تشریح طرح سنجش عملکرد صندوق تثبیت

کارشناس مطالعات اقتصادی و برنامه‌ریزی صندوق تثبیت بازار سرمایه «طرح سنجش عملکرد صندوق تثبیت در اثرگذاری بر نقدشوندگی بازار سرمایه» را تشریح کرد. محمد مهدی در گفت‌وگو با پایگاه خبری بازار سرمایه ایران(سنا) ضمن بیان اینکه نقدشوندگی در بازار مالی، به معنای توانایی خرید و فروش سریع با هزینه کم دارایی‌های مالی، از مهم‌ترین ویژگی‌های بازار مالی کارا است و این ویژگی به بازار مالی کمک می‌کند تا فرآیند تبدیل دارایی‌های مالی به نقدینگی و بالعکس تسهیل شود و به پیشرفت بازار کمک کند، اظهار کرد: در واقع نقدشوندگی نشان‌دهنده شفافیت بازار و نزدیکی قیمت‌ها به ارزش واقعی دارایی‌هاست و این خاصیت تاثیر بسزایی بر پویایی و عملکرد بازارهای مالی دارد.
وی تصریح کرد: نقدشوندگی (liquidity) سهام در بازار بورس یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر میزان سرمایه‌گذاری افراد و اعتماد آنها به بازار است. نقدشوندگی به میزان تبدیل دارایی‌ها به پول نقد در بازار ارتباط دارد و در تعیین آسانی خرید و فروش سهام و تعداد معاملات تاثیرگذار است.
کارشناس مطالعات اقتصادی و برنامه‌ریزی صندوق تثبیت بازار سرمایه نکات مهم در مورد نقدشوندگی سهام و تاثیر آن بر سرمایه‌گذاری و اعتماد بازار را تشریح کرد.
۱- آسانی خرید و فروش: نقدپذیری بالا به معنای آسانی خرید و فروش سهام است. اگر بازار نقدپذیر باشد سرمایه‌گذاران می‌توانند به سرعت سهام خود را بفروشند یا سهام جدید خریداری کنند. این امکان باعث می‌شود سرمایه‌گذاران به طور مستقیم از تغییرات بازار بهره ‌ببرند.
۲- کاهش ریسک: نقدپذیری مناسب می‌تواند به کاهش ریسک بازار کمک کند. افزایش نقدپذیری معمولا به کاهش احتمال وقوع فروش‌ اجباری به دلیل نقض تعهدات مالی منجر می‌شود که این نیز می‌تواند به کاهش ریسک بازار کمک کند.
۳- افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران: بازارهای با نقدپذیری بالا معمولا مورد اعتماد طیف گسترده‌ای از سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرند. سرمایه‌گذاران می‌توانند در هر زمان متناسب با روند تحلیلی خود، متناسب با قیمت‌ لحظه‌ای بازار، به ‌راحتی از سهم خارج یا به آن وارد شوند و این مهم تاثیر بسزایی در حجم و ارزش معاملات، همچنین در انتخاب نوع سهام در سبد سرمایه‌گذاری بلند‌مدت دارد.
نقدپذیری سهام
به طور خلاصه، نقدپذیری سهام به عنوان یکی از عوامل موثر در سرمایه‌گذاری و اعتماد به بازار است که بر پویایی بازار سهام بسیار تاثیرگذار است. از طرفی خاصیت بازارهای مالی به شکلی است که می‌تواند به علت وقوع شرایط پیش‌بینی‌نشده از قبیل گسترش شدید نا‌اطمینانی‌های سیاسی و اقتصادی در حوزه‌های مهم و اثرگذار بر بازارهای مالی، از جمله صنعت انرژی، صنعت معدن و مواد معدنی، پزشکی و دارویی، فناوری اطلاعات، مسکن، خودرو و… با تقاضا یا عرضه بسیار شدید در زمان کوتاه مواجه شود. این شوک‌ها ممکن است قیمت دارایی‌ها و بازده مورد انتظار را به واسطه نوسان‌های نقدشوندگی به شکل شدیدتری تحت تاثیر قرار دهد.
در این میان برای حفظ رقابت‌ و جلوگیری از ایجاد و تداوم ترس فراگیر و همچنین برای حمایت از سرمایه‌گذاران خرد، کشورها به عنوان یکی از راهکارهای موجود، به صندوق‌های بازارساز و تثبیت روی آورده‌اند. صندوق‌های توسعه بازار به عنوان بازارساز و تثبیت بازار با ایجاد فضای نقدشوندگی، تامین پایداری، کاهش پسوندهای زمانی و افزایش تعاملات می‌توانند به افزایش نقدپذیری بازار در این شرایط کمک کنند. این امر به سرمایه‌گذاران اعتماد بیشتری می‌دهد و بازارهای مالی را تقویت می‌کند.
نقدشوندگی کامل
«نقدشوندگی کامل» به قابلیت معامله سریع اوراق بهادار بدون تاثیر و نوسان در قیمت اشاره دارد. به این معنا که فروشنده یا خریدار بتواند هر حجمی از مورد معامله را در قیمت مورد نظر بازار که در حال معامله است، بفروشد یا خریداری کند.
در بورس تهران نقدشوندگی یعنی هر شخص بتواند هر سهم را در حجم مورد نظر با کمترین نوسان قیمت روی تابلو معامله کند. این مهم به علت عمق کم و ارزش معاملات محدود بازار سرمایه کشور عملا غیر‌ممکن به نظر می‌رسد که شخص با نوسان ناچیز قادر به خرید یا فروش در مقیاس خصوصا پر‌ارزش باشد.
به گزارش سنا، با توجه به اینکه سهامداران و فعالان بازار سرمایه به این نکته توجه دارند و با تعاریفی مانند ورود و خروج سهامداران بزرگ یا میزان سرانه خرید و فروش بالا، سعی در شناسایی معاملات پر‌ارزش دارند، به همین منظور آنچه در بورس می‌تواند نقدشوندگی را تهدید کند، عدم امکان فروش از سوی فروشندگانی است که تصمیم به فروش سهام خود در حداقل دامنه قیمتی ممکن دارند، اما قادر به فروش سهام خود نیستند. از این رو در طرح حاضر از تعداد «صف فروش جدا نشده از صف» به عنوان معیاری از عدم نقدشوندگی سهام استفاده شده و مورد بررسی قرار گرفته است.
اثرگذاری صندوق تثبیت بازار سرمایه بر نقدشوندگی بازار
پیرو مباحث فوق برای «هم‌سنجی و اثرگذاری صندوق تثبیت بازار سرمایه» بر نقدشوندگی بازار از روند ارزش خرید صندوق در بازه سال‌های ۹۹ تا شهریور ۱۴۰۲ در کنار نمودار صف فروش‌های جدا نشده از صف فروش بهره گرفته شده است.
ضرورت طرح
با توجه به وضعیت ناپایدار در شرایط اقتصادی ایران در حوزه‌های اثرگذار بر بازارهای مالی در مقاطعی بازار با وضعیت مازاد شدید عرضه بر تقاضا (نسبت بالای ارزش صفوف به ارزش معاملات بازار تا آن لحظه) مواجه بوده و این مهم بر اهالی بازار سرمایه پوشیده نیست. صندوق تثبیت بازار سرمایه در راستای اجرای ماده ۲۸ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور، به منظور انجام رسالت ملی خود با هدف تثبیت، کنترل و کاهش مخاطرات سامانه‌ای یا فرا‌دستگاهی، حفظ شرایط رقابت منصفانه، جلوگیری از ایجاد و تداوم ترس فراگیر در زمان وقوع بحران‌های مالی و اقتصادی و اجرای سیاست‌های عمومی و حاکمیتی در بازار سرمایه کشور، همچنین جلب اطمینان سرمایه‌گذاران خرد برای تداوم فعالیت در این بازار به تصویب هیات وزیران رسیده است. در این راستا مطالعه اثرگذاری صندوق تثبیت بازار سرمایه بر نقدشوندگی بازار امری ضروری به نظر می‌رسد.
هدف طرح
هدف اصلی برآورد اثرگذاری یا عدم اثرگذاری میزان خرید صندوق در نقدشوندگی بازار سرمایه کشور ضمن بررسی نحوه مداخلات صندوق در مواقع پنیک بازار است.
روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده‌ها
به‌ منظور بررسی موارد مطروحه در ابتدا داده‌های تمام نمادهای بازار (به استثنای بازار پایه مطابق آخرین جدول‌بندی سازمان بورس و اوراق بهادار) در بازه مورد بررسی شامل قیمت آغازین، بالاترین و کمترین قیمت و همین‌طور قیمت بسته ‌شدن نمادها از نرم‌افزار ره‌آورد نوین در طول دوره مورد نظر دریافت، سپس با تبدیل اطلاعات دسته‌بندی شده در محیط اکسل و پایتون، ابتدا روزهای صفوف جدا نشده از صف تعیین می‌شود و سپس با استفاده از اطلاعات دسته‌بندی‌شده‌ جداگانه، تغییرات آخرین قیمت از نرم‌افزار مذکور استخراج شده در نتیجه وضعیت صفوف تعیین می‌شود.