تعطیلات هدفمند؛ شرط لازم توسعه گردشگری داخلی

مهر- به تازگی مرکز پژوهش‌های مجلس که به بررسی وضعیت گردشگری داخلی از منظر دسترس‌پذیری برای اقشار مختلف جامعه و ارائه بسته تقنینی پرداخته، به موضوع ساماندهی تعطیلات رسمی کشور نیز اشاره کرده است. در این گزارش آمده که در تقویم همه کشورهای جهان، تعطیلات رسمی از مجموع تعطیلی آخر هفته و تعطیلی مناسبتی تشکیل می‌شود. تعداد تعطیلات آخر هفته و مناسبتی در اکثر کشورهای جهان بین ۱۱۰ تا ۱۲۹روز است اما این تعداد در ایران با احتساب ۲۶روز تعطیلی رسمی و ۵۲روز تعطیلی روز جمعه ۷۸روز می‌شود. حتی اگر پنجشنبه‌های نیمه‌تعطیل هم به این تعداد اضافه شود، کل تعطیلات ایران به ۱۰۴روز می‌رسد، بنابراین در صورت دوروزه شدن تعطیلی آخر هفته، مجموع تعطیلات در ایران به ۱۲۵روز خواهد رسید که در این صورت ‌باز هم از تعطیلات بسیاری از کشورها کمتر است. ایران یکی از کشورهایی است که از کمترین تعطیلات سالانه برخوردار است. هرچند آنچه در موضوع تعطیلات در کشور نیازمند توجه است، نه صرفا تعداد تعطیلات بلکه توزیع، پراکندگی و توالی تعطیلات مذهبی، ملی و حکومتی در تقویم کشور است. یکی از مبانی مهم برای دسترس‌پذیر کردن گردشگری، افزایش و توزیع تعطیلات در تقویم کشور است. باید به این نکته توجه داشت که بسیاری از خانواده‌ها براساس تعطیلات رسمی برای سفرها برنامه‌ریزی می‌کنند. در حالی ‌که با تعطیلی یک‌روزه و توزیع محدود تعطیلات بلندمدت، امکان برنامه‌ریزی سفر به‌ شکل محدودی فراهم است. اصلاح الگوی پراکنش تعطیلات براساس نیاز اوقات فراغت خانوار اثر معناداری بر سلامت فردی و اجتماعی و بهبود سبک زندگی خواهد داشت. افزون بر این تعطیلات کافی می‌تواند تغییری مهم برای کاهش مشکلات ناشی از سفر، آلودگی‌هوا و ترافیک باشد. شایان ذکر است گردشگری خدمتی، فصلی و در دوره‌های اوج به ‌دلیل سربارهای زیادی که به عرضه‌کنندگان وارد می‌کند، با کاهش کیفیت تجربه گردشگری همراه است. بنابراین توزیع تعطیلات می‌تواند فرصت افزایش صرفه اقتصادی برای ارائه‌دهندگان خدمت و همچنین افزایش کیفیت سفر برای گردشگران را فراهم سازد. ساماندهی تعطیلات سبب انتخاب مقاصد متنوع‌تری توسط خانواده‌ها خواهد شد. افزایش تعطیلات چندروزه علاوه‌بر تمرکز مکانی، تمرکز زمانی سفرها را نیز از بین می‌برد و ظرفیت بالقوه این بخش را فعال می‌کند. به‌عبارتی با تعطیلی دوروز در پایان هفته، مقاصد محلی و روستایی بیشتر انتخاب شده و حتی با وجود عدم اقامت در این مقاصد، درآمدهای جانبی دیگری برای آنها خواهد داشت. بررسی‌ها نشان داده که افزایش تعطیلات و فارغ شدن از کار، با افزایش تعداد سفر دارای تناسب است. لایحه اصلاح ماده (۸۷) قانون مدیریت خدمات کشوری با رویکرد افزایش تعطیلی آخر هفته و کاهش ساعات فعالیت اداری در مجلس شورای اسلامی در حال رسیدگی است. با وجود این، نیازمند پیگیری و ارائه برنامه توجیهی توسط وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در جهت اثرگذاری آن بر گردشگری داخلی است. این ایده می‌تواند با نگرش تجمیع تعطیلات و ساماندهی مکانی و زمانی آن تقویت شود، چراکه تعطیلات بیشتر و هدفمند شرط لازم توسعه گردشگری داخلی بوده اما شرط کافی آن توجه به پیامدهای احتمالی اقتصادی، محیطی و اجتماعی است. شایان ذکر است ساماندهی تعطیلات بدون توجه به ابعاد احتمالی ازدحام، مصرف سوخت و تقاضای پنهان گردشگری خودرومحور، در کوتاه‌مدت علیه خود اقدام خواهد کرد. این موضوع هم برای دولت و هم مردم بار مالی و هزینه‌های جانبی خواهد داشت، چراکه عاملی برای ایجاد اوج تقاضا برای سوخت و حمل‌ونقل جاده‌ای است و موجب کاهش کیفیت سفرهای مبتنی‌بر خودرو خواهد شد. بنابراین لازم است تا توزیع آن با توجه به ظرفیت‌های محیطی، توجه به بُعد مسافت و توسعه زیرساخت‌های تکمیلی در شهرهای ظرفیت دار نزدیک به مراکز جمعیتی صورت گیرد.