تغییر معادلات جنگ اوکراین

گروه بین‌الملل- محمدرضا ستاری – جنگ اوکراین به عنوان مهم‌ترین بحران اروپا پس از جنگ جهانی دوم در حالی همچنان ادامه دارد که ولادیمیر پوتین رییس‌جمهوری روسیه در اقدامی قابل توجه برای دومین بار در کمتر از یک ماه وارد خاک اوکراین شده و این بار از مقرهای ارتش این کشور در مناطق لوهانسک و خرسون در اوکراین بازدید کرد. هر چند کرملین زمان دقیق این بازدید را اعلام نکرده است، اما حضور پوتین در خرسون از آن جهت اهمیت دارد که روس‌ها در مهر ماه سال گذشته از خرسون عقب‌نشینی کردند؛ امری که به گفته برخی از تحلیلگران یکی از مهم‌ترین عقب‌نشینی‌های روسیه در جنگ اوکراین بوده است.
در همین رابطه و از آنجا که پیش از این نیز اعلام شده بود که با فرارسیدن فصل بهار و گرم‌تر شدن هوا، به احتمال فراوان شاهد تشدید درگیری‌ها در اوکراین خواهیم بود، سفر پوتین به لوهانسک و خرسون و مذاکره او با فرماندهان منطقه به خصوص فرماندهان نیروی هوابرد، نشان می‌دهد که روسیه طرح‌هایی برای هفته‌های آینده از منظر نظامی در دستور کار دارد. طبق گزارشی که تلویزیون دولتی روسیه منتشر کرده، پوتین در این سفر از یک هلیکوپتر نظامی پیاده شده و پس از دیدار با نیروهای نظامی روسیه در نشست فرماندهی نظامی منطقه خرسون شرکت کرده است. وی به فرماندهان گفته که برای من مهم است نظر شما را در مورد چگونگی پیشرفت اوضاع بشنوم تا بتوانیم با یکدیگر تبادل اطلاعات داشته باشیم.
طبق گزارشی که روزنامه گاردین منتشر کرده، در این بازدید سرهنگ میخائیل تپلینسکی فرمانده نیروهای هوابرد روسیه و سرهنگ اولگ ماکارویچ، در کنار پوتین قرار داشتند. در همین راستا دستگاه اطلاعات نظامی بریتانیا روز یکشنبه اعلام کرده بود که سرهنگ تپلینسکی به عنوان فرمانده نیروهای هوابرد یکی از فرمانده‌های نظامی مورد احترام در روسیه است که شواهد نشان می‌دهد به نقش اصلی خود در جبهه جنگ اوکراین بازگشته است.
گفتنی است روس‌ها چند ماه قبل به صورت رسمی چهار استان شرقی اوکراین را به خاک خود الحاق کرده‌اند که لوهانسک به عنوان یکی از مقاصد سفر پوتین جزئی از این مناطق محسوب می‌شود. از سوی دیگر اهمیت خرسون از آنجاست که با عقب‌نشینی چند ماه گذشته روسیه از این منطقه، تدارکات نظامی روس‌ها در ساحل جنوبی رودخانه دنیپرو مستقر شده و اکنون نیروهای این کشور برای مقابله با ضد حملات نیروهای اوکراینی به شدت در حال تقویت شدن هستند. در واقع به گفته برخی از ناظران عقب‌نشینی روس‌ها از خرسون نشان می‌دهد که آنها تا آینده‌ای نزدیک قصد حمله به سمت مرکز اوکراین و پیشروی به سمت کی‌یف را نداشته و بیشتر به دنبال حفظ دستاوردهای خود در طول ماه‌های گذشته هستند. اهمیت حفظ تصرفات نیز از آنجا ناشی می‌شود که احتمالا در صورت کلید خوردن مذاکرات صلح، روس‌ها دست بالایی برای امتیازگیری از طرف مقابل داشته باشند، این در حالی است که در صورت حمله به سمت مرکز اوکراین به احتمال زیاد با یک درگیری تمام‌عیار و حمایت بیشتر کشورهای غربی از اوکراین مواجه خواهد شد.
علاوه بر این حفظ جنوب خرسون نیز برای روسیه از این جهت حیاتی است که در صورت از دست دادن این منطقه، راه زمینی آنها و نیز راه رساندن آب به شبه‌جزیره کریمه به عنوان یک منطقه استراتژیک تحت کنترل روس‌ها در خاک اوکراین قطع خواهد شد.
پیچیده‌تر شدن معادلات جنگ
از آنجا که شواهد حاکی از احتمال تشدید جنگ با گرم‌تر شدن هوا در اوکراین است، معادلات سیاسی و ژئوپلیتیکی جنگ نیز در حال پیچیده‌تر شدن است. یکی از این معادلات مربوط به افشای اسناد محرمانه آمریکا است که بخشی از آن به جنگ اوکراین مرتبط می‌شود. در همین رابطه و در شرایطی که اکنون نبرد سنگینی در شهر باخموت جریان دارد، نشریه نیوزویک اخیرا گزارش داده بر اساس اسناد فاش شده پنتاگون که روی آنها مهر محرمانه ثبت شده، آمریکایی‌ها معتقدند در نهایت شهر به دست نیروهای روسی سقوط خواهد کرد. اما بخش مهم‌تر این اسناد نشان می‌دهد که نیروهای اوکراینی برای تاریخ دهم اردیبهشت در حال آماده‌سازی برای یک ضدحمله هستند که قرار است ۹ تیپ آموزش‌دیده توسط کشورهای غربی در آن شرکت کنند. علاوه بر این در یکی از این اسناد نیز قید شده که وضعیت روحیه سربازان اوکراینی در باخموت ضعیف است و تصرف این شهر توسط روس‌ها می‌تواند یک ضربه روحی برای اوکراینی‌ها باشد.
از طرف دیگر در شرایطی که طبق گزارش‌های منتشر شده ناتو قصد دارد سطح تدارکات نظامی برای مقابله با روسیه را تشدید کند، آندژی دودا رییس‌جمهوری لهستان در یک کنفرانس مطبوعاتی با همتای ایتالیایی خود اعلام کرده که اگر به اوکراین کمک نکنیم، روسیه در این جنگ پیروز خواهد شد و این قدم اول روسیه برای گسترش قلمروی خود در اروپا خواهد بود. وی همچنین تاکید می‌کند که از اوکراین حمایت می‌کنیم و به این کار ادامه خواهیم داد، همچنین از کل جامعه جهانی می‌خواهیم به اوکراین کمک کنند تا این جنگ بدون پیروزی روسیه تمام شود. روسیه نمی‌تواند در این جنگ پیروز شود، زیرا در صورت تحقق این اتفاق، روس‌ها به سایر کشورهای دیگر نیز حمله خواهند کرد.
این صحبت‌ها در شرایطی مطرح شده که وزرای امور خارجه گروه هفت کشور بزرگ صنعتی موسوم به «جی-۷» روز گذشته در شهر «کاروایزاوا» ژاپن متعهد شدند در برابر حمله روسیه به اوکراین یک جبهه متحد تشکیل دهند و اعلام کردند تحریم‌های سختگیرانه‌ای علیه مسکو به اجرا درخواهند آورد. به گزارش یورونیوز، در این بیانیه آمده است: «ما به تشدید تحریم‌ها علیه روسیه، هماهنگی و اجرای کامل آنها متعهد هستیم و تا زمانی که لازم باشد از اوکراین حمایت می‌کنیم.»