تنش آبی در ایران شدیدتر می‌شود؟

گروه انرژی- رییس مرکز تحقیقات بین‌المللی بیابان دانشگاه تهران می‌گوید: خشکسالی ناشی از تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی در کنار مدیریت غیرعلمی منابع آبی و نبود برنامه‌ریزی صحیح تخصیص آب منجر شده است تا تنش آبی در ایران یک مساله جدی به‌شمار رود و تعارضات بین بهره‌برداران بیش‌ازپیش بروز کند.
به گفته حمیدرضا ناصری چشم‌اندازهای بیابانی ایران که بخش عمده‌ای از مساحت ایران را تشکیل می‌دهد، به‌علت کمبود بارش فاقد پوشش جنگلی است و به‌علت پوشش اندک گیاهی پدیده فرسایش بادی و تپه‌های ماسه‌ای در آن قابل‌مشاهده است و از سوی دیگر به‌علت تبخیر بالا وجود کویرها و اراضی شور نیز به‌طور طبیعی در این پهنه امری رایج است.
این عضو هیات علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با ایسنا گفت که کاهش ظرفیت تولیدی زمین و به‌ بیان‌ دیگر «تخریب سرزمین» یا «بیابان‌زایی» از پیامدهای نبود مدیریت صحیح در گستره ایران است، به‌نحوی ‌که طبق اظهارات مسوولان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در ایران سالانه یک‌میلیون هکتار از اراضی به سمت بیابانی شدن پیش می‌روند، درحالی‌که سالانه ۳۰۰ هزار هکتار اراضی احیا‌ می‌شوند.
اظهارات رییس مرکز تحقیقات بیابان دانشگاه تهران در حالی مطرح می‌شود که تغییرات اقلیمی و پدیده گرم شدن زمین در سال‌های اخیر شدت یافته است. گسیل بخش اعظم گازهای گلخانه‌ای توسط کشورهای عمدتا صنعتی بیانگر این موضوع است که توسعه صنعتی علاوه‌بر پیامدهای مثبت همراه با نتایج منفی نیز است. در این میان مصرف سوخت‌های فسیلی به‌عنوان یکی از عوامل اصلی تولید گازهای گلخانه‌ای و درنتیجه گرم شدن زمین قلمداد می‌شود .
گرم شدن زمین و تغییرات اقلیمی پدیده‌ای است که از قطب شمال تا قلب بیابان‌های آفریقا را از خود متاثر کرده است‌. بنابه گفته کارشناسان این اجماع در بین تمام جوامع و کشورها وجود دارد که باید در این زمینه دست به اقدامات پیشگیرانه برای رفع این مشکل بزنند، چه حیات و دوام بشر و سایر موجودات زنده کره زمین وابسته به وجود شرایط مناسب زیستی است و آینده این کره خاکی در گرو همین اقدامات است.
اویل پرایس در این رابطه طی گزارشی نوشت: موج گرمای شدید در خاورمیانه که منطقه سرشار از منابع نفت و گاز است، تامین تقاضای فزاینده برای انرژی در شرایط آب و هوایی سخت را دشوار می‌کند.
براساس این گزارش، دمای هوا در خاورمیانه و شمال آفریقا (منا) به چنان درجه سوزانی افزایش پیدا کرده که سازمان جهانی هواشناسی (WMO)، یک هشدار عمومی صادر کرده است. هر چند این منطقه همواره برای گرمای شدید تابستانی خود شناخته شده است اما موج هوای داغ فعلی حتی برای کسانی که به آب و هوای بیابانی عادت کرده‌اند، بسیار سخت است و شاخص گرما به بالای ۱۵۰ درجه فارنهایت رسیده که در بسیاری از نقاط، نزدیک به مرز بقای انسان است.
شبکه الجزیره، به نقل از جان نایرن مشاور ارشد سازمان جهانی هواشناسی درخصوص گرمای کشنده می‌نویسد: اینها سیستم‌های آب و هوایی معمول گذشته نیستند. باید برای تغییر آن، ترمیم اقلیمی انجام دهید. کشورهای متعددی از جمله الجزایر، تونس و اردن رکوردهای قبلی را که برای افزایش دما ثبت شده بود، شکسته‌اند و آتش‌سوزی‌های جنگلی در سراسر منطقه بیداد می‌کند.
در نتیجه موج گرمای شدید، بسیاری از این کشورها، حتی کشورهایی که سرشار از ذخایر انرژی هستند، در مواجهه با تقاضای فزاینده، رگولاتورهای ناآماده و شبکه‌های برق آسیب‌پذیر، برای تامین نیازهای انرژی به سختی در تکاپو هستند. در عراق، ناامنی انرژی باعث برانگیخته شدن اعتراضاتی شده است. اکنون به نظر می‌رسد مصر یک بار دیگر درخصوص تامین گاز طبیعی، دچار مشکل شده است. هر چند دولت مصر منکر آن است که این کشور با کمبود گاز طبیعی روبه‌رو شده و کارشناسان می‌گویند که عرضه در حقیقت، کاهش پیدا کرده است.
در مجموع، خاورمیانه برای موج‌های گرمای شدید که با تغییرات اقلیمی شدت پیدا می‌کنند، آماده نیست. طبق یک بررسی اخیر تا سال ۲۰۵۰، اکثر مردمی که در خاورمیانه زندگی می‌کنند، در معرض گرمای شدید قرار خواهند گرفت. تلفات انسانی موج‌های گرمای شدید قابل توجه خواهد بود و سایر اثرات آن بر سلامت انسان، احتمالا بار سنگینی بر این منطقه وارد می‌کند.
طبق بررسی دیگری که به تازگی در نشریه لانست منتشر شده است، پیش‌بینی می‌شود تعداد مرگ و میر ناشی از عوامل مرتبط با گرما در منطقه منا از نرخ فعلی حدود دو مورد مرگ در هر ۱۰۰ هزار نفر در سال، به حدود ۱۲۳ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر تا پایان قرن جاری افزایش پیدا کند. این به معنای آن است که فقط در عراق تا سال ۲۱۰۰، سالانه ۱۳۸ هزار نفر بر اثر گرما جان خود را از دست خواهند داد.
براساس گزارش اویل‌پرایس، بررسی‌های اخیر نشان داده است که دمای بالای ۹۰ درجه فارنهایت، با کاهش شدید بهره‌وری مرتبط است و می‌تواند سالانه میلیاردها دلار به کشورها خسارت بزند. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰، اقتصاد آمریکا به تنهایی، سالانه ۵۰۰ میلیارد دلار به دلیل گرمای شدید از دست خواهد داد. کشورهای فقیرتر، مانند بسیاری از کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، احتمالا زیان‌های اقتصادی بیشتری را متحمل خواهند شد و ظرفیت کمتری برای انعطاف‌پذیری خواهند داشت.