تغییر جنسیت عجیب یوزپلنگ مشهور ایران

ایسنا- جنسیت «هیوا» در آستانه شش سالگی به نامشخص تغییر پیدا کرد، قبلا گفته شده بود این یوز ماده است.
جنسیت یکی از یوزپلنگ‌های توران نامشخص اعلام شد. یوزپلنگ «هیوا» فرزند هَرب که تا چندی پیش به‌ عنوان خواهر هلیا و هانا شناخته می‌شد، اکنون در آستانه شش سالگی در جنسیت آن شبه وجود دارد.
«هیوا» سال ۱۳۹۸ در پارک ملی توران به دنیا آمد و با وجود تلاش‌ها برای ثبت یوزها توسط دوربین‌های تله‌ای از سال ۱۳۹۹ تا بهمن ۱۴۰۲ دیده نشد. مشاهده «هیوا» فرزند یوزپلنگ ماده «هرب» در بهمن ۱۴۰۲ موجی از امید برای جمعیت یوزپلنگ آسیایی این گونه ارزشمند در خطر انقراض را ایجاد کرد و اکنون در بهمن ۱۴۰۳ سرنوشت به ‌نوعی دیگر ورق خورده است.
اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست سمنان درباره به‌روزرسانی جنسیت یوزپلنگ «هیوا» در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که پس از بررسی دقیق‌تر تصاویر ثبت شده، جنسیت یوزپلنگ شناسایی‌شده با نام «هیوا» از ماده به «نامشخص» تغییر یافته است. این تصمیم، طبق تحلیل‌های جدید کارشناسان و محدودیت‌های موجود در داده‌های تصویری، نهایی شده است.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست سمنان در این اطلاعیه گفته است: کیفیت و زاویه داده‌های موجود، عدم مشاهده ویژگی‌های جنسی واضح، تحلیل متفاوت کارشناسان و عدم مشاهده رفتارهای قطعی نر یا ماده بودن، از جمله عواملی بوده که باعث ایجاد ابهام در تعیین جنسیت یوز «هیوا» شده است.
سعید یوسف‌پور افزود: «هیوا» طی یک سال گذشته در مناطق مختلفی از جمله حوزه محیط‌بانی دلبر و عباس‌آباد در ذخیره‌گاه زیست‌کره توران شاهرود در شرق استان سمنان، منطقه حفاظت مشارکتی یوزکنام و پناهگاه حیات‌وحش خوش‌ییلاق مشاهده شد و بررسی دقیق‌تر آن با روش‌های فعلی محدود بوده است.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست سمنان تصریح کرد: دقت و شفافیت در ارائه اطلاعات مربوط به یوزپلنگ آسیایی مورد تاکید است و با توجه ‌به شواهد متناقض، اعلام جنسیت «نامشخص» باعث جلوگیری از انتشار اطلاعات اشتباه و گمراه‌کننده می‌شود. برای اعلام جنسیت دقیق، نیاز به داده‌های بیشتر از جمله تصاویر واضح‌تر یا بررسی‌های میدانی است که در حال حاضر در دسترس نیست. پایش و نظارت بر وضعیت این گونه همچنان ادامه دارد و در صورت کسب اطلاعات تکمیلی، اطلاع‌رسانی‌های لازم انجام خواهد شد.
سوالات زیادی درباره این موضوع پیش می‌آید، اینکه چطور طی سال‌های گذشته متوجه نشدند این حیوان نر یا ماده است؟ مگر یوزپلنگ تغییر جنسیت می‌دهد که تا مدت‌ها از آن به‌ عنوان ماده نام‌ برده شود و حالا نر شود؟ اصلا از ابتدا مبنای ماده بودن این حیوان چه بوده است؟ طبق تخمین کارشناسان جمعیت یوزپلنگ آسیایی در ایران ۱۸‌قلاده یوزپلنگ شامل هشت قلاده بالغ و ۱۰‌قلاده نابالغ در طبیعت توران شهرستان شاهرود در شرق استان سمنان است، یعنی از نظر ژنتیکی «در معرض خطر انقراض» محسوب می‌شود و باید با توجه ویژه حفاظت شود.
کارشناس محیط‌زیست، علی محمدزاده گفت: از آنجایی ‌که مساله زادآوری در طبیعت بسیار مهم است همیشه جنسیت ماده ارزشمندتر محسوب می‌شود، در حال حاضر یک یوز ماده از طبیعت کم شده است.
وی ادامه داد: چرا تا این زمان جنسیت این یوز ماده اعلام شده بود. اگر واقعا نمی‌توانستند آن را مشخص کنند، چرا نر اعلام نکردند، اینها سوالاتی است که باید در مورد آن سازمان محیط‌زیست جواب دهد. تعیین جنسیت دقیق یوزها برای تصمیم‌گیری‌های آینده آن بسیار مهم است.
«فراز» و «فقه» دو یوزپلنگ نر شناسنامه‌دار طبیعت و «فیروز» تنها یوزپلنگ نر در توران، تا چندی پیش بودند و اثبات نر بودن «هیوا» همانطور که از معنای اسمش پیداست، امید را در طبیعت توران به جریان می‌اندازد. یوزپلنگ گونه‌ای در خطر انقراض است و اکنون فقط شماری از آنها در ایران و آفریقا زیست می‌کنند.
جمعیت یوزپلنگ‌ها قابل سرشماری نیست چراکه گونه‌ای گوشت‌خوار و شبگرد است اما با استفاده از دوربین تله‌‎ای جمعیت آنها تخمین زده می‌شود. منطقه توران یا خارتوران در شرق استان سمنان در شهرستان شاهرود یکی از سه منطقه حفاظت شده ایران با مساحت یک میلیون و ۴۷۰‌هزار هکتار، خاستگاه زیست یوزپلنگ ایرانی به شمار می‌رود.
یوزپلنگ جزو گربه‌سانان محسوب می‌شود و گربه‌سانان امکان زادآوری دو بار در سال و دوره بارداری سه ماه را دارند و به طور معمول فصل‌هایی که رطوبت هوا بیشتر باشد برای جفت‌گیری این گونه ارزشمند مناسب است و بر پایه تحقیقات انجام شده، دی و بهمن بهترین ماه‌های سال برای جفت‌گیری یوزپلنگ آسیایی است که پس از ۹۰‌روز معمولا در اردیبهشت‌ماه توله به دنیا می‌آید.