ترس دوباره در بازارها؟

دیبا حاجیها- بازار سرمایه در روزهای اخیر تحت‌فشارهای اقتصادی و سیاسی متعددی قرار گرفته است. این تنش‌ها نه‌تنها تاثیرات قابل‌توجهی بر روند کلی بورس و فرابورس گذاشته‌اند، بلکه باعث کاهش شدید شاخص‌ها و افزایش نگرانی‌ها در میان سرمایه‌گذاران شده است. از جنگ‌های تعرفه‌ای و تنش‌های سیاسی در سطح جهانی گرفته تا نوسانات قیمت دلار و طلا، همگی عواملی هستند که به شدت بر روان سرمایه‌گذاران اثر گذاشته و آنها را به سمت فروش سهام خود سوق داده است. در این میان، بازارهای مختلف، از بورس تهران گرفته تا فرابورس و حتی بازار طلا، همگی با روندهایی به‌شدت مبهم روبه‌رو شده‌اند. در این شرایط تحلیل وضعیت کنونی بورس، فرابورس و برخی دیگر از بخش‌های بازار ضروری به نظر می‌رسد.
روز گذشته بورس تهران شاهد ریزش قابل‌توجهی بود. شاخص کل بورس با کاهش 21506واحدی به سطح 2773820واحد رسید که کاهش 77/‏0‌درصدی را نشان می‌دهد. در همین راستا، نمادهای بزرگی همچون فملی، فولاد و فارس که همواره نقشی حیاتی در تغییرات روند کلی بورس دارند، در کاهش‌های روز گذشته نقش پررنگی ایفا کردند. از آنجا که این نمادها بخش عمده‌ای از وزن شاخص‌کل را تشکیل می‌دهند، افت آنها تاثیرات منفی زیادی بر روند کلی بازار گذاشته است.
کاهش‌ قیمت‌ها در بورس در حالی اتفاق افتاده که فشارهای اقتصادی و سیاسی متعدد بر بازار سرمایه تاثیرگذار بوده است. جنگ‌های تعرفه‌ای ترامپ، تنش‌های سیاسی در سطح خاورمیانه و عدم اطمینان از آینده اقتصادی موجب نگرانی‌های زیادی در میان سرمایه‌گذاران شده است. این عوامل به همراه ریسک‌های ژئوپولیتیکی که در حال حاضر بورس را تحت‌تاثیر قرار داده‌اند، باعث شده‌اند تا سرمایه‌گذاران محتاط‌تر شده و به فروش سهام خود در شرایط فعلی تمایل پیدا کنند. به همین دلیل، در این دوره، روند کلی بورس به سمت نزول سوق یافته است.
در کنار این تغییرات، شاخص کل هم‌وزن بورس نیز نتوانست از این روند منفی مصون بماند. این شاخص با کاهش 1127واحدی به 810388 واحد رسید که نشان‌دهنده افت 14/‏0‌درصدی است. شاخص هم‌وزن به طور معمول نوسانات نمادهای کوچک‌تر و میان‌رده را در خود منعکس می‌کند. بنابراین، کاهش این شاخص به وضوح نشان می‌دهد که نمادهای کوچک‌تر نیز از فشارهای نزولی موجود در بازار مستثنا نبوده‌اند و تحت‌تاثیر این نوسانات قرار گرفته‌اند، شاهد روندی نزولی در این بخش‌ها نیز بودیم هرچند این افت از افت شاخص‌کل بسیار کمتر بود.
از فرابورس چه خبر؟
در سمت دیگر، فرابورس باوجود نوسانات کمتری که داشت، هنوز هم از فشارهای عمومی بازار بی‌نصیب نماند. شاخص کل فرابورس در روز یکشنبه با افزایش اندک ۳۴واحدی به 24842واحد رسید که معادل رشد 14/‏0‌درصدی است. اگرچه این افزایش به لحاظ عددی قابل‌توجه نیست اما در شرایطی که بازار تحت‌فشار است، هر گونه رشدی می‌تواند نشانه‌ای از مقاومت نسبی در برابر شرایط بد بازار باشد. با این حال، همچنان نگرانی‌ها درباره عدم اطمینان در خصوص آینده اقتصادی و سیاسی سبب شده‌اند تا سرمایه‌گذاران در این بخش نیز با احتیاط بیشتری عمل کنند.
این افزایش جزئی در شاخص کل فرابورس شاید در نگاه اول دلگرم‌کننده به نظر برسد اما در واقع نمایانگر وضعیت رکودی است که فرابورس با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند. رکود نسبی و عدم اطمینان موجود در بازار به خوبی در کاهش رشدهای عمومی و نوسانات کاهشی بیشتر در دیگر شاخص‌ها دیده می‌شود. در این وضعیت، به نظر می‌رسد که فرابورس نیز به نوعی در تنگنای عدم اعتماد و عدم اطمینان از شرایط آینده قرار گرفته است.
همانطور که در بورس، شاخص هم‌وزن تحت‌تاثیر روند نزولی قرار گرفته بود، در فرابورس نیز شاهد روند مشابهی هستیم. شاخص کل هم‌وزن فرابورس با کاهش ۳۲۸واحدی به 137183واحد رسید که معادل افت 24/‏0‌درصدی است. این کاهش در شاخص هم‌وزن فرابورس نیز نشان‌دهنده فشار بر نمادهای کوچک‌تر و میان‌رده است که در برابر نوسانات منفی بازار نتوانسته‌اند از خود مقاومت نشان دهند. با توجه به اینکه نمادهای کوچک‌تر به دلیل حجم معاملات پایین‌تر و ریسک بالاتر در مقایسه با نمادهای بزرگ، بیشتر تحت تاثیر تغییرات بازار قرار می‌گیرند، افت شاخص هم‌وزن فرابورس یک هشدار جدی برای فعالان بازار محسوب می‌شود که نشان‌دهنده عدم توانایی نمادهای کوچک‌تر برای مقابله با روند کلی نزولی است.
در این شرایط، برخی از نمادهای شاخص‌ساز فرابورس همچنان توانسته‌اند به رشد محدود خود ادامه دهند. نمادهایی نظیر آریا، خاور و مارون که از جمله نمادهای مهم بازار فرابورس به حساب می‌آیند، توانستند رشدهایی مثبت، اما محدود، ثبت کنند.
البته رشد محدود این نمادها نمی‌تواند به طور کامل از کاهش‌های شدیدتر جلوگیری کند اما به هر حال نشان‌دهنده آن است که برخی نمادها توانسته‌اند از فشارهای موجود عبور کنند و روند مثبتی را تجربه کنند. در کل، این تغییرات حاکی از آن است که فرابورس همچنان تحت تاثیر فشارهای عمومی است و انتظار می‌رود تا زمانی که شرایط اقتصادی و سیاسی روشن‌تر نشود، روند نزولی ادامه داشته باشد.
در نهایت، باید گفت که بورس و فرابورس شاهد تغییرات منفی بودند که ناشی از فشارهای اقتصادی و سیاسی جهانی است. کاهش شاخص‌ها در بورس و فرابورس نشان‌دهنده تاثیرات منفی این فشارها بر بازار سرمایه است. این روند نزولی در حالی ادامه دارد که نمادهای شاخص‌ساز، چه در بورس و چه در فرابورس، به‌شدت تحت‌تاثیر این تغییرات قرار گرفته‌اند. در عین حال، برخی نمادها توانسته‌اند رشد محدود خود را حفظ کنند اما در نهایت، بازار همچنان در شرایط رکودی و نااطمینانی قرار دارد که ممکن است در کوتاه‌مدت تغییرات جدیدی را به همراه داشته باشد.
نوسانات در سایه تنش‌های جهانی و داخلی
بورس تهران روز گذشته در حالی شاهد افت قابل‌توجهی بود که فشار فروش عمدتا بر روی نمادهای بزرگ و پرتراکنش تاثیرگذار بود. این روند نزولی باعث شد که ۷۰‌درصد از نمادهای بازار در محدوده منفی و صف فروش به کار خود پایان دهند. به عبارت دیگر، تنها‌ درصد کمی از نمادها توانستند در روند مثبت یا متعادل باقی بمانند که این وضعیت بازتابی از جو نگران‌کننده‌ای است که در حال حاضر در میان فعالان بازار وجود دارد.
ارزش معاملات نیز به وضوح کاهش یافت و نسبت به روز گذشته، حدود 1000‌میلیارد تومان افت پیدا کرد. در نهایت، مجموع معاملات بازار به حدود ۶‌هزار‌میلیارد تومان رسید. این کاهش در ارزش معاملات نشان‌دهنده کاهش تمایل به خریدوفروش در بازار است که می‌تواند نتیجه‌ای از عدم اطمینان موجود در اقتصاد و بازار سرمایه باشد. در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاران به دلیل ریسک‌های بالای سیاسی و اقتصادی از انجام معاملات پرخطر خودداری می‌کنند و بیشتر تمایل دارند که سهام خود را بفروشند.
در این میان، نمادهای بزرگ کامودیتی‌محور همچون فملی، فولاد و معدنی که همواره نقش عمده‌ای در تغییرات شاخص‌ها دارند، تحت تاثیر افت قیمت‌های جهانی قرار گرفته و به‌شدت منفی شدند.
وبملت، یکی از نمادهای برجسته این روزها که در روزهای اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده بود، در روز گذشته با روند منفی و صف فروش مواجه شد. این نماد که از جمله سهام مهم در بورس محسوب می‌شود، به نوعی نماد مقاومت بازار در برابر تغییرات قیمت‌های جهانی و داخلی است اما در روز گذشته شاهد بودیم که حتی چنین نمادهای مقاومی نیز در برابر فشارهای فروش نتوانستند مقاومت کنند و در نهایت به صف فروش پیوستند. این تحول نشان‌دهنده شدت نگرانی‌ها و تردیدهای موجود در بازار است که حتی نمادهای شاخص‌ساز نیز نمی‌توانند از آن مصون بمانند.
تفاوت نمادهای کوچک با نمادهای بزرگ
با وجود فشار فروش شدید در نمادهای بزرگ، نمادهای کوچک و متوسط وضعیت متفاوتی داشتند. گروه‌های صنعتی و تولیدی که از لحاظ بنیادی جذابیت بیشتری دارند، توانستند در برابر فشارهای کلی بازار از خود مقاومت نشان دهند. به‌ویژه گروه‌ سیمان که روز گذشته با روند مثبتی همراه بودند، توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران را به خود جلب کردند. بسیاری از نمادهای این گروه به دلیل بنیادهای مستحکم و تقاضای پایدار در بازار، به صف خرید رسیدند و شاهد رشد قیمت‌ها در این نمادها بودیم.
این عملکرد مثبت در نمادهای کوچک‌تر نشان می‌دهد که بازار در برخی بخش‌ها هنوز پتانسیل رشد و سوددهی دارد، حتی اگر وضعیت کلی بازار به سمت نزول پیش برود. این دسته از نمادها معمولا کمتر تحت تاثیر نوسانات بزرگ و قیمت‌های جهانی قرار می‌گیرند و بیشتر به عوامل داخلی و بنیادین بستگی دارند. به همین دلیل، در شرایطی که فشار فروش در بازار حاکم است، نمادهای کوچک‌تر و صنعتی که از بنیادهای قوی برخوردارند، توانسته‌اند عملکرد بهتری از خود نشان دهند.
برگشت ضعیف در صندوق‌های طلا
پس از منفی شدن صندوق‌های طلا در روز شنبه، روز گذشته شاهد برگشت نسبی در این نمادها بودیم. این برگشت، اگرچه به نظر می‌رسید که به‌دلیل متعادل شدن بازار طلا باشد اما همچنان به‌شدت تحت‌تاثیر نوسانات دلار قرار دارد. به طور خاص، دلار در جریان معاملات یکشنبه نسبت به پایین‌ترین قیمت خود در روز شنبه، حدود ۱۵۰۰تومان افزایش پیدا کرد و در حال حاضر در سطوح بالاتری نسبت به روز گذشته معامله می‌شود. این تغییرات نشان‌دهنده آن است که بازار ارز تحت‌تاثیر اخبار و تحولات جهانی و داخلی، نوسانات زیادی را تجربه می‌کند.
با این حال، این برگشت قیمت‌ها در صندوق‌های طلا چندان قوی نیست و می‌توان گفت که بازار طلا همچنان در نوسان است. اگر دلار در سطح بالای ۱۰۰‌هزار تومان باقی بماند، احتمالا صندوق‌های طلا و بازار طلا پس از کمی مثبت و منفی، به سطوح متعادل‌تری خواهند رسید اما در صورتی که دلار به سمت کاهش حرکت کند و به زیر ۱۰۰‌هزار تومان برسد، احتمالا شاهد یک منفی دیگر در صندوق‌های طلا خواهیم بود که این موضوع می‌تواند فشار بیشتری را به بازار طلا وارد کند.
مستقیم یا غیرمستقیم؟
در کنار تحولات اقتصادی و نوسانات بازار، موضوع مذاکرات مستقیم و غیرمستقیم ایران و آمریکا نیز همچنان در کانون توجه است. طی دو ماه اخیر، با استقرار ترامپ در کاخ سفید، همه تحلیلگران به این نتیجه رسیدند که حل و فصل مساله هسته‌ای ایران با مشکلات زیادی مواجه خواهد بود، یکی از این مشکلات، مشکل زمان بود. پس از نامه‌نگاری‌ها و تایید ایران برای مذاکره غیرمستقیم، ترامپ اعلام کرد که این مذاکرات فایده‌ای ندارد و باید به طور مستقیم گفت‌وگو صورت گیرد. با این حال، روز گذشته عباس عراقچی باز هم بر مذاکره غیرمستقیم تاکید کرد اما سیگنال‌هایی که از سوی ایران و همچنین عراقچی صادر شده، این است که مذاکره مستقیم تنها زمانی ممکن است که تهدیدات از میان برداشته شود و شرایط به سمت گفت‌وگوهای جدی پیش برود. بازارها به‌شدت منتظر سیگنال‌های جدید از این مذاکرات هستند زیرا بسیاری از سرمایه‌گذاران بر این باورند که مذاکرات مستقیم می‌تواند به کاهش قیمت دلار و بهبود شرایط اقتصادی کمک کند.
با توجه به فشارهای موجود در بازار ارز و وضعیت نوسانی دلار، این نگرانی وجود دارد که اگر مذاکرات به نتیجه نرسد یا تحولات سیاسی و اقتصادی پیچیده‌تر شود، شاهد افزایش نرخ دلار و فشار بیشتر بر بازارهای مختلف خواهیم بود. در این وضعیت، بازار سرمایه نیز با نوسانات شدیدتری روبه‌رو خواهد شد و این مساله می‌تواند منجر به افت بیشتر در بورس و سایر بازارها شود.
بازار درگیر عدم اطمینان و نوسانات شدید
در نهایت، باید گفت که بازار تحت تاثیر فشار فروش شدید و نوسانات قیمت‌های جهانی قرار داشت. نمادهای بزرگ و شاخص‌ساز بورس به شدت تحت‌تاثیر کاهش‌های جهانی قرار گرفته‌اند. در عین حال، نمادهای کوچک‌تر و صنعتی که از شرایط بنیادی جذاب برخوردارند، توانستند عملکرد بهتری از خود نشان دهند و با صف خرید به معاملات خود پایان دهند.
بازار طلا نیز تحت‌تاثیر نوسانات دلار در وضعیت نامشخصی قرار دارد و هرگونه تغییر در قیمت دلار می‌تواند تاثیر زیادی بر روند آن داشته باشد. علاوه بر این، تحولات سیاسی و مذاکرات مستقیم و غیرمستقیم ایران و آمریکا همچنان موضوعاتی حساس و تاثیرگذار بر بازار هستند که سرمایه‌گذاران باید به دقت روند آنها را دنبال کنند.
در مجموع، با توجه به وضعیت نوسانی بازار و عدم اطمینان از تحولات سیاسی و اقتصادی، باید انتظار داشت که روند بازار در روزهای آینده همچنان با نوسانات و فشارهای مختلف مواجه شود. سرمایه‌گذاران باید با دقت بیشتری به تحلیل وضعیت بازار و عوامل مؤثر بر آن پرداخته و از سرمایه‌گذاری‌های پرریسک خودداری کنند.