تلاش برای انجام امور تجاری با استفاده از پول ملی

دستیابی به توسعه اقتصادی پایدار را می‌توان از راهبردهای اصلی کشورهای در حال توسعه‌ای همچون ایران برای حضور موثر در بازار جهانی تعریف کرد. استفاده از صادرات پایدار برای حضور در عرصه رقابت بین‌الملل، مسیر مثبت در جهت توسعه اقتصادی پایدار را هموار می‌کند. در سال‌های گذشته و به دلیل تحریم‌های اعمال شده علیه ایران، ایران با چالش حضور مثبت در بازارهای جهانی روبه‌رو بوده است. اما باید گفت امکان نفوذ کالاهای داخلی در عرصه رقابت جهانی زمانی فراهم می‌شود که زمینه صادرات موثر آن در بازار جهانی را نیز فراهم کنیم. در همین راستا استفاده از پول ملی، می‌تواند زمینه تجارت موثر میان ایران و دیگر کشور‌ها و مسیر ارزآوری مثبت را برای کشور فراهم کند که همین موضوع خود می‌تواند مساله تامین مالی مناسب برای صادرکنندگان را هموار کند.
در بهمن ماه سال گذشته، استفاده از کریدور سبز روسیه برای انجام روابط تجاری بین ایران و روسیه وارد فاز اجرایی شد. بر اساس این کریدور مقرر شد که شرکت‌های ایرانی از تخفیفات گمرکی برای صادرات کالاهای خود به روسیه برخوردار شوند. براساس آن، تخفیف گمرکی ۱۵ تا ۲۵ درصدی تعرفه‌ها برای صادرات کالاهای ایرانی به روسیه در نظر گرفته شد. اما حضور موثر ایران در بازار جهانی زمانی می‌تواند موثر واقع شود که کشورهای هدف شناسایی و رفتار رقبا برای این حضور به درستی مورد سنجش واقع شده و دستیابی به تراز تجاری مثبت به اولویت اصلی رفتار صادرکنندگان تبدیل شود. اما وقتی وارد حیطه عمل می‌شویم، می‌بینیم که تراز تجاری ایران همچنان منفی است و صادرکنندگان ما این فرصت‌های طلایی را نمی‌توانند در مسیر درستی به کار گیرند. شاید بتوان بخشی از این عدم مدیریت را در تامین مالی نامناسب این صادرکنندگان جست‌و‌جو کرد.
بنابراین باید گفت تا زمانی که نیاز مالی صادرکنندگان مورد توجه قرار نگیرد و دولت حمایت مناسبی از صادرکنندگان برای حضور موثر در بازار جهانی نداشته باشد، روشن است که تراز تجاری ما همچنان در مسیر نامناسب خود پیش می‌رود و نمی‌توانیم انتظار تراز رو به رشدی را داشته باشیم.
تجارت با روسیه از طریق پول ملی
در همین زمینه، وزیر امور اقتصادی و دارایی طی سخنانی در هفتاد و دومین نشست شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی اظهار کرد: بر اساس تصمیم دولت و بانک مرکزی، تجارت و صادرات به روسیه، استفاده از پول ملی انجام می‌شود و هیچ نیازی به پول سوم برای مبادله در این ارتباط نداریم.مسعود کرباسیان افزود: رفتار و سیاست‌های صادراتی ما در حوزه نفوذ کالاهای تولید داخل، باید با توجه به رفتار رقبا تعیین شود و ابتدا پاسخ این سوال مورد توجه قرار گیرد که چرا آنها موفق‌تر از ما هستند. وی ادامه داد: ما همچنین باید کشورهای هدف خودمان را شناسایی کنیم که قاعدتا با توجه به توان اقتصادی کشور و ترکیب بازارها و رقبا، حدود هفت، هشت کشور می‌توانند در اولویت قرار گیرند.
وزیر اقتصاد با انتقاد از کم‌کاری‌های انجام گرفته تاکنون در خصوص کریدور سبز کشور روسیه و پیشنهاد مصرانه آنها برای تامین نیازهای وارداتی خود از کشورمان، مبنی بر پذیرش قیمت‌ها و اسناد طرف ایرانی و اعمال ۱۵ تا ۲۵ درصد تخفیف در تعرفه‌ها و پرداخت بهای کالا به یورو، تصریح کرد: متاسفانه تنها یک شرکت ایرانی از بین شرکت‌های معرفی شده توانست از این فرصت استفاده کند، در حالی که در دو مرحله، جمعا حدود ۲۰ شرکت داخلی به روسیه معرفی شد.
کرباسیان ادامه داد: در مبادلات با روسیه، سیاست محوری دولت و بانک مرکزی، استفاده از پول ملی دو کشور است و این جزو محوری‌ترین کارهاست و حتی در صحبت‌های بین روسای‌جمهور دو کشور، این بحث نیز مطرح شد که کارت‌های شتاب بانکی ایران و روسیه، در هریک از دو کشور معتبر باشد، اما شاهد بودیم که تحرک جدی از سوی طرف ایرانی صورت نگرفت. وزیر اقتصاد با بیان اینکه در مقطعی، کشور ارمنستان و آذربایجان با توجه به عدم آشنایی بازرگانان ایرانی با بازار روسیه، پیشنهاد دادند بخشی از بازار خودشان در روسیه را به محصولات ما اختصاص دهند و حتی با یورو سود فروش کالاهایمان را پرداخت کنند، اظهار کرد: متاسفانه باز هم کوچک‌ترین تحرکی از سوی ما در این ارتباط مشاهده نشد.
لزوم گسترش تجارت با کشورهای آسیای‌میانه
رییس اتاق بازرگانی ایران نیز در این جلسه اظهار کرد: تجار حرفه‌ای ایرانی در بازارهای روسیه و آسیای مرکزی نیستند، در حالی‌که بازار روسیه و آسیای مرکزی، یکی از پرریسک‌ترین بازارهای پیش روی تجار ایرانی است و تجار ایرانی در این بازارها تلکه می‌شوند.
غلامحسین شافعی، به وجود رقابت مخرب در میان کشورهای CIS اشاره کرد و افزود: چنین رقابتی در کشورهای پیشرفته به چشم نمی‌خورد.وی بیان کرد: ما بازار کشورهای آسیای میانه را با برنامه‌ریزی به دست نیاورده‌ایم و تجار حرفه‌ای در این بازارها حضور ندارند. وی ادامه داد: موضوع موافقتنامه تجارت ترجیحی نیز باید تقویت شود، چراکه ایران با هیچ‌یک از همسایگان، موافقتنامه تجارت ترجیحی مثبت ندارد و فقط به تازگی در مورد روسیه اتفاقاتی رخ داده است.شافعی به مساله تامین مالی برای صادرات اشاره و تصریح کرد: در سال ۸۶ سهم صادرات از تسهیلات بانکی ۵/۲ درصد بوده که سال گذشته (سال ۱۳۹۵) به ۵/۰ درصد رسیده است و ما به دنبال تشویق صادرات هستیم، اما به تامین مالی آن توجه نمی‌کنیم و سهم تسهیلات صادراتی از کل منابع بانکی، یک‌پنجم شده است.
تراز تجاری منفی ۴ میلیارد دلاری کشور
رییس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در ادامه این جلسه اظهار کرد: مردم را برای سرمایه‌گذاری در حوزه‌هایی مانند بیت‌کوین تشویق نمی‌کنیم چرا‌که بازار آن سفته‌بازی بوده و عملیاتی نیست.محمدرضا پورابراهیمی با اشاره به اینکه مشوق‌های صادراتی چند سالی است که به دلیل کسری منابع مالی پرداخت نشده افزود: در لایحه بودجه پیشنهاد کردیم که مطالبات جوایز صادراتی با بدهی‌های فعالان اقتصادی تهاتر شود. پورابراهیمی ادامه داد: تراز تجاری هشت ماهه کشور منفی ۴ میلیارد دلار است و پیش‌بینی می‌کنیم تا پایان سال به منفی ۶ میلیارد دلار برسد.
پورابراهیمی تاکید کرد: بخش خصوصی باید راهبرد خود را در حوزه صادرات مشخص کند و سازمان توسعه تجارت نیز باید به کمک بیاید و راهبردهایش را در حمایت از صادرکنندگان تدوین کند. خلأ جدی دیپلماسی اقتصادی در حوزه خارجی احساس می‌شود که باید راهبرد سفرا مشخص و چتر حمایتی دولت در خارج از کشور برای صادرکنندگان گشوده شود.