ترسیم چشم انداز بازار ارز

سیدکمال سیدعلی*- فضای بی‌ثباتی چند سالی است که مهمان بازار ارز ایران شده و سیاست‌گذاری مقامات دولتی تاکنون کمکی به کاهش التهابات قیمتی در این بازار نکرده است. بر همگان آشکار است که مسائل سیاسی و فضای روانی ناشی از آن عامل مهم و تاثیرگذاری بر قیمت ارز در دوره‌های زمانی کوتاه‌مدت بوده، اما آنچه در بلندمدت می‌تواند تعیین‌کننده قیمت ارز باشد عوامل و فاکتورهایی از قبیل کسری بودجه دولت، حجم بالای نقدینگی و تورم است.
در برهه کنونی هم عوامل سیاسی و هم عوامل اقتصادی بر قیمت ارز در بازار اثرگذار هستند. از یک سو می‌دانیم که اگر مذاکرات به نتیجه نرسد و تفاهمی شکل نگیرد، انتظارات تورمی تقویت و شوک افزایش قیمت به بازار وارد می‌شود. هرچند افزایش عرضه ارز در بازار نیما به سیاستگذار این امکان را می‌دهد که جوابگوی تقاضای موجود در بازار (در مقایسه با ماه‌های گذشته) باشد، اما عطش بالای ارزی در زمینه‌ها و پروژه‌های اقتصادی کشور وجود دارد. از سوی دیگر نیز به دلیل انباشت کسری بودجه و عدم اصلاح ساختار بودجه کشور، امیدی به کاهش تورم به عنوان عمده‌ترین متغیر تاثیرگذار بر قیمت ارز وجود ندارد.
بنابراین با وجود طرح مطالبی از قبیل اینکه عده‌ای در حال مداخله در بازار هستند و با رفتار مداخله‌گرایانه خود زمینه‌ساز رشد قیمت‌ها می‌شوند، اما عمده‌ترین دلیل رشد قیمت ارز در برهه فعلی افزایش انتظارات تورمی و فضای روانی حاصل از مذاکرات وین است. برای آنکه بتوانیم تصویر روشنی از بازار ارز تا پایان سال ارائه دهیم نیز باید مشخص کنیم که دولت در زمان باقی مانده از سال جاری چقدر می‌تواند اوراق بفروشد، چه میزان از حجم نقدینگی قابل کنترل خواهد بود و سیاستگذاری ارزی و پولی بانک مرکزی به چه شکل صورت خواهد گرفت؟
در این بین در صورتی که صنعت فلزی و سیمان کشور به دلیل مشکلات مربوط به برق و گاز دچار مشکل شود وضعیت درآمدی دولت بدتر خواهد شد. ضمن آنکه تورم داخلی نیز تحت‌تاثیر تورم جهانی قرار دارد و این مساله نیز می‌تواند بر نرخ تورم کشور در ماه‌های پیش رو اثرگذار باشد. با توجه به عوامل اثرگذار بر بازار ارز هرچند مدیریت بانک مرکزی بر بازار ارز می‌تواند اثرات اندک و کوتاه‌مدتی بر قیمت ارز داشته باشد، اما هیچ پیش‌بینی مبنی بر کاهش هزینه‌ها تا پایان سال وجود ندارد و احتمال اینکه دولت برای جبران هزینه‌هایش به چاپ پول روی بیاورد حتمی خواهد بود.
بر این اساس، در صورتی که تا پایان سال اخبار مثبتی از مذاکرات به گوش نرسد و طرفین مذاکره‌کننده به توافق مثبتی در خصوص برجام نرسند، امکان عقب‌نشینی نرخ تورم وجود نخواهد داشت و ماندگاری نرخ تورم در سطح بالای ۴۰ درصد نیز زمینه‌ساز رشد نرخ ارز خواهد شد.
ضمن آنکه هنوز تصمیمی در خصوص دلار ۴۲۰۰ تومانی گرفته نشده و این نیز تا پایان سال بار تورمی ایجاد خواهد کرد. مجموع این موارد نشان می‌دهد که میل به افزایش قیمت ارز تا پایان سال وجود دارد و در صورتی که گشایش‌های سیاسی و اقتصادی اتفاق نیفتد نمی‌توان چشم‌اندار بازار ارز را کاهشی دانست.
*معاون اسبق ارزی بانک مرکزی