تفاوت‌های بنیادین بورس و فرابورس

بورس و فرابورس دو بخش اساسی بازار سرمایه در ایران هستند که هر کدام نقش منحصر به فردی در نظام اقتصادی ایفا می‌کنند. بورس اوراق بهادار به‌ عنوان بازاری رسمی و معتبر با سابقه‌ای طولانی، جایگاهی خاص در جذب سرمایه و تامین مالی شرکت‌های بزرگ دارد. این بازار قوانین و استانداردهای سختگیرانه‌ای برای پذیرش شرکت‌ها در نظر گرفته است که شامل الزاماتی مثل حداقل سرمایه اولیه، داشتن سودآوری پایدار در چند دوره مالی متوالی، ارائه گزارش‌های مالی شفاف و مطابق با استانداردهای حسابداری و برخورداری از ساختار مدیریتی منسجم است.
این سختگیری‌ها باعث شده شرکت‌های حاضر در بورس اوراق بهادار از اعتبار بیشتری نزد سرمایه‌گذاران برخوردار باشند چراکه اطمینان بیشتری از ثبات مالی و شفافیت عملکرد آنها وجود دارد. بورس خود به دو بازار اصلی و بازار دوم تقسیم می‌شود.
بازار اصلی مختص شرکت‌هایی است که سابقه طولانی‌تر، سودآوری بالا و معیارهای بالاتری از نظر شفافیت و مدیریت دارند، در حالی که بازار دوم فرصتی برای شرکت‌های کوچک‌تر یا در حال رشد فراهم می‌کند. در مقابل، فرابورس بازاری انعطاف‌پذیرتر بوده که به‌ عنوان مکمل بورس طراحی شده است.
هدف اصلی فرابورس ایجاد فضایی برای شرکت‌هایی است که شرایط پذیرش در بورس را ندارند اما همچنان تمایل به تامین مالی از طریق بازار سرمایه دارند. قوانین پذیرش در فرابورس ساده‌تر بوده و این بازار به دسته‌های مختلفی مانند بازار اول، بازار دوم و بازار پایه تقسیم شده است. بازار اول و دوم فرابورس برای شرکت‌هایی است که معیارهای متوسطی از نظر شفافیت مالی و عملکردی دارند. بازار پایه به‌ عنوان سطح پایین‌تر فرابورس، شرکت‌هایی را دربر می‌گیرد که ممکن است با چالش‌های مالی یا ساختاری مواجه باشند و برای بهبود وضعیت خود به سرمایه‌گذاری و بازسازی نیاز دارند. این دسته‌بندی‌ها باعث شده فرابورس بتواند طیف گسترده‌ای از شرکت‌ها را پوشش دهد و به‌ویژه برای شرکت‌های کوچک‌تر، استارتاپ‌ها و شرکت‌هایی که به تازگی وارد فضای تجاری شده‌اند، نقش مهمی ایفا کند. یکی از تفاوت‌های کلیدی بورس و فرابورس در تنوع ابزارهای مالی موجود است.
بورس بیشتر بر معاملات سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده و برخی اوراق بدهی متمرکز است، در حالی که فرابورس بستری گسترده‌تر برای ابزارهای مالی نوین فراهم می‌کند. در فرابورس، علاوه بر سهام، انواع اوراق بدهی مانند صکوک، اوراق مشارکت و اوراق اجاره معامله می‌شود. از منظر سرمایه‌گذاری، بورس به دلیل سختگیری بیشتر در پذیرش شرکت‌ها، به ‌طور کلی بازاری با ریسک کمتر و ثبات بیشتر به حساب می‌آید. در مقابل، فرابورس با پذیرش شرکت‌های کوچک‌تر و حتی شرکت‌های تازه‌تاسیس، ریسک بیشتری دارد اما می‌تواند بازدهی بالقوه بالاتری نیز ارائه دهد. این ویژگی فرابورس برای سرمایه‌گذارانی جذاب است که تمایل به سرمایه‌گذاری در شرکت‌های نوپا با پتانسیل رشد بالا دارند. از منظر تامین مالی، بورس به دلیل شفافیت و ساختار رسمی‌تر، انتخاب اول شرکت‌های بزرگ برای جذب سرمایه است. در حالی که فرابورس به دلیل انعطاف بیشتر، فضایی ایده‌آل برای شرکت‌های کوچک‌تر و حتی کسب‌وکارهای نوآور فراهم می‌کند.
به ‌طور کلی، بورس و فرابورس هر دو نقش مهمی در بازار سرمایه دارند و انتخاب میان این دو برای شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران بستگی به اهداف، شرایط و سطح ریسک‌پذیری آنها دارد.