ترکیه سنگ‌اندازی می‌کند؟

وزیر برق عراق اخیرا با اشاره به امضای توافقنامه با ترکمنستان برای واردات ۲۰میلیون متر‌مکعب گاز گفته است که تنها مشکل عدم وجود خطوط انتقال گاز از ترکمنستان به عراق است.
وی توضیح داده که عراق با ایران برای استفاده از خطوط انتقال آن مذاکره می‌کند و تهران نیز در حال بررسی این موضوع است و در صورت موافقت می‌توان در تابستان از گاز ترکمنستان استفاده کرد.
به گفته وزیر برق عراق، توافق با ایران که سال‌ها اجرا می‌شود، تامین ۵۱میلیون متر‌مکعب گاز در روز است و در صورت کاهش واردات گاز از ایران نیز می‌توان از ۲۰میلیون متر‌مکعب از ترکمنستان استفاده کرد.
میرقاسم مومنی کارشناس انرژی درباره پیشنهادات مقامات عراقی برای استفاده از خطوط لوله ایران جهت انتقال گاز ترکمنستان می‌گوید: انتقال انرژی اکنون در منطقه خاورمیانه یک مساله مهمی است و در این رابطه و برای انتقال انرژی حوزه خزر، اوراسیا، آسیای میانه و قفقاز راه‌های مختلفی پیشنهاد شده که یکی از این راه‌ها نیز انتقال خطوط لوله از مسیر ترکیه است. اکنون ترکیه خود را آماده می‌کند ‌هاب انرژی و انتقال گاز منطقه به اروپا و مصرف‌کنندگان باشد و در همین راستا سرمایه‌گذاری زیادی داشته است.
به گفته وی، مهم‌ترین مساله برای ‌هاب شدن ترکیه؛ زنگزور است که از طریق آذربایجان و ارمنستان خط لوله اوراسیا و آسیای میانه را استفاده کند. مساله‌ای که وجود دارد اینکه عراق با ترکیه قرارداد منعقد می‌کند که خط لوله به جای ایران از عراق عبور کرده تا انرژی به بندر فاو و خلیج‌فارس انتقال پیدا کند و در واقع عملا ایران از این خط لوله کنار گذاشته می‌شود و این موضوعی است که ترکیه و عراق به‌شدت پیگیر آن هستند.
این کارشناس حوزه انرژی با بیان اینکه استفاده عراق از خط لوله گاز ترکمنستان از مسیر سوآپ گازی ایران نیازمند بررسی بیشتر است، گفت: ابتدا باید بدانیم ایران چقدر ظرفیت دارد، ما اکنون خودمان بخشی از نیازهای شمال شرقی کشور را از طریق سوآپ با ترکمن‌ها تامین می‌کنیم و نیازمند گاز وارداتی از ترکمنستان هستیم. بنابراین اینکه عراق چگونه از خط لوله ایران استفاده کند یک موضوع فنی و کارشناسی است. سوال اینکه آیا ما این ظرفیت را داریم که گاز ترکمنستان از طریق خطوط ایران به عراق برود و یا اینکه باید خط جدیدی احداث شود؟
وی تاکید کرد: موضوع اصلی اینکه ترکیه در نظر دارد بدون حضور ایران خط لوله اجرا کند و در واقع در پی این است که وابستگی به ایران را کم کند. واقعیت این است که ترکیه تمایل ندارد که در صادرات انرژی به هر نقطه‌ای ایران دخیل باشد به‌عبارت دیگر به دلیل رقابت‌های سیاسی و اقتصادی که ما با ترکیه در منطقه داریم این کشور نمی‌خواهد در حوزه خطوط لوله انرژی به هر نقطه‌ای ایران دخیل باشد حتی در مساله زنگزور حاضر نشد در منطقه ارس از طریق ایران خط لوله کشیده شود.
این کارشناس اقتصاد بین‌الملل معتقد است: موضوع مهم‌تر اینکه در این پروژه‌ها اسرائیل سرمایه‌گذار است. بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار پالایشگاهی در خطوط گاز ترکمنستان، شرکت «مرهاو» اسرائیلی است به‌عبارت دیگر اسرائیل سرمایه‌گذاری بالایی در صنعت نفت و گاز ترکمنستان داشته و به نظر نمی‌رسد که شرایط سیاسی ایران اقتضا کند که خط لوله‌ای که مصرف‌کننده نهایی گاز آن اسرائیل است را اجازه دهد از خاک ایران عبور کند و یا خدماتی ارائه دهد.
مومنی یادآور شد: مساله انتقال خط لوله ترکمنستان به عراق از ایران سیاسی است و از سوی دیگر ترک‌ها هم نمی‌خواهند به ایران وابسته شوند به همین دلیل هم به‌دنبال ایجاد یک خط لوله گاز از مسیر آذربایجان-ارمنستان–نخجوان-ترکیه-عراق تا خلیج‌فارس هستند. مساله دیگر اینکه بسیاری از سرمایه‌گذاران این خط لوله از ترکمنستان به عراق؛ اسرائیلی و آمریکایی هستند. نتیجه اینکه با شرایط کنونی خط لوله گاز ترکمنستان به عراق اجرای نخواهد شد چون ملزماتی نیاز است که اکنون وجود ندارد، در صورتی که اگر اجرا شود به نفع ماست زیرا می‌توانیم حق ترانزیت دریافت کنیم.