تلاش دلالان برای تنش در بازار

گروه بازرگانی- بازار برنج این روزها حال و روز خوشی ندارد به طوری که قیمت برنج ایرانی نیز همپای کمبود و افزایش قیمت برنج خارجی با گرانی روبه‌رو شده است؛ افزایش قیمتی که از ماه‌ها پیش کارشناسان در مورد آن هشدار داده و خواستار تبیین سیاست‌هایی از سوی دولت شده بودند که در ایام پیک مصرف همچون ایام محرم که افزایش تقاضا برای برنج ایجاد می‌شود، با کمبود و گرانی روبه‌رو نشویم. اما به دلیل تزریق قطره‌چکانی ارز برای واردات برنج و همچنین عدم همکاری بانک مرکزی با واردکنندگان، برنج‌های وارداتی در گمرک دپو شد و بازار برنج تا حد زیادی افزایش قیمت‌های جدید را تجربه کرد.
این در حالی است که به گفته دبیر واردکنندگان برنج، باید هرچه زودتر مشکلات موجود در حوزه واردات برنج را حل کرد تا برنج ایرانی نیز به دلیل آشفتگی‌های موجود در مورد برنج خارجی با افزایش بیشتر قیمت روبه‌رو نشود چرا که مصرف‌کنندگان بیش از این توان رویارویی با افزایش قیمت‌های جدید در بازار کالاهای اساسی به خصوص برنج را ندارند.
در همین خصوص دبیر انجمن واردکنندگان برنج گفت: کمبود برنج خارجی در بازار باعث می‌شود دلالان از شرایط سوءاستفاده کنند‌ به طوری که یا برنج را از شالیکاران ارزان‌تر خریداری می‌کنند یا قیمت آن را برای مصرف‌کننده بالا می‌برند.
مسیح کشاورز با بیان اینکه سه مولفه قیمت جهانی، نرخ ارز و مجموع سود و عوارض گمرکی و سایر هزینه‌ها در قیمت تمام‌شده کالاهای وارداتی موثر است، گفت: قیمت جهانی برنج رو به کاهش است اما در کشور مشکل افزایش نرخ ارز و هزینه‌های مربوط به انبار‌داری وجود دارد که اثرات خود را بر قیمت تمام‌شده برنج وارداتی می‌گذارد.
افزایش هزینه دموراژ و انبارداری
وی اضافه کرد: ارز نیمایی ۱۴ هزار تومانی در حال حاضر به حدود ۲۰ هزار تومان رسیده است و خواهش کردیم که هر چه سریع‌تر برای ترخیص برنج‌های رسوبی در گمرکات ارز تخصیص داده شود تا این محموله‌ها بیش از این مشمول سایر هزینه‌ها از جمله انبارداری و دموراژ نشوند.
دبیر انجمن واردکنندگان برنج با اشاره به اینکه زمانی که ارز نیمایی ۱۴ هزار تومان بود برنج خارجی در بازار کیلویی ۱۶ هزار تومان فروخته می‌شد، اظهار کرد: در حال حاضر با افزایش نرخ ارز نیمایی قیمت برنج خارجی در بازار ۱۸ تا ۲۰ هزار تومان است‌ یعنی بسته به نوع ارزی که با آن برنج خریداری می‌شود قیمت‌ها در این بازه متغیر است.
وی تصریح کرد: گفته می‌شود واردات برنج هیچ تاثیری بر قیمت برنج ایرانی ندارد و از طرفی واردات به اندازه کافی انجام شده و همچنین برنج خارجی در بازار وجود ندارد. این حرف‌ها آدرس‌های غلطی است که توسط دلالان مطرح می‌شود‌ زیرا می‌توانند از این طریق برنج را از شالیکاران ارزا‌ن‌تر خریداری کنند و از طرفی اعلام کنند فقط برنج ایرانی در بازار است و قیمت‌ها را بالا ببرند.
کشاورز در ادامه با بیان اینکه سهم برنج خارجی در بازار جداست ولی با این تفاسیر کمبود برنج خارجی در بازار باعث می‌شود دلالان از شرایط سوءاستفاده کنند، گفت: اگر برنج خارجی در کشور به اندازه کافی باشد از شدت افزایش قیمت برنج ایرانی می‌کاهد‌ اما اگر این اتفاق رخ ندهد قیمت برنج ایرانی افزایش می‌یابد و تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان آسیب می‌بینند. به عبارت دیگر افزایش قیمت برنج ایرانی بسیاری از مصرف‌کنندگان این برنج را به سمت مصرف برنج خارجی سوق می‌دهد.
واردکنندگان ظرف ۱۰ روز کالای خود را خارج کنند
در همین راستا و به دلیل کاهش ۵۰ درصدی ترخیص برنج در پنج ماهه اول امسال، برای تنظیم بازار این محصول در مصوبات اخیر ستاد تنظیم بازار در خصوص رفع مشکل رسوبی برنج‌های وارداتی در گمرکات کشور تصمیماتی اتخاذ شده و بر اساس آن با توجه به اختیارات وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) واردکنندگان موظف شدند با توجه به محدودیت‌های ارزی و تاثیر آن بر فرآیندهای ترخیص، از صدور سوئیفت و انتقال ارز، حداکثر ظرف مدت ۱۰ روز کالای خود را از بنادر خارج کنند.
قرار بود از اول مردادماه واردات برنج به صورت فصلی ممنوع شود، با تصمیم ستاد تنظیم بازار به اول شهریورماه موکول شد. براین اساس از اول شهریور تا اول آبان‌ماه واردات و ترخیص برنج ممنوع است، اما در مصوبات نود و ششمین جلسه کارگروه تنظیم بازار به کاهش حدود ۵۰ درصدی ترخیص برنج و افزایش بیش از سه برابری نیاز ریالی واردات این محصول در پنج ماهه اول امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل اشاره و برای حل مشکل رسوبی برنج‌های وارداتی، مقرر شده که محموله‌های برنج وارداتی رسوبی بنادر که تا قبل از ۳۱ مرداد وارد بنادر و گمرکات شده (دارای قبض انبار یا اعلامیه ورود) باید بدون هرگونه محدودیتی تخصیص و تامین ارز شود و ترخیص آنها مشمول ممنوعیت نیست. ترخیص ثبت‌سفارش‌هایی که تا قبل از ۳۱ مرداد ارز آنها تامین و حواله شده نیز مشمول ممنوعیت فصلی نیست.
درباره محموله‌های ترخیص درصدی نیز که ۸۶ میلیون دلار برآورد شده، مقرر شد که بخش ترخیص نشده آن تا پایان ۲۹ اسفند ۱۳۹۸، به دلیل اینکه قیمت حاشیه بازار در سال ۱۳۹۸ زیر قیمت مصوب بود، مشروط به درج اطلاعات فروش در سامانه جامع تجارت و عرضه در شبکه توزیع مجاز، بدون هر گونه محدودیتی از جمله کد رهگیری بانک با مجوز شرکت بازرگانی دولتی ایران به مقصد انبارهای اعلامی شرکت یادشده ترخیص و تحویل شود.
محموله‌های شرکت بازرگانی دولتی مشمول ممنوعیت فصلی نیست
از طرفی ترخیص کلیه محموله‌های شرکت بازرگانی دولتی ایران مشمول ممنوعیت فصلی نیست و آن دسته از محموله‌های بخش خصوصی که تحویل شرکت بازرگانی دولتی ایران شده و به دلیل محدودیت تاریخ انقضا امکان نگهداری آن وجود ندارد، با رعایت قیمت مصوب برنج هندی و تایلندی و با توجه به قیمت‌های اعلامی شرکت بازرگانی دولتی ایران از قیمت‌های سطح بازار، مقرر شد سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان با مد نظر قرار دادن هزینه‌های واردات ظرف ۴۸ ساعت قیمت را برآورد و به دبیرخانه اعلام کند. البته در صورت اعلام نشدن قیمت در مدت تعیین شده به دلیل محدودیت تاریخ انقضا، عرضه این محموله‌ها مطابق مصوبه نود و نهمین جلسه تنظیم بازار بدون ایجاد زیان برای دولت، ۱۰ درصد زیر قیمت فعلی بازار در شبکه‌های تنظیم بازار بلامانع خواهد بود.
همچنین در این مصوبه آمده که «حسب اختیارات وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) ناشی از مصوبه شعام (شورای‌عالی امنیت ملی) مقرر شد با توجه به محدودیت‌های ارزی و تاثیر آن بر فرآیندهای ترخیص، از صدور سوئیفت و انتقال ارز، واردکنندگان، موظفند حداکثر ظرف مدت ۱۰ روز کالای خود را از بنادر خارج کنند.»در ادامه این مصوبه با اشاره به اختیارات وزارت صمت در خصوص ضوابط تجاری، مقرر شده ثبت‌سفارش آن دسته از محموله‌های برنج وارداتی که قبل از ۳۱ مرداد ماه وارد گمرک شده نیاز به تمدید و اصلاح نداشته باشد و تمامی دستگاه‌های اجرایی از جمله وزارت جهاد کشاورزی، قرنطینه، بانک مرکزی، گمرک جمهوری اسلامی ایران و وزارت بهداشت باید تمامی تشریفات گمرکی را تسهیل و تسریع کنند و آنها را مشمول محدودیت‌های ارائه خدمات ناشی از شروع ممنوعیت (از جمله کدIRC، قرنطینه، استاندارد و…) نکنند.
برای آن دسته از محموله‌های درصدی هم که بعد از تغییر نرخ ارز به نیما با دریافت کد تخصیص و در صف تامین ارز بودند و به صورت درصدی ترخیص شده‌اند و کل محموله مشمول ارز نیمایی است مقرر شد برای جلوگیری از فساد و خرابی محموله‌ها گمرک تمامی محموله‌های برنج با ارز نیمایی که در صف تامین ارز بوده و به صورت درصدی ترخیص شده است را مشروط به داشتن کد رهگیری بانک ترخیص کند و فهرست آنها جهت طی مراحل بعدی به بانک مرکزی اعلام شود.