تقویم تاریخ

پناهندگی محمدعلی شاه قاجار به سفارت روس
محمدعلی شاه قاجار پس از به دست گرفتن قدرت، همواره از روس‏ها حمایت می‏کرد و آنان نیز به او کمک می‏کردند‌. در جریان به توپ بستن مجلس نیز، فرمانده قشون ایران را لیاخوف روسی برعهده داشت‌. از این رو، وقتی که آزادی‌خواهان تهران را فتح کردند، محمدعلی شاه خود را در برابر آنان ناتوان یافت و برای در امان ماندن از دست مشروطه‏طلبان، به سفارت روس پناه برد‌. لیاخوف روسی، فرمانده قزاقان که این موضوع را شنید، به حضور فرماندهان فاتح تهران رسید و شمشیر خود را به عنوان تسلیم، در مقابل آنان بر زمین نهاد‌. در ساعت چهار بعدازظهر همان روزی که تهران فتح شد، جلسه مهمی با حضور پانصد تن از نمایندگان مجلس و بزرگان پایتخت و آزادی‌خواهان معروف در بهارستان منعقد گشت‌. این مجلس تاریخی که تحت عنوان «مجلس عالی فوق‏العاده» انعقاد یافت، محمدعلی شاه را که به سفارت روس پناه برده بود، از سلطنت مستعفی شناخت و پسر او سلطان احمد میرزا ولیعهد را به سمت شاهنشاهی ایران اعلام کرد‌. بدین ترتیب دوره استبداد صغیر که یک سال و بیست و دو روز به طول انجامیده بود به پایان رسید‌. محمدعلی شاه، مدت ۵۷ روز در سفارت روس پناهنده بود و سرانجام او را به خواری از ایران راندند و از آن پس در بندر اُدِسا در کنار دریای سیاه در کشور روسیه مسکن گزید‌.
استعفای دکتر مصدق از نخست‌وزیری
دکتر محمد مصدق در روز ۲۵ تیرماه ۱۳۳۱ ش، با شاه ملاقات کرد و لیست وزیران خود را تسلیم محمدرضا پهلوی نمود‌. در این دیدار، مصدق از شاه درخواست کرد تا پست وزارت جنگ هم با او باشد‌ زیرا مدعی بود که نظامیان به حرف او اهمیت نمی‏دهند و در کارها، کارشکنی می‏کنند و با این وضعیت، دولت نمی‏تواند به فعالیت خود ادامه دهد‌. شاه با واگذاری وزارت جنگ به مصدق موافقت نکرد و مصدق به خانه بازگشت و بدون مشورت با احدی، استعفای خود را برای شاه فرستاد‌. در نتیجه شاه، قوام‏السلطنه را به نخست‌وزیری برگزید و او نیز در اولین روز زمامداری خود با انتشار اعلامیه‏ای، برخورد قاطع دولت با مخالفانش را اعلام نمود‌. اقدامات قوام که مورد حمایت همه‌جانبه شاه بود، مردم و علما را به صحنه کشاند و سرانجام این وقایع، زمینه‏ساز حضور گسترده مردم در قیام تاریخی ۳۰ تیر ۱۳۳۱ و بازگشت مصدق به قدرت گردید‌.
انفجار آزمایشی اولین بمب هسته‏‌ای جهان
در حالی‌که دو ماه و نیم از پایان جنگ جهانی دوم در اروپا می‏گذشت، نبردهای سختی بین نیروهای آمریکا و ژاپن در آسیای جنوب‌شرقی در جریان بود‌. آمریکایی‏ها پس از تصرف جزیره اوکیناوا، در تدارک حمله به خاک اصلی ژاپن بودند ولی با مشاهده مقاومت شدید ژاپنی‏ها برای حفظ این جزیره، پیش‏بینی می‏کردند که جنگ برای تصرف خاک اصلی ژاپن، تلفات و خسارات بسیار سنگینی به بار خواهد آورد‌. در همین اوضاع و احوال بود که اولین بمب هسته‏ای آمریکا در شانزدهم ژوئیه ۱۹۴۵م در صحرای آلاماگوردو در ایالت نیومکزیکوی آمریکا با موفقیت مورد آزمایش قرار گرفت و از این زمان بود که سران آمریکا به فکر استفاده از این سلاح در جنگ با ژاپن افتادند‌. هنگام آزمایش نخستین بمب هسته‏ای آمریکا،‌ هاری ترومن، رییس‌جمهور وقت این کشور در خارج از کشور و در کنفرانس پوتسدام حضور داشت‌. وقتی که خبر آزمایش موفقیت‏آمیز بمب هسته‏ای را به ترومن اطلاع دادند وی بی‏درنگ دستور داد به تولید اولین سری از این بمب‏ها اقدام شود‌. استدلال سردمداران آمریکا برای استفاده از بمب هسته‏ای در ژاپن این بود که اگر بمب هسته‏ای در ژاپن مورد استفاده قرار نمی‏گرفت، بیش از ده برابر آنچه در هیروشیما و ناکازاکی کشته شدند، در میدان‏های جنگ جان می‏باختند‌. با این دلیل، ترومن دستور بمباران هسته‏ای هیروشیما و ناکازاکی را صادر کرد و جان بیش از دویست هزار نفر را در یک لحظه گرفت‌. ضمن اینکه صدها هزار نفر دیگر نیز، از آثار این بمب‏ها، دچار انواع بیماری‏ها شدند و عوارض آن تا سال‏های اخیر نیز ادامه داشت‌.