تشدید گرانی در بازار

اگرچه وزارت کشاورزی معتقد است که در حال حاضر برنج تولید داخل جوابگوی نیاز بازار است اما واقعیت این است که خواب دستگاه‌های نظارتی باعث افزایش چندبرابری قیمت برنج از سر زمین تا محل عرضه شده است و ممنوعیت ثبت سفارش واردات برنج نیز باعث شده که هرج و مرج در بازار ایجاد شود تا جایی که در حال حاضر عده‌ای سودجو در حال ماهی گرفتن از آب گل‌آلود هستند‌.
تصمیم وزارت جهادکشاورزی در ممنوع کردن واردات برنج، واردکنندگان را ترغیب کرده از همین حالا در بازار خودی نشان دهند و با کم کردن جریان عرضه برنج به بازار، زمینه را برای افزایش قیمت فراهم کنند‌. در حالی که به دلیل واردات بی‌رویه برنج به کشور واردات این محصول فعلا ممنوع شده، قیمت برنج خارجی در بازار روند افزایشی به خود گرفته است؛ گشت‌و‌گذاری در بازار نشان می‌دهد قیمت برنج هندی طی ۱۰ روز اخیر در بازار رشد چشمگیری داشته است؛ طبق گفته برخی مغازه‌داران قیمت هرکیسه ۱۰ کیلویی برنج هندی طی این مدت بین هفت تا هشت هزار تومان افزایش یافته است؛ همچنین برخی دیگر از مغازه‌داران عنوان کردند که نرخ هر کیسه ۱۰ کیلویی برنج هندی طی ۱۰ روز اخیر حدود پنج هزار تومان گران شده، به گفته برخی دیگر، هر کیسه برنج ۱۰ کیلوگرمی هندی خاطره در این مدت بین سه تا چهار هزار تومان افزایش قیمت داشته است‌.
اما در فروشگاه‌های زنجیره‌ای اوضاع قیمت‌ها از مغازه‌های خرده‌فروشی بهتر است؛ در یکی از فروشگاه‌ها که در مرکز شهر تهران قرار دارد قیمت هر کیسه ۱۰ کیلویی برنج هندی حدود ٢٠٠ تا ۵٠٠ تومان افزایش یافته و در یکی دیگر از این فروشگاه‌ها که در جنوب شهر تهران قرار دارد فعلا از تغییر قیمت خبری نیست‌.
به نظر می‌رسد دلیل اصلی افزایش ناگهانی قیمت برنج خارجی در بازار تصمیم وزارت جهاد کشاورزی برای ممنوعیت ثبت سفارش واردات برنج است که حدود یک هفته قبل محمود حجتی، وزیر جهاد کشاورزی طی نامه‌ای به وزیر صنعت، معدن و تجارت آن را اعلام کرد‌. حجتی در این نامه اشاره کرده بود با توجه به واردات بی‌رویه بیش از حدود یک میلیون تن برنج در پنج‌ماهه امسال (که بیش از نیاز مصرف داخلی سالانه است)، وزیر صنعت دستور بدهد تا اطلاع ثانوی از ثبت سفارش جدید برای واردات برنج جلوگیری شود‌. این در حالی است که امسال هم طبق روال هر سال، وزارت صنعت در نامه‌ای به سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت استان‌ها اعلام کرد ثبت سفارش برای واردات برنج از یکم آذر امسال تا ۳۱ تیرماه ۹۷ آزاد است اما با نامه و درخواست وزیر جهاد کشاورزی موضوع منتفی و واردات برنج ممنوع شد‌.
گرانی ۱۰ درصدی برنج هندی
در همین زمینه، رییس اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران با بیان اینکه طی روزهای اخیر برنج هندی حدود ۱۰ درصد افزایش قیمت داشته است، اظهار داشت: از نرخ باقی برنج‌های خارجی فعلا اطلاعی ندارم، قاعدتا قیمت برنج‌های دیگر نیز باید تغییراتی کرده باشد‌. محمد آقاطاهر اضافه کرد: دلیل این گرانی تنشی است که به بازار وارد شده، طبق گفته وزیر جهاد کشاورزی بیش از یک میلیون تن برنج وارد کشور شده بنابراین نباید این افزایش قیمت رخ دهد و باید پیگیر شویم که چرا این گرانی اتفاق افتاده است؟ چرا کسانی که وارد‌کننده هستند اجناس را به موقع عرضه نمی‌کنند؟ چرا برنج را در انبارها نگه می‌دارند و اجازه می‌دهند که در بازار تنش قیمت ایجاد شود؟
رییس اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران درباره اینکه آیا ممنوعیت ثبت سفارش واردات برنج دلیل این گرانی است؟ گفت: بعد از ممنوعیت ثبت سفارش؛ این جهش در بازار رخ داد‌.
آقاطاهر با بیان اینکه در سال‌جاری این بزرگ‌ترین افزایش قیمتی است که رخ داده، درباره اینکه با وضعیت ایجاد شده پیش‌بینی می‌کنید طی روزهای آینده وضعیت بازار به چه صورتی باشد؟ گفت: آمار اعلام شده توسط مسوولان یا درست است یا خیر؛ ما قبول داریم که این آمار صحیح است، بنابراین باید جلوی این تنش گرفته شود‌.
ذخایر برنج باید وارد بازار شود
وی اضافه کرد: به نظر بنده این تنش و حبابی است که باید جلوی آن گرفته شود و حباب ایجاد شده از بین برود؛ باید برنج موجود در گمرکات به اندازه کافی عرضه شود در این صورت قیمت‌ها قاعدتا متعادل خواهد شد‌.
آقاطاهر با بیان اینکه کمبودی وجود ندارد، گفت: آمار گمرک کاملا مشخص است اما اینکه چه مقدار از ذخایر به بازار عرضه شده و چه مقدار موجود است، این اختلافات آماری است که باید به آن رسیدگی شود اگر کافی است، که مانع واردات آن شوند و اگر کم است اجازه ورود دهند؛ این‌ها مواردی است که باید بررسی و به آن رسیدگی شود؛ اول آذرماه اعلام شد که ثبت سفارش انجام شود، مجددا در چهارم آذرماه اعلام شد که ثبت سفارش انجام نگیرد؛ بهتر این بود که قبل از اول آذر تمام جوانب بررسی و براساس آن تصمیم‌گیری می‌شد که این تناقض تصمیم‌گیری، باعث تنش در بازار نشود‌.
خط و نشان واردکنندگان
همچنین یکی از فعالان صنفی نیز در این خصوص گفت: واردکنندگان از اینکه دولت جلوی واردات را گرفته، برآشفته شده‌اند و با کم کردن میزان عرضه برنج به بازار، در واقع دارند برای دولت خط و نشان می‌کشند مبنی بر اینکه «اگر واردات متوقف باشد، قیمت بالا می‌رود» و از این طریق دنبال این هستند که جریان واردات دوباره برقرار شود‌.
وی ادامه داد: وزارت جهادکشاورزی گفته است که واردات برنج در هفت ماهه امسال ۴۰ درصد رشد داشته است؛ طبیعتا بخشی از این واردات، ذخیره شده است بنابراین دولت باید واردکنندگان را موظف و متعهد کند که این ذخایر را به صورت مستمر در بازار عرضه کنند تا قیمت‌ها بالا نرود‌. وی ادامه داد: متاسفانه در این میان، دستگاه‌های نظارتی هم در بازار ضعیف عمل می‌کنند و حضور اثرگذار ندارند‌.
ضعف نظارتی در بازار
علی اکبریان نایب‌رییس انجمن برنج هم با اشاره به اینکه میزان تولید برنج در کشور طی سال‌جاری حدود دو میلیون و ۴۰۰ هزارتن برآورد می‌شود، به مهر گفت: مصرف سرانه برنج در کشور بین ۳۶ تا ۳۷ کیلوگرم تخمین زده می‌شود، بنابراین میزان نیاز ما به این کالا حدود سه میلیون تن است. با توجه به میزان تولیدمان، حداکثر به ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزارتن برنج برای واردات نیاز داریم‌.
نایب رییس انجمن برنج کشور با اشاره به واردات بیش از یک میلیون تن برنج در شش ماه نخست امسال به کشور، افزود: دستگاه‌های نظارتی باید بازار را کنترل کنند. یکی از موارد دیگر در این زمینه هم گران فروشی برنج ایرانی است. وقتی برنج داخلی در شمال کشور ۱۱ هزار تومان است و در تهران ۱۶ هزار تومان به فروش می‌رسد این یعنی نظارت و کنترلی بر بازار برنج وجود ندارد‌.
بنابراین دولت باید با اتخاذ تدابیر مناسب، به تدریج ذخایر برنج را آزاد و وارد بازار کند تا قیمت‌ها متعادل شود و بیش از این شاهد افزایش نرخ برنج در بازار نباشیم، همچنین دستگاه‌های نظارتی نیز باید نظارت و کنترل خود را افزایش دهند تا دلالان و سودجویان نتوانند از این اوضاع به نفع خود استفاده کنند و مصرف‌کنندگان را تحت فشار قرار دهند‌.