تغییر تدریجی دامنه نوسان تا پایان سال

«جهان‌صنعت»- رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: با توجه به جمع‌بندی پیشنهادات بورس‌ها در خصوص دامنه نوسان امید می‌رود تا پایان سال شاهد تغییر تدریجی دامنه نوسان باشیم زیرا هر گونه مداخله خارج از نظم بازار (عرضه و تقاضا) حکایت تلخ قیمت‌گذاری دستوری است. مجید عشقی در نشست هم‌اندیشی با اعضای کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران، در خصوص نقش بازار سرمایه در اقتصاد کشور، اظهار کرد: بخش زیادی از مسائل اقتصادی کشور مربوط به صنایع است و معتقدم که بازار سرمایه اکنون می‌تواند موتور محرک اقتصاد کشور باشد، زیرا با وجود اتفاقات متعددی که در بازار سهام رخ داد، اکنون مجموع ارزش بازار شرکت‌های بورسی به بیش از شش هزار هزار میلیارد تومان می‌رسد که این رقم حتی در نظام بانکی نیز دیده نمی‌شود. در این نشست همچنین فعالان بخش خصوصی ضمن انتقاد از فرمول شاخص کل بورس، پیشنهاد کردند کمیته‌ای برای اصلاح این شاخص با معیارهای کارشناسی تشکیل شود.
روز گذشته اعضای کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران میزبان رییس سازمان بورس و اوراق بهادار و مدیرعامل فرابورس به صرف صبحانه کاری بودند؛ در این نشست ضمن نگاهی به چالش‌هایی که این روزها وضعیت بازار سرمایه کشور را دگرگون کرده است، بر تشکیل کمیته‌ای مشترک بین اتاق ایران و سازمان بورس به منظور انجام طرح‌های مطالعاتی و یافتن راهکارهای منطقی برای این بازار، تاکید شد. در همین حال تعدادی از اعضای کمیسیون و کارشناسان بازار سرمایه به بیان دیدگاه‌ها و انتقادهای خود از وضعیت بازار پرداختند. در این بین روند صعودی خلاف قانون قیمت گاز صنایع از شهریورماه و تداوم آن، قدیمی بودن تجهیزات و تکنولوژی صنایع، فاصله زیاد بین نرخ ارز آزاد و نیمایی در کنار نواقصی که بر بورس حاکم است، بی‌توجهی به مزیت‌های صنعتی موجود و بی‌بهره ماندن از این مزیت‌ها به دلیل قانونگذاری‌های نادرست و ابلاغ احکام دست‌وپاگیر، سوق دادن صنایع و شرکت‌ها به سمت هزینه‌های ناکارآمد و غیرمرتبط و نگاه غیرکارشناسانه نسبت به رشد ۱۱ درصدی بازار سرمایه در مقایسه با بازارهای موازی در حالی که واقعیت‌ها بیانگر ریزش بیش از این ارقام در بورس است، بخشی از موضوعات و انتقادهایی بود که از سوی فعالان اقتصادی مطرح شد. آنها ضمن تاکید بر لزوم طراحی فرمول جدیدی برای تعیین نرخ گاز صنایع در ایران بر اساس شاخص‌های دقیق و کارشناسی‌شده بر پایان دادن به نرخ‌گذاری دستوری و تعیین قیمت بر خلاف اصل معامله که باید طبق رضایت دو طرف صورت گیرد، تاکید کردند. اعضای کمیسیون بازار سرمایه اتاق ایران همچنین در نشست با رییس سازمان بورس بر این نکته تاکید کردند که امروز شاخصی که به عنوان شاخص کل مطرح می‌شود، در واقع شاخصی برای کلیت بازار نیست و همین اشتباه موجب شده تا بخش زیادی از مردم اعتماد خود را نسبت به بازار از دست بدهند. در این نشست تاکید شد این وظیفه شرکت‌های فناوری است که شاخص را اعلام کنند و نه سازمان بورس و در صورتی که سازمان می‌خواهد شاخصی را اعلام کند بهتر است از عنوان شاخص کل استفاده نشود. یکی دیگر از خواسته‌های بخش خصوصی تامین نقدینگی برای طرح‌های نیمه‌تمام از طریق صندوق‌های پروژه‌محور بود. در همین حال ایجاد رویه‌هایی برای استفاده بهینه از اطلاعات مورد نیاز که در بورس وجود دارد، مورد تاکید قرار گرفت. بر همین اساس، کمیته بورس کمیسیون بازار پول و سرمایه پیشنهادی را مبنی بر تشکیل کمیته‌ای مشترک به منظور انجام مطالعات برای تعریف شاخص کل و اصلاح آن به صورت دقیق و بر اساس معیارهای کارشناسی‌شده، مطرح کرد. همچنین پیشنهاد شد تا سازمان بورس، سامانه شفافیت تصمیمات دولتی را تشکیل دهد و کلیه دستگاه‌های دولت را موظف کند تا تصمیمات و سیاست‌های ابلاغی خود را در این سامانه افشا کنند تا فعالان بازار آن را تحلیل کنند و بر اساس آن تصمیم بگیرند. از سوی دیگر تاکید شد لازم است بین تصمیم تا اجرای هر سیاستی، دست کم چند ماه فاصله باشد تا فعالان در اجرا دچار مشکل نشوند.
تسهیل پذیرش شرکت‌ها
در این نشست مجتبی کاروان رییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران بر لزوم ارائه دوره‌های آموزشی در حوزه بورس، تاکید کرد و تسریع در پذیرش شرکت‌ها در این بازار را خواستار شد. این فعال اقتصادی همچنین کاهش تشریفات در افزایش سرمایه شرکت‌ها را مورد توجه قرار داد و افزود: متاسفانه کماکان امکان اعتبارسنجی ‌شرکت‌ها را در شبکه بانکی و بورسی نداریم و این مساله موجب بروز مشکلاتی شده است که باید هرچه سریع‌تر برطرف شوند. او تعیین مدیران شرکت‌های واگذارشده را نیز خلاف اصل امانتداری دانست و خواستار پایان دادن به این روند شد.
لزوم تعامل با بخش خصوصی
همچنین محسن حاجی‌بابا نایب‌رییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران بر ضرورت تداوم تعاملات دوطرفه بین بخش خصوصی و سازمان بورس تاکید کرد و پیامدهای بی‌توجهی به این موضوع را ابلاغ ۳۷ بخشنامه ظرف سه سال در حو‌زه بانکی دانست و از آن به عنوان یک فاجعه یاد کرد. به اعتقاد این فعال اقتصادی نتیجه توقف تعاملات بین دولت و بخش خصوصی این می‌شود که بعد از ابلاغ ۳۷ بخشنامه مختلف در نهایت آخرین بخشنامه همانی شود که از ابتدا بخش خصوصی گفته بود. او آموزش در حوزه بورس و بازار سرمایه را مهم ارزیابی کرد و گفت: اغلب خریداران در بورس از خرید و فروش خود تحلیلی ندارند، چون بازار را نمی‌شناسند. یک سال است که روی آموزش از طریق رسانه ملی تاکید داریم تا به کمک آن صف‌های هیجانی را کاهش دهیم. این عضو هیات نمایندگان اتاق ایران یادآور شد: فرآیند ورود شرکت‌های جدید به بورس نیز باید تغییر کند؛ متاسفانه بورس در ایران عمق ندارد. برای عمق بخشیدن باید روند ورود شرکت‌ها را تسهیل و تسریع کنیم. نایب‌رییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران همچنین غفلت از اوراق قرضه در بورس ایران را یکی از نواقص موجود عنوان کرد و افزود: در حال حاضر بخش قابل توجهی از منابع مالی از طریق شبکه بانکی تامین می‌شود در حالی که در کشورهای پیشرفته برای تهیه این منابع از اوراق کمک می‌گیرند اما در ایران چنین سازوکاری هنوز تعریف نشده است. این فعال اقتصادی توجه به اعتبارسنجی شرکت‌ها را خواستار شد و ادامه داد: به دلیل ضعف در این بخش شاهد چالش‌های جدی هستیم بنابراین باید شرکت‌های صددرصد خصوصی برای اعتبارسنجی شرکت‌ها ایجاد کنیم. حاجی‌بابا پیشنهاد داد: سود تقسیم نشده شرکت‌هایی که دارای گزارش‌های حسابرسی شده هستند معاف از مالیات باشد و هروقت سودها تقسیم شد، مالیات آن را دریافت کنند. این گونه قدرت شرکت‌ها بالا رفته و فشارها از روی شبکه بانکی برداشته می‌شود. عدم دخالت دولت در بورس خواسته دیگری بود که از سوی این عضو هیات نمایندگان اتاق ایران مطرح شد. به باور او اگر سطح دخالت‌ها کاهش پیدا کند، سطح شفافیت‌ در بورس نیز بیشتر می‌شود و موجب بالا رفتن میزان اعتماد مردم به این بازار خواهد شد.
ظرفیت‌های اقتصادی بورس
در این نشست همچنین رییس سازمان بورس تاکید کرد: منابع موجود در بازار سرمایه در صورت مدیریت و حمایت می‌تواند سبب ایجاد اشتغال و رشد صنایع شود. بنابراین به هیچ وجه نمی‌توان بازار سهام را در حاشیه قرار داد یا در تصمیمات اقتصادی به آن توجه نکرد. عشقی تاکید کرد: اکنون منافع نیمی از جمعیت کشور به طور مستقیم یا غیرمستقیم در گرو بازار سرمایه است و به همین خاطر آسیب و ضرر یک اقدام نادرست دامن‌گیر اقشار متعددی از جامعه سهامداران می‌شود. وی با بیان اینکه یکی از وظایف این سازمان شفاف‌سازی اطلاعات شرکت‌هاست، گفت: در حال حاضر فقط سازمان بورس نمی‌تواند پیگیر مسائل و مشکلات اقتصادی باشد و با توجه به شرایط جامعه نیازمند حمایت و پیگیری‌های تمام ذی‌نفعان اعم از بخش خصوصی در جهت بهبود وضعیت اقتصادی هستیم. عشقی تاکید کرد: سطح روابط سازمان بورس با اعضای اتاق بازرگانی باید با هدف سامان‌بخشی به اوضاع اقتصادی به ویژه در حوزه صنعت بیش از پیش شود. رییس سازمان بورس و اوراق بهادار بیان کرد: یکی از بحث‌های اساسی که همیشه در بازار مطرح بوده موضوع دامنه نوسان است؛ دامنه نوسان همان قیمت‌گذاری دستوری است زیرا نمی‌گذارد بازار در مسیر عرضه و تقاضا و بدون دخالت‌های دستوری مسیر و راه خود را پیدا کند. اکنون با توجه به جلسات متعددی که در سازمان بورس با بورس‌ها در خصوص این مورد برگزار شده به جمع‌بندی‌های لازم رسیده‌ایم.
تغییرات اساسی در دامنه نوسان
رییس سازمان بورس در ادامه افزود: اکنون با توجه به جمع‌بندی‌ها و تصمیمات اخذ شده امید می‌رود طی یک یا دو ماه آتی شاهد تغییرات اساسی در حوزه دامنه نوسان باشیم، اما ناگفته نماند این موضوع قرار است به صورت تدریجی رخ دهد تا لطمه‌ای به بازار سهام وارد نشود. عشقی بیان کرد: موضوع نرخ خوراک گاز و سوخت صنایع که در چند مدت اخیر تبدیل به چالش بازار شد اگر اصلاح نمی‌شد به طور حتم می‌توانست مزیت‌های بسیاری از صنایع را از بین ببرد. رییس سازمان بورس و اوراق بهادار افزود: در قانون الحاق، دو شرط برای تعیین نرخ گاز وجود دارد. نخست رقابت‌پذیری و دوم مزیت سرمایه‌گذاری در داخل کشور ذکر شده که در جلسات با مسوولان مربوطه عنوان شد با نرخ گاز ۳۰ یا ۳۳ سنتی نمی‌توان شاهد رقابت یا سرمایه‌گذاری در این صنعت بود. وی بیان کرد: وزارت نفت خود نیز معتقد است که این نرخ‌گذاری منصفانه نیست، اما در صورت اعتراض نیز می‌گویند موقتی است اما همین امر حدود چهار ماه تاکنون به طول انجامیده است. عشقی گفت‌: دلیل مسوولان ذی‌ربط در خصوص نرخ فعلی گاز نه تنها اقتصادی نیست بلکه رویکرد سیاسی دارد که این امر با منطق سازگار نیست، در این مرحله تنها سقف‌گذاری‌ها در موضوع گاز خوراک و سوخت صنایع متعادل‌تر شد. اکنون بنده از تمام مسوولان مربوطه درخواست دارم که فرمول قیمت‌گذاری را تغییر دهند زیرا از سال ۹۵ تاکنون تغییری در آن ایجاد نشده است.
آسیب‌زایی تصمیمات خارج از بازار
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار بیان کرد: بازار سرمایه نیاز به حمایت ندارد؛ زیرا این بازار به اندازه کافی خود توان اقتصادی دارد، آن چیز که اکنون به بازار آسیب وارد کرده در اصل مربوط به تصمیمات غیرمنطقی خارج از فضای بازار می‌شود. زیرا چنین مسائلی به راحتی می‌توانند سودآوری شرکت‌ها را تحت‌الشعاع خود قرار دهد. وی اظهار کرد: تضعیف سودآوری شرکت‌ها نه تنها برای دولت سودی ندارد بلکه بیشترین زیان را خود دولت خواهد دید.
ضرورت توسعه صنایع از محل سود
عشقی بیان کرد: سودآوری که درصورت‌های مالی صنایع دیده می‌شود بهتر است به طور مجدد در امور توسعه‌ای سرمایه‌گذاری شود، زیرا اگر چنین موضوعی رخ ندهد مسوولان این صنایع سال آینده در بحث سودآوری با مشکل مواجه خواهند شد. رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: ازجمله اقداماتی که اکنون در دست انجام قرار دارد مربوط به شفاف‌سازی اطلاعات شرکت‌های مندرج در بازار سهام می‌شود، در این باره نیز مدل‌هایی طراحی شده تا سهامداران نیز بتوانند از جزئیات شرکت‌های سهامی خود باخبر شوند. وی گفت: در بخش توسعه نهادهای مالی نیز اقداماتی انجام گرفته است، به طوری که در سه ماه گذشته تاکنون شش شرکت مجوز تاسیس کارگزاری دریافت کردند‌، امید می‌رود تا پایان سال ۱۴۰۰ به وضعیت تمام متقاضیان که در حال حاضر اسامی‌شان در لیست دریافت مجوز درج شده رسیدگی شود. عشقی در پایان گفت: نهادهای مالی باید با توجه به شرایط موجود در بازار سرمایه گسترش یابند، زیرا هر چه محدودیت‌ها کاهش یابد شاهد حضور بیشتر فعالان در این بازار خواهیم بود.