تضاد منافع

«جهان صنعت»- شاید یکی از مهم‌ترین مسائل اینستکس را بتوان در شروطی جست‌وجو کرد که برای ایران تعیین شده است‌. سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس در بیانیه خود تاکید کردند که اینستکس با رعایت دقیق‌ترین استانداردهای جهانی در زمینه مبارزه علیه پولشویی، تامین مالی تروریسم (AML/CFT) و نیز با رعایت تحریم‌های اتحادیه اروپا و سازمان ملل عمل خواهد کرد‌. در این راستا، اتحادیه اروپا انتظار دارد که ایران هر چه سریع‌تر به تمامی تعهدات خود در چهارچوب مفاد اف‌ای‌تی‌اف عمل کند‌. این بیانیه یعنی اروپا از ایران می‌خواهد که فورا تمام دستورات FATF را اجرایی کند‌. این در حالی است که دستگاه دیپلماسی کشور پیش از این اصرار داشت که بگوید که اروپایی‌ها راه‌اندازی کانال مالی را مشروط به تصویب FATF نکرده‌اند‌.
اما یکی از مهم‌ترین نکات مطرح شده در بیانیه سه کشور اروپایی، ملزم کردن ایران به پایبندی ایران به تعهدات برجامی است‌. این در حالی است که آمریکا نسبت به این موضوع کم‌کاری کرده اما اروپا از ایران می‌خواهد که به برجام پایبند بماند‌. این خواسته اروپا از طرفی مطرح می‌شود که رهبر انقلاب در شروط خود برای مذاکره مقامات با اروپا تاکید کرده بود که در دو سال گذشته آمریکا بار‌ها برجام را نقض کرده است و اروپایی‌ها ساکت مانده‌اند لذا اروپا باید آن سکوت را جبران کند‌. از طرفی آمریکا قطعنامه ۲۲۳۱ را نقض کرده است و اروپا باید یک قطعنامه علیه نقض آمریکا، صادر کند‌. اما نه تنها این خواسته‌های ایران پذیرفته نشده بلکه نسبت به این موارد تذکر هم شنیده شده‌.
اما دیگر شروط اروپا برای نهایی کردن اینستکس خلع سلاح کردن ایران از موشک است‌. توقع اروپایی‌ها این است که ایران در ازای فعالیت اینستکس وارد مذاکرات منطقه‌ای و موشکی شود‌.
یکی از موضوعات دیگری که از قبل مورد مناقشه بین ایران با اروپا و آمریکا، بوده دخالت و حضور نظامی ایران در برخی کشورهای منطقه از جمله یمن است البته جمهوری اسلامی ایران همواره این اتهام را رد کرده است‌. اما این بار نیز اتحادیه اروپا برای عملیاتی شدن اینستکس بهانه عدم حضور ایران در یمن را مطرح کردند این در حالی است که رهبری یکی دیگر از شروطش برای مذاکره با اروپا وارد نشدن اروپا به دو مولفه قدرت‌ساز یعنی «برنامه موشکی» و «حضور منطقه‌ای ایران»، است‌.
باید تاکید داشت که اینستکس در ابتدای راه است درست مانند توافق هسته‌ای و زمانی که آمریکا برجام را پذیرفت البته سیاست اروپا با آمریکا متفاوت است این روزها نشانه‌هایی از مقاومت اروپا در برابر یکجانبه‌گرایی آمریکا دیده می‌شود‌. به‌خصوص سیاست‌های فرانسه، انگلیس و آلمان این امیدواری را ایجاد کرده که کشورهای تحت‌فشار مانند ایران می‌توانند روابط خود را با اروپا تقویت کنند‌. لذا در این شرایط که اروپا با هدف حفظ برجام گام اول را برداشته این انتظار را از افکار عمومی دارد که موضوع تصویب لوایح چهارگانه «اف‌ای‌تی‌اف» هر چه سریع‌تر در دستور کار قرار گیرد تا حداقل موانع داخلی در مسیر مناسبات تجاری‌اش با جهان غرب وجود نداشته باشد و از طرفی اروپا نیز بهانه‌ای برای تاخیر در اجرای این سازوکار نداشته باشد‌. اما در خصوص پیش‌شرط‌های‌های دیگر اروپا برای تحقق و اجرایی شدن اینستکس باید گفت که هرچند این شروط به صراحتا در بیانیه مشترک سه کشور اروپایی نیامده اما از سخنان لودریان می‌توان هدف محدود کردن تسلیحات موشکی ایران را فهمید‌. این درحالی است که مقامات جمهوری اسلامی بارها تاکید کرده‌اند که هیچ نوع مذاکره‌ای درخصوص مسائل دفاعی با هیچ کشور دیگری انجام نخواهند داد و این سخنان مقامات پاریس که سردمدار فشار موشکی بر تهران از سوی کشورهای اروپایی شده، تلاشی بی‌فایده است‌. بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران نیز در واکنش به اظهارات وزیر خارجه فرانسه، اعلام داشت که قابلیت‌های موشکی ایران بخشی از توان مشروع دفاعی و ضامن امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران است که بر دکترین بازدارندگی استوار است‌. اما در خصوص حضور منطقه‌ای ایران نیز موگرینی بارها تاکید کرده که مولفه‌های منطقه‌ای برای (ایجاد) صلح در منطقه حیاتی است لذا از جانب اروپا«نگرانی جدی» نسبت به فعالیت‌های منطقه‌ای ایران وجود دارد که باید حل شود‌. هرچند ایران نسبت به این موضوع نیز موضع‌گیری جدی دارد‌. در خصوص دو پیش‌شرط محدود کردن برنامه موشکی و حضور منطقه‌ای ایران باید به این موضوع نیز اشاره داشت که هر چند در بیانیه رسمی این دو شرط به صراحت نیامده است اما این اظهارات مسبوق به سابقه است. درست زمانی که آمریکا از برجام خارج شد اروپا بیانیه‌ای صادر و همراهی خود با برنامه دولت آمریکا برای محدود کردن برنامه موشکی ایران و عقب‌نشینی تهران از منطقه اعلام کرد‌. با تکیه به تناقضات موجود میان ایران و اروپا به نظر می‌رسد با وجود اینکه ایستادگی اروپا در برابر آمریکا که نشان از استقلال این کشور دارد اما دلخوشی به اروپا با وجود موضع صریح ایران نسبت به برنامه موشکی و حضور منطقه‌ای ممکن است رنگ ببازد‌.