تلاش برای احیای رابطه واشنگتن-آنکارا

معاون رییس‌جمهور‌ آمریکا دیروز به دنبال سفر به کشورهای بالتیک از طریق لتونی وارد آنکارا شد. پس از آنکه آنکار، آمریکا را مسوول تضعیف روابط دو کشور خواند،‌ جو بایدن به منظور کاهش تنش‌ها به ترکیه رفت.
تدابیر شدید امنیتی در فرودگاه اسن بوغای آنکارا و طول مسیر حرکت کاروان معاون رییس‌جمهور‌ آمریکا به سوی شه جلب توجه می‌کرد. جو بایدن پیش از ورود به این کشور از طریق حساب توییتری خود هدف از این سفر را اعلام همبستگی با مردم ترکیه به دنبال کودتای نافرجام اعلام کرد.
او با وحشیانه قلمداد کردن حمله انتحاری اخیر در غازی آنتپ که طی آن ۵۴ نفر از شهروندان ترکیه کشته و نزدیک به ۷۰ نفر زخمی شدند، افزود: ما در کنار دوستان ترکیه‌ای خود هستیم. این نخستین سفر یک مقام بلندپایه آمریکا به ترکیه بعداز کودتای نافرجام ۲۵ تیرماه گذشته و بروز تنش جدی در روابط آنکارا- واشنگتن بر سر مواضع آمریکا در قبال این بحران و اعاده نکردن گولن است.
براساس برنامه از پیش اعلام شده بایدن ابتدا با حضور در مجلس ملی ترکیه با اسماعیل قهرمان، رییس مجلس ترکیه گفت‌و‌گو و از محل بمباران مجلس در شب کودتای نافرجام بازدید کرد. مرد شماره دو آمریکا سپس با رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور‌ و بینالی یلدریم، نخست‌وزیر به طور جداگانه دیدار و گفت‌و‌گو می‌کند.
بنا بر اعلام دفتر مطبوعاتی نخست‌وزیر‌ ترکیه، در سفر جو بایدن به آنکارا، تمامی ابعاد روابط آنکارا و واشنگتن مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت. یکی از مهم‌ترین موضوع‌های در دستور کار گفت‌و‌گوها، اعاده فتح‌الله گولن خود‌تبعید در آمریکاست.
ترکیه با ارائه ۸۵ گلاسور از اتهامات وارده به فتح‌الله گولن، خواستار دستگیری گولن و اعاده‌اش به ترکیه شده است.اصرار آنکارا برای دستگیری گولن پیش از اعاده وی بیشتر ناشی از نگرانی‌های این کشور در خصوص احتمال ترور گولن در این فرآیند است. آنکارا بیم آن دارد که با قربانی شدن گولن به وسیله گلوله یک فرد ناشناس، تحقیقات این کشور برای شناسایی ابعاد توطئه کودتا و طرح‌هایی که معتقد است یک سر آن در خارج است، نهفته بماند.
دنیل مک آدامز، تحلیلگر موسسه رون پل در ارزیابی روابط دو جانبه بین این دو کشور می‌گوید: پس از کودتا، جان کری، وزیر خارجه آمریکا، عضویت ترکیه در ناتو را به دلیل اقدامات مقامات آنکارا پس از کودتا تهدید کرد. مک آدامز ادامه می‌دهد، آنکارا تصمیم گرفت حمایت آمریکا از رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه پس از کودتا را نادیده بگیرد و به سمت قدرت‌های منطقه‌ای و انتخاب متحدان جدید حرکت کند.
اردوغان برای اولین بار پس از سقوط جنگنده روسی در مرز سوریه و ترکیه به دست نیروهای ترکیه در نوامبر سال گذشته با ولادیمیر پوتین، همتای روسی خود در سنت‌پترزبورگ دیدار کرد. به گفته تحلیلگر موسسه ران پل ممکن است در نگاه اول این اقدام ترکیه تلاشی برای تحت فشار قراردادن از غرب باشد اما در نگاه عمیق‌تر می‌توان گفت که این اقدام بیانگر «تغییری چشمگیر» در سیاست ترکیه به ویژه در قبال سوریه است.
مک آدامز با اشاره به وقایع پس از سفر اردوغان به روسیه ادامه می‌دهد: ترکیه برای اولین بار پس از آغاز بحران حضور بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه در قدرت را حین گفت‌وگو درباره انتقال قدرت، پذیرفت. گمانه‌زنی‌هایی هم از همکاری ارودغان و اسد در مقابله با تلاش کردها برای تشکیل یک کشور مستقل وجود دارد.
مک آدامز ادعا می‌کند: با وجود همکاری‌های عمیق اسد با یگان‌های مدافع خلق کرد در مقابله با داعش طی سال‌های اخیر، رییس‌جمهور سوریه کردها را تهدیدی برای یک سوریه متحد می‌داند و اردوغان نیز از خیزش میلیون‌ها کرد در جنوب شرق کشورش رنج می‌برد.
در همین حال، یگان‌های مدافع خلق کردهای سوریه به صورت گسترده از سوی آمریکا حمایت می‌شوند و نشان داده‌اند که در جنگ علیه داعش در سوریه موثر هم بوده‌اند و احتمال آن وجود ندارد که سلاح‌های خود را برای توافق با دولت مشروع زمین بگذارند. وی تصریح می‌کند، برنامه بازسازی آمریکا برای سوریه ویرانه به معنی فروپاشی و چند تکه شدن این کشور خواهد بود.
مک آدامز می‌افزاید: این سیاست معمول تفرقه بیانداز و حکومت کن آمریکاست. آنها متوجه شده‌اند که نخواهند توانست با مدیریت نیروهایی که قدرت دارند، اسد را سرنگون کنند و احتمالا این را هم فهمیده‌اند که شرایط پس از اسد بدتر خواهد شد.
وی خاطر نشان می‌کند که سناریویی مشابه این می‌تواند در ترکیه هم اجرا شود: قطعاً اردوغان باید درباره گسترش قدرت کردها در سوریه نگران باشد. به اعتقاد مک آدامز، در این فضا سفر جو بایدن‌ به آنکارا با احتمال کمی می‌تواند روابط تیره و تار بین دو کشور را دوباره روشن و پر فروغ کند.
تانک‌های ترکیه وارد سوریه شدند
همزمانی سفر بایدین به آنکارا با تحولات خیره‌کننده در سیاست و اقدامات نظامی ترکیه با سوریه‌ بعد متفاوتی به اهمیت این سفر برای آنکارا داده است و حتی در مقیاسی است که می‌تواند موضوع گولن را به حاشیه براند.
رسانه‌های ترکیه اعلام کردند که جنگنده‌های این کشور به همراه جنگنده‌های ائتلاف ضد داعش دست به حملات هوایی در شهر جرابلس زده‌اند درحالی که مقامات نظامی ترکیه هم از ورود تانک‌های این کشور به خاک سوریه خبر داد.
عملیات جنگنده‌های ترکیه و ائتلاف ضد داعش با هدف نابودی اعضای داعش در مزرهای سوریه و ترکیه صبح دیروز آغاز شد. نیروهای کرد بر شهرکی مرزی در جرابلس در رود فرات تسلط یافته‌اند و این مساله موجب خشم ترکیه در پی نفوذ کردهای سوریه در منطقه شده است.
در این راستا نیروهای ویژه مشترک ارتش ترکیه و نیروهای هوایی ائتلاف ضد‌داعش صبح دیروز عملیات نظامی را در شهر جرابلس در شرق حلب در شمال سوریه با هدف بیرون راندن داعش از این منطقه آغاز کردند.
رسانه‌های نزدیک به دولت ترکیه گفتند‌‌‌ این حمله با هدف پاکسازی مرزهای ترکیه و سوریه از گروه‌های تروریستی و تامین امنیت مرزهایی است که گروه‌های کرد و دیگر گروه‌های مخالف سوریه و داعش آن را به نوعی میان خود تقسیم کرده‌اند و بر این مرزها تسلط دارند.
منابع میدانی نیز به اسکای‌نیوز عربی گفتند‌ نیروهای زمینی ارتش آزاد سوریه نیز در سایه پوشش هوایی و توپخانه‌ای آمریکا و ترکیه به مقابله با داعش می‌پردازند. منابع نظامی ترکیه همچنین افزودند که ۶۳ هدف داعش را در شمال سوریه با توپخانه‌ و در حملات هوایی زده‌اند.
این منابع افزودند‌ عملیات جرابلس تضمین امنیت مرزها، تمامیت ارضی سوریه و حمایت از ائتلاف ضد‌داعش را هدف قرار داده‌ است. به گفته این منابع، جنگنده‌های ترکیه و ائتلاف آمریکا چهار حمله هوایی را به اهداف داعش در جرابلس داشتند.
منابع نظامی ترکیه تاکید کردند ۱۱ مورد از مجموع ۱۲ مواضعی که نیروی هوایی در چارچوب عملیات در شمال سوریه تعیین کرده بود، به هدف خورده است. همچنین رسانه‌های ترکیه اظهار داشتند آنکارا از قبل به مسکو عملیات نظامی خود در جرابلس را ابلاغ کرده بود.
رویترز به نقل از مقامات نظامی ترکیه اعلام کرد تانک‌های ترکیه هم وارد خاک سوریه شدند. سی‌ان‌ان ترک هم پیشتر اعلام کرده بود تانک‌های ترکیه به مرزهای سوریه نزدیک شده و مقابل شهر جرابلس قرار گرفته‌ اما هنوز از مرز رد نشده‌اند.
شبکه المیادین نیز گزارش داد دیروز چند خمپاره توسط داعش به زمین‌هایی خالی در شهرک قرقمیش ترکیه شلیک شد. ارتش ترکیه از چند روز پیش تجهیزات نظامی و تانک‌های خود را در منطقه قرقمیش در مرزهای سوریه و مقابل شهر جرابلس مستقر کرده است. همچنین توپخانه ارتش ترکیه مقرهای داعش در جرابلس را در چند روز گذشته هدف گرفته است.
دولت ترکیه سه‌شنبه گذشته به غیرنظامیان در شهرک قرقمیش در نزدیکی جرابلس گفت که منطقه را که احتمال دارد خمپاره‌های داعش به سمت ترکیه شلیک شود، ترک کنند.
وزیر کشور ترکیه گفت شهرک قرقمیش و شش روستای دیگر در مرزهای سوریه تخلیه شده است. به گروه‌های تروریستی اجازه نمی‌دهیم امنیت ترکیه را تهدید کنند. وزیر کشور ترکیه اضافه کرد ترکیه از مخالفان میانه‌رو‌ سوریه در عملیات نظامی در جرابلس حمایت می‌کند و عملیات پاکسازی در شمال سوریه خیلی زود پایان می‌یابد.
انفجار مرگباری هم به تازگی توسط «حکومت اسلامی» در یک مراسم عروسی کردهای ترکیه در غازی‌عینتاب‌ رخ داد که بیش از ۵۰ کشته برجای گذاشت. ارتش ترکیه در روزهای گذشته حملات پیاپی موشکی به جرابلس و نیز به مواضع کرد‌ها‌ از جمله در نزدیک منبج انجام داده‌ است.
روزنامه صباح، چاپ ترکیه، سه‌شنبه گذشته گفته بود از نظر آنکارا تصرف مناطق غربی رود فرات توسط کرد‌ها، مخل امنیت ملی ترکیه به شمار می‌رود و مقام‌های آن کشور اعلام کرده‌اند از شورشیان در ارتش آزاد سوریه در عملیات برای تصرف جرابلس، حمایت خواهند کرد.
پیشتر رویترز گزارش داده بود گروهی از شورشیان‌ زیر چتر ارتش آزاد سوریه در قرقمیش جمع شده‌اند و قرار است با حمایت ترکیه به سمت جرابلس پیشروی کنند.
در عین حال گزارش‌هایی از تغییر احتمالی موضع ترکیه در قبال بحران و جنگ داخلی سوریه هم منتشر شده ‌است. از جمله گفته‌های بن‌علی ییلدریم، نخست‌وزیر آن کشور، که با وجود تاکید بر کناره‌گیری نهایی بشار اسد از قدرت، اما گفته آنکارا خواستار پذیرش نقشی برای رییس‌جمهور‌ سوریه‌ در دوره انتقالی ا‌ست.
گروه‌های وابسته به ارتش آزاد سوریه نیز از خاک ترکیه و با هماهنگی ائتلاف ضد داعش خود را برای این جنگ آماده کرده‌اند. این اقدام ترکیه عملیات پیش‌دستانه در مقابل طرح شبه نظامیان سوریه دموکراتیک برای حمله به جرابلس در پی تسلط بر منبج و طرد داعش از آنجاست.