دهنده به بولسونارو قرار خواهند گرفت. این امر همچنین از آنجا حائز اهمیت است که همزمان با برآمدن موج چپ‌گرایی در آمریکای لاتین، راست‌گرایان و جناج‌های افراطی نیز کاملا فعال و آماده مقابله با جریان رقیب هستند.
تصویری عجیب از تخریب مهاجمان
می‌دانیم که برزیل یکی از مهم‌ترین کشورهای منطقه است و تحولاتش به صورت مستقیم و غیرمستقیم روی سایر کشورهای آمریکای لاتین تاثیر می‌گذارد. در این میان و در حالی که از روز یکشنبه برخی از رسانه‌ها و تحلیلگران در حال مخابره این پیام هستند که وقایع کنونی برزیل جدال میان دوگانه دموکراسی و دیکتاتوری است، یک عکس در میان تخریب‌های صورت‌گرفته در کاخ ریاست‌جمهوری برزیل بسیار جلب توجه می‌کند؛ عکس پرتره دوک کاکسیاس نخست‌وزیر برزیل در قرن نوزدهم که سبیل هیتلر روی آن چسبانده شده بود.
همچنین علاوه بر اینکه برخی شاهکارهای هنری در کاخ ریاست‌جمهوری مورد آسیب جدی قرار گرفته، اتاق‌های مطبوعاتی کاخ و کنگره نیز از خشم مهاجمان در امان نمانده است. به گزارش گاردین و به گفته یکی از کارمندان کاخ، تمام فضا را بوی تعفن
پر کرده بود. در موزه سنا صدها سال تاریخ هنری و سیاسی برزیل در امان نمانده است. درست در بیرون این موزه نیز یک پلاکارد به چشم می‌خورد که روی آن از طرفداران بولسونارو خواسته تا با یک کودتای نظامی، به تهدیدهای کمونیستی در کشور پایان دهند. همچنین مهاجمان وارد پناهگاهی شده و آنجا را تخریب کردند که قاعدتا باید یکی از امن‌ترین و محرمانه‌ترین مکان‌های کاخ ریاست‌جمهوری باشد. آنها هر چند موفق نشدند به دفتر رییس‌جمهوری دسترسی پیدا کنند، اما سایر اتاق‌ها را تخریب و ویران کردند. در همین رابطه است که وزیر دفاع سابق برزیل اعلام کرده بررسی‌ها برای اینکه چگونه نیروهای امنیتی و اطلاعاتی موفق به شناسایی و مهار تهدید نشده‌اند، ادامه دارد.
نسخه کپی‌برداری شده طرفداران ترامپ
این واقعه که مایه بهت و حیرت بسیاری از مقامات سابق و کنونی برزیل شده نسخه کپی‌برداری شده حمله طرفداران ترامپ به ساختمان کنگره آمریکا در ژانویه دو سال قبل بود. چنین شباهتی در حالی عجیب است که بولسونارو به ترامپ برزیل شهرت داشته و همانطور که گفته شد قبل از آغاز یورش مهاجمان به کاخ ریاست‌جمهوری و کنگره به ویلای شخصی ترامپ در فلوریدا رفته بود. حال اینکه او از کشور فرار کرده یا اینکه نقشه یورش در فلوریدا به وی ارائه شده، مساله‌ای است که باید طی روزهای آینده منتظر تحلیل‌ها و اخبار آن باشیم.
اما آنچه مشخص شده این است که راست‌افراطی در آمریکا دیگر نتایج صندوق رای را به آسانی نپذیرفته و بدعتی نو در رقابت‌های انتخاباتی ایجاد کرده است؛ بدعتی که می‌تواند به راحتی مورد الگوبرداری قرار گرفته و احتمالا با توجه به قدرت‌گیری جریان راست در اروپا به این منطقه نیز به نوع و گونه‌های خاص خود سرایت کند.
ژست سیاسی بولسونارو
در همین رابطه خبرگزاری رویترز روز گذشته گزارش داده که بولسونارو به دلیل فشار عصبی در بیمارستانی در فلوریدای آمریکا بستری شده است.
از سوی دیگر لولا داسیلوا رییس‌جمهوری فعلی علاوه بر اینکه دستور مجازات عاملان این حادثه را صادر کرده، می‌گوید: چنین اقدامی حمله به دموکراسی است باید بررسی شود که چرا ارتش و نیروهای امنیتی نتوانسته‌اند جلوی فراخوان کودتا را بگیرند؟
از سوی دیگر بولسونارو در مصاحبه با سی‌ان‌ان، گفته که می‌خواهد به زودی به کشورش بازگردد؛ امری که احتمالا مجبور به پاسخگویی و یا امکان محاکمه‌اش وجود دارد.
با این حال اکنون حضور وی در آمریکا نیز برای دولت بایدن دردسرساز شده است، زیرا یکی از قانونگذاران دموکرات آمریکا تصریح کرده که ما نباید به یک مستبد و پیام‌دهنده تروریسم داخلی پناه بدهیم. همچنین ندپرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز تاکید کرده، بولسونارو باید حداکثر ظرف مدت ۳۰ روز خاک این کشور را ترک کند.
با تمامی این گفته‌ها دو موضوع از سوی کارشناسان مورد تاکید قرار می‌گیرد؛ نخست اینکه به احتمال زیاد بستری شدن بولسونارو در بیمارستان یک ژست سیاسی برای تحت تاثیر قرار دادن بیشتر طرفدارانش است؛ طرفدارانی که روز دوشنبه هم حدود ۱۲۰۰ نفر از آنها به خیابان‌ها آمده و مقابل مقر ارتش تظاهرات کردند.
از سوی دیگر با توجه به جمعیت میلیونی طرفداران بولسونارو، احتمالا دوران آغازین ریاست‌جمهوری لولا به همین سادگی‌ها شروع نشده و می‌توان انتظار داشت که مجددا درگیری‌های خیابانی، جناحی و سیاسی در برزیل جریان داشته باشد.