23 - 06 - 2017
تفرقه، مشکل بزرگ خاورمیانه
ملیحه اسناوندی، سبا محسنی نژاد- مدتی است که عربستان مواضع گستاخانه‌ای نسبت به ایران اتخاذ می‌کند. در مقابل ایران سعی کرده با رفتار دیپلماتیک و نرم خود مشکلات پیش آمده بین تهران و ریاض را حل و فصل کند. اما اکنون انتخاب محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد جدید ملک سلمان بن عبدالعزیز می‌تواند روابط ایران و عربستان را به مرحله تهاجمی بکشاند. اقدام به تغییر ولیعهد عربستان که بعد از سفر دونالد ترامپ به این کشور و مذاکرات در خصوص ایران صورت گرفت، به نظر می‌رسد با هماهنگی کامل آمریکا انجام شد. محمد‌بن سلمان نقش تعیین‌کننده‌ای در شروع جنگ در یمن و مساله قطر و بسیاری از تحولات منطقه داشت و البته مواضعی سخت نسبت به ایران دارد. چندی پیش بود که او در گفتوگو با تلویزیون عربستان مدعی شد ایران تلاش دارد «قبله مسلمانان» را اشغال کند. بن‌سلمان با اشاره به اینکه هیچ نقطه مشترکی میان ایران و عربستان نیست، گفت: «چگونه می‌توان با آنان به تفاهم رسید؟ منطق ایران زمینه‌سازی برای ظهور مهدی است که آن هم از طریق سیطره بر جهان اسلام محقق می‌شود.» او افزود: «هدف اصلی نظام ایران رسیدن به قبله مسلمانان است. منتظر نمی‌مانیم که عربستان میدان جنگ شود بلکه ایران را میدان جنگ خواهیم کرد.» محمد بن سلمان مدعی شد: «فکر افراط‌گرای ایران مانع گفتوگو با تهران است.» او هر‌گونه شانس برای گفتوگو با ایران را رد کرد و مدعی شد جنگ را به ایران خواهد کشید؛ ادعایی که قبل از حمله تروریستی داعش در تهران نیز مطرح شده بود و مقامات ایران نیز رسما اعلام کرده‌اند حملات تروریستی تهران با سفارش و حمایت عربستان صورت گرفته است.
حالا باید دید با آمدن این جوان جنگ‌طلب چه اقدامات تحریک‌آمیزی علیه ایران به وجود می‌آید؟ و ایران چه واکنشی در برابر دست گرفتن قدرت توسط محمد‌بن سلمان نشان می‌دهد؟ برخی کارشناسان از جنگ احتمالی ایران و عربستان سخن می‌گویند؛ جنگی که قطعا کل منطقه را در‌گیر خواهد کرد و به نفع هیچ‌یک از دو کشور نیست.
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به ولیعهدی محمد بن سلمان تاکید کرد که مقامات عربستان باید با متانت و در چارچوب مقررات بین‌المللی و در حد و اندازه خودشان اظهارنظر کنند. سیدحسین نقوی‌حسینی در واکنش به انتصاب محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد جدید عربستان از سوی پادشاه این کشور و ادعاهای قبلی او در مقام جانشین ولیعهد و وزیر دفاع عربستان مبنی بر اینکه جنگ را به ایران خواهند کشید، گفت: با توجه به ولیعهدی بن سلمان از مقامات عربستان می‌خواهیم در چارچوب مقررات بین‌المللی، با متانت و در حد و اندازه خودشان اظهار نظر کنند. وی تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران خواهان جنگ با هیچ کشوری نیست و معتقد است می‌توان همه مناقشات را با گفتوگو بین کشورهای منطقه حل کرد و نیازی به دخالت بیگانگان نیست. نقوی حسینی افزود: اظهارنظرهایی از جنس ادعاهای قبلی ولیعهد جدید عربستان، حاصل سفر ترامپ، رییس‌جمهور داعشی بین‌المللی یعنی آمریکا است. ترامپ به عربستان رفت تا جنگ‌افروزی را بیشتر کند. سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در پایان تاکید کرد: ایران هر نوع تهدید و هر نوع اقدام علیه امنیت ملی خود را پاسخ دندان‌شکن خواهد داد. پاسخی که پشیمان‌کننده خواهد بود.
عربستان بحران سازی می کند
دکتر حسن لاسجردی، کارشناس مسایل بین‌الملل و عضو شورای سردبیری خبرآنلاین در گفتوگو با روزنامه «جهان صنعت» درباره انتخاب محمدبن‌سلمان به عنوان ولیعهد عربستان گفت: «آنچه مسلم است این است که همه متغیرها نشان می‌داد سلطنت در عربستان به ویژه در جایگاه ولیعهدی تغییر خواهد کرد چرا‌که نقش افراد در چندماه گذشته در عربستان تغییر کرده بود. محمد بن‌سلمان بیشتر در چشم رسانه‌ها بود و در محافل رسمی به ویژه در سفر آمریکا و دیدار با ترامپ، او بود که مدیریت مذاکره‌کنندگان در عربستان را بر عهده داشت. در مجموع نگاه‌ها به این بود که تغییر و تحولی در عربستان رخ خواهد داد. براساس روابطی که میان جریان جمهوریخواه در آمریکا و محمد بن‌سلمان بود و برخی هم معتقدند که بخشی از هزینه‌های انتخاباتی در آمریکا را بن‌سلمان داده است، به نظر می‌رسد با این سوابق بعد از سفر ترامپ به عربستان این موضوع نهایی شد و اکنون اعلام شده است.»
وی افزود: «محمد بن‌سلمان نشان داده که آدم جنجالی و بحران‌سازی است. خیلی‌‌ها معتقدند که جنگ یمن را محمد بن‌سلمان مدیریت کرده و بحران قطر و ضدیت با جمهوری اسلامی هم کار او بوده است. به نظر می‌رسد او کارش را در فضای سیاسی با بحران‌سازی در قدرت آغاز کرده است و هر کدام از این بحران‌هایی که محمد بن‌سلمان برای عربستان ساخته و پرداخته، هزینه‌هایی برای این کشور دارد و شاید مثل همه تحولات هیجانی موجی باشد که این موج بیاید و سپس آرام شود. همه کارشناسان بر این باور هستند که محمد بن‌سلمان اگر قدرت بگیرد و نفر اول عربستان شود شرایط بحرانی‌تر خواهد شد اما به نظر می‌رسد با توجه به جایگاهی که عربستان در منطقه دارد و تاثیراتی که در امنیت منطقه و انرژی دارد تصمیمات هیجانی کلان از سوی حکمای عربستان گرفته نخواهد شد. از طرف دیگر تصمیمی که عربستان می‌گیرد چه در مورد بحران منطقه و چه در مورد نفت و انرژی چون تاثیرات بین‌المللی دارد رقبایی همچون ایران و روسیه و کشورهای دیگر به عربستان فشار می‌آورند. به نظر می‌رسد گذر زمان محمد بن‌سلمان را معقول‌تر خواهد کرد.
در حال حاضر شور و شوقی که در قدرت وجود دارد و افراد در قدرت دوست دارند که مانور بدهند امکان دارد که او دست به بحران‌سازی بزند.»
این کارشناس مسایل بین‌الملل درباره ادامه بحران‌های منطقه که ناشی از حضور بن‌سلمان در حاکمیت عربستان است، گفت: نکته مهم این است که سابقه بحران یمن، قطر و ضدیت جمهوری اسلامی نشان می‌دهد که شاید عربستان بخواهد در بخش‌های دیگر منطقه همچون عراق، سوریه و… هم بحران‌هایی درست کند که محمدبن‌سلمان را به عنوان مرد اول منطقه معرفی کند. البته با توجه به درهم‌تنیدگی منطقه، ایجاد بحران کلان سخت می‌شود. فکر می‌کنم او این کار را انجام می‌دهد اما باید دید کدام یک از نقاط منطقه در اولویت او قرار می‌گیرد. این جابه‌جایی برای محمد بن‌سلمان مهم بود و کارهایی که انجام داده برای این است که خودش را نشان دهد و به صحنه آورد.»
لاسجردی درباره اظهار نظر محمد بن‌سلمان که گفته بود جنگ را به داخل ایران می‌کشد، گفت: «دوران جنگ‌های کلاسیک و بزرگ در جهان گذشته است و بلوغ نظام‌های بین‌المللی و کشش کشورها اجازه ورود آنها را به جنگ مستقیم نمی‌دهد.
بسیاری از کشورها تلاش می‌کنند به این سمت نروند. اهمیت جایگاه ایران و عربستان مسایل نفتی است، از آن طرف کشورها عوامل و عناصری دارند که می‌تواند به اندازه جنگ تاثیرگذار باشد اما آثار مخرب جنگ را نداشته باشد، همچون تحریم‌های اقتصادی، کاهش روابط و…. به جهات اینکه ما در عربستان رقابت نفسگیر رو در رو داریم، جنگ مستقیم خیلی جای طرح نیست. منازعه ما در عربستان منازعه مستقیم نیست و همین حالا هم ما با عربستان در یک رقابت عریان هستیم. عربستان می‌خواهد یک بلوک اعتقادی و عقیدتی شکل بدهد و لیدری و برادر بزرگ‌تری را در جهان اسلام برای خودش حفظ کند و به برخی از کشورهای دیگر سیاست‌های خود را تحمیل کند. این مشکل فقط بین ما و عربستان نیست و همه کشورهای منطقه به جهات مختلف با عربستان مشکل دارند، مثل سوریه و عمان و… اما منافع آنها اجازه نمی‌دهد که اختلافات را باز کنند. در قطر هم چون این اختلافات شدید بود بحران‌ها سر باز کرد.»
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد