تعطیلی پنجشنبه‌ یا شنبه؟

سیداصغر ناظم‌زاده- این روزها تصویب تعطیلی روز شنبه به جای پنجشنبه در مجلس شورای اسلامی مورد بحث و گفت‌وگوی صاحب‌نظران قرار گرفته است. اینجانب قصد نداشتم وارد این موضوع عرفی شوم ولی چون به حوزه علمیه کشیده شده و یکی از فقهای مورد احترام حوزه و همچنین اخیرا در تریبون نماز جمعه تهران به مصوبه مجلس اعتراض شد که چرا شنبه به جای پنجشنبه تعطیل باشد. از سوی دیگر از آنجا که اصل اظهارنظر و نقد و اشکال مطلوب سبب رشد و تکامل اندیشه‌هاست، برآن شدم نظر خود را در این‌باره در چند نکته بیان کنم. در ضمن موکدا می‌گویم که روز پنجشنبه و شب جمعه بسیار مقدس و مشتمل بر ادعیه و زیارات و غیره است اما لازمه این تقدس و استحباب دعا و غیره، تعطیلی همه ساعت‌های روز نیست.
اما آن چند نکته:
۱- از نگاه دینی، چه فرق می‌کند پنجشنبه تعطیل باشد یا شنبه یا اصلا تعطیل نباشد زیرا در ادیان الهی به ویژه در دین مبین اسلام برای هر روز آداب و اعمال واجب یا مستحب قرار داده شده اما انجام این اعمال معمولا به تعطیلی یا اشتغال به کار ارتباطی ندارد، قرآن کریم فقط در روز جمعه برای خواندن نماز جمعه دستور داده که مسلمانان هنگام نماز جمعه با وجود شرایطش کار را ترک کنند: «فاذا نودی للصلاه من یوم الجمعه فاسعوا الی ذکرالله و ذروا البیع»‌ و بعد از نماز به کسب‌و‌کار مشغول شوند یا در مثل مناسک حج خود به خود همراه با تعطیلی است و در بعضی اعیاد هم مثل عید فطر و عید قربان، اعلان تعطیلی نشده بلکه دستور به نماز و مستحبات دیگر داده است، بله طبق بعضی روایات ساعاتی برای کار و ساعاتی برای عبادت و ساعاتی برای استراحت و تفریح یادآوری شده و جنبه مطلوبیت و استحباب دارد و بنا بر نصوص تاریخی و روایی، رسول گرامی اسلام و ائمه معصومین (علیهم‌السلام) هیچگاه به تعطیلی روز خاصی برای همیشه و همه جا فرمان نداده‌اند. بله مردم مسلمان یا دولت‌های اسلامی روزهای اعیاد یا شهادت معصومین (ع) را اعلان تعطیلی کرده‌اند.
۲- تعطیلات، یک امر اعتباری است هر قوم و ملتی یا هر کشوری به فراخور آداب و رسوم خود روزهایی را تعطیل می‌کنند مثلا در کشور ایران روزهای ۱۴ و ۱۵ خرداد و ۲۲ بهمن تعطیل نبود و بعد از پیروزی انقلاب تعطیل است یا روز ولادت امام هشتم علیه‌السلام تعطیل بود در دولت چهارم به روز شهادت آن حضرت تبدیل شد، پس اعلان تعطیلی امر اعتباری است چنانچه در کشورهای دیگر چنین است پس اگر تعطیلی روزی به روز دیگر تبدیل شود مساله خاصی پیش نمی‌آید.
۳- ممکن است بعضی ایراد بگیرند که تعطیلی شنبه سبب زیاد شدن تعطیلات می‌شود. در جواب این ایراد باید گفت: تعطیلات پنجشنبه‌ها محدود به بعضی ادارات و وزارتخانه‌ها بوده نه همه ادارات و نه کسبه و کارگران کارخانه‌ها پس چه مشکلی دارد که همان تعداد ادارات و وزارتخانه‌ها که پنجشنبه‌ها تعطیل بوده به شنبه موکول شود و بقیه مردم و ادارات و بانک‌ها و کارخانه‌ها طبق روال همیشگی در روزهای شنبه مشغول کسب‌و‌کارشان باشند چنانکه در پنجشنبه‌ها مشغول کارند تا این مشکل زیادی تعطیلات پیش نیاید.
۴- برخی مخالفان تعطیلی شنبه گفته‌اند، تعطیلی این روز، تشبـه به یهود است! باید عرض کنم چنین نیست زیرا اولا یهودیان در روز شنبه از کاسب و کارمند و کشاورز و اقشار دیگر دست از کار می‌کشند و در کنیسه‌ها به عبادت و آداب و رسوم دیگری می‌پردازند و این روز را مقدس می‌دارند و قطعا ما نمی‌خواهیم عبادات روز پنجشنبه یا جمعه را در روز شنبه بیاوریم تا تشبه به یهود باشد و به صرف تعطیل بودن شنبه، شباهتی به یهود پیدا نمی‌کنیم.
ثانیا سال‌های زیادی است که برخی کشورهای اسلامی به خاطر هماهنگی با بازارها و بانک‌های جهانی، شنبه را تعطیل اعلام کرده‌اند و این کار آنها هرگز عنوان تشبه به یهود صادق نیست از این‌‌رو مناسب است کشور ایران روز پنجشنبه‌ را روز کاری اعلام کند تا در مراودات اقتصادی، سیاسی و تجاری با جهان مرتبط باشند و اینکه بعضی می‌گویند ما به واسطه تحریم رابطه تجاری با‌ دنیا نداریم و نیازی به تعطیلی شنبه به جای پنجشنبه نیست این نگرش خیلی سطحی است زیرا بسیاری از تجار و شرکت‌های ایرانی و مردم با دنیا رابطه تجاری و ارزی دارند، و به علاوه مگر قرار است تا قیامت این تحریمها باقی بماند، امیدواریم دنیا سر عقل بیاید و ایران هم با رعایت مصالح ملی هرچه زودتر این تحریمها را از جلو راه کشور بردارد و شکوفایی اقتصادی ملت ایران فراهم آید.
در پایان به تمامی کارگران عزیز و تلاشگران عرصه اقتصاد و رونق کشور درود می‌فرستم و برای ملت بزرگ ایران آرزوی سربلندی دارم.
والسلام علی من اتبع الهدی
حوزه علمیه قم