تنوع سرمایه‌گذاری با ابزارهای مشتقه

بازار سرمایه همواره از حیث تنوع ابزارهای سرمایه‌گذاری سرآمد دیگر بازارهای سرمایه‌گذاری بوده است. روش‌های سرمایه‌گذاری مستقیم و غیرمستقیم با ابزارهای متنوع توانسته است بازیگران مختلفی را با سرمایه‌های گوناگون جذب و بازدهی مناسبی را نصیب آنان کند. کارشناسان بازار سرمایه تاکید می‌کنند که ابزارهای مشتقه نه‌تنها تنوع بالایی را برای سرمایه‌گذاری در این بازار ایجاد کرده بلکه تا حد زیادی ریسک‌های سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد.
ابزار مشتقه، اوراق معاملاتی هستند که این امکان را به سرمایه‌گذار می‌دهند تا زمینه کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سهام را فراهم کنند و در زمان ریزش بازار چندان دچار ضرر و زیان‌های سنگین نشوند. سرمایه‌گذار به نوعی با استفاده از ابزار مشتقه می‌تواند با هزینه اندکی، سرمایه‌گذاری خود را بیمه و سود قطعی را از این بازار کسب کند. اصلی‌ترین مزیت اوراق بهادار مشتقه را می‌توان کاهش ریسک قیمت در نظر گرفت، در واقع با عقد قراردادهای مشتقه، هر دو طرف یک معامله (فروشنده و خریدار) با آگاهی و کارشناسی اقدام به معامله می‌کنند و هر دو طرف از تحمل شوک‌های ناشی از نوسانات قیمت در امان خواهند بود.
کسب سود از منفی‌های بورس با کمک ابزار مشتقه
علیرضا کدیور کارشناس بازار سرمایه با اشاره به استفاده از ابزار مشتقه در بازار سرمایه گفت: سرمایه‌گذاران می‌توانند با استفاده از این ابزار بازدهی خوبی را در بازار منفی کسب کنند و تحت‌تاثیر نوسان‌های ایجاد شده چندان متحمل ضرر و زیان‌های سنگین نشوند. وی با اشاره به اینکه ورود و معرفی هر ابزار معاملاتی جدیدی در بازار سرمایه اتفاق خوبی است، افزود: این موضوع موجب تنوع ابزارها و همچنین پاسخ‌گویی به سلیقه‌ها و ریسک‌های مختلف می‌شود تا سرمایه‌گذاران با هر درجه از ریسک‌پذیری بتوانند از یک ابزار یا سبدی از ابزارهای مالی استفاده کنند. کدیور با اشاره به اینکه برخی سرمایه‌گذاران به دلیل جذابیت‌های اوراق مشتقه ترجیح می‌دهند فقط با این ابزار در بازار سرمایه معامله کنند، اظهار کرد: مزیت دیگر این ابزار نیز کاهش ریسک سرمایه‌گذاران است، به این ترتیب که سرمایه‌گذار می‌تواند در کنار خرید سهام، اوراق مشتقه آن را نیز بر مبنای قیمت سهم و شرایط در سمت خرید یا فروش خریداری کند. این کارشناس بازار سرمایه در گفت و گو با ایرنا مزیت دیگر ابزار مشتقه را دوطرفه کردن بازار دانست و ادامه‌داد: این ابزار سبب می‌شود سرمایه‌گذار هم در بازار مثبت و هم در بازار منفی سود شناسایی کند و این در حالی‌ است که با خرید سهام فقط می‌توان در بازار مثبت و از رشد قیمت سهم سود شناسایی کرد، اما اوراق مشتقه ابزاری است که در بازار منفی نیز می‌تواند بازدهی خوبی برای سرمایه‌گذار داشته باشد. کدیور در ادامه به لزوم توسعه و افزایش عمق این بازار تاکید و بیان‌ کرد: ورود بازارگردان و بازارساز به این ابزار می‌تواند باعث افزایش عمق بازار مشتقه شود، شرکت‌های تامین سرمایه بهترین گزینه برای نقش‌آفرینی این بخش هستند زیرا علاوه بر قدرت مالی بالا، تخصص لازم را هم دارند و از سویی دیگر براساس وظایف تعریف شده این نهادها، بازارسازی و بازارگردانی بر عهده تامین سرمایه قرار دارد. وی، حضور تامین سرمایه‌ها در این عرصه را باعث بزرگ شدن و افزایش عمق بازار مشتقه دانست و تاکید کرد: اوراق مشتقه خرید و فروش، اصولا روی سهام بزرگ با شناوری بالا منتشر می‌شود تا امکان دست‌کاری قیمت سهم در آن وجود نداشته باشد.
رونق پایدار
احسان رضاپورنیکرو دیگر کارشناس بازار سرمایه نیز با تشریح ویژگی‌های مهم ابزار مشتقه در بازارهای‌ مالی، توسعه آن در بازار سرمایه ایران را باعث رونق ‌پایدار و افزایش گردش معاملات دانست. وی در گفت‌وگو با فارس، با اشاره به اینکه سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه معمولا با درجه‌های مختلفی از ریسک‌پذیری حاضر می‌شوند، گفت: به همین دلیل هم انتظار آنها از بازدهی و کسب سود از این بازار بر اساس ریسک‌پذیری‌شان متفاوت است. این کارشناس بازار سرمایه معتقد است، با توسعه ابزار مشتقه و بازار آتی سهام این امکان برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌شود که با خرید سهام، همزمان اوراق مشتقه آن را هم خریداری و به این ترتیب بتوانند ریسک سبد خود را در مقابل نوسان‌های هیجانی مقطعی بازار مدیریت کنند.
رضاپور با اشاره به اینکه ورود این ابزار به بازار سرمایه، بسته سرمایه‌گذاری بهتر و متنوع‌تری را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد، اظهار داشت: دوطرفه ‌شدن بازار و امکان کسب سود از روند ریزشی باعث افزایش گردش مالی و بزرگ شدن بازار سرمایه می‌شود. به گفته وی زمانی که اوراق اختیار فروش در بازار سرمایه فعال باشد، فشار عرضه در زمان‌های ریزشی بازار کاهش‌یافته و حتی انگیزه خرید نیز برای فعالان بازار مشتقه افزایش می‌یابد. همچنین با توسعه بازار آتی سهام، در زمان رشدهای پرشتاب و هیجانی نیز بخش فروش و عرضه تقویت می‌شود و سرمایه‌گذارانی که موقعیت خرید در بازار آتی را دارند اقدام به فروش سهام در بازار مثبت می‌کنند که این روند به پایداری و ماندگاری سرمایه‌ها در بازار سرمایه کمک می‌کند. این کارشناس بازار سرمایه معتقد است: اگر در رالی صعودی ابتدای سال ۱۳۹۹ بازار آتی سهام و ابزار مشتقه توسعه بیشتری داشت، بسیاری از سهامداران به دلیل حضور در بازار مشتقه، از رشد قیمت سهام متضرر می‌شدند و اقدام به عرضه سهام می‌کردند. چنین اتفاقی مانع رشد بیشتر بازار و قفل شدن صف‌های خرید می‌شد.
وی در مورد اینکه چرا بازار آتی سهام و ابزار مشتقه آن‌طور که باید مورد اقبال قرار نگرفته است، گفت: عدم‌دسترسی آسان به معاملات این بازار را می‌توان یکی از مهم‌ترین دلایل ناشناخته بودن ابزار مشتقه دانست. این ابزار در بستر معاملات آنلاین قرار ندارد و سرمایه‌گذار برای آنکه امکان خرید و فروش مشتقه داشته باشد، باید کد آنلاین دیگری برای سامانه‌ای متفاوت دریافت کند، دسترسی سخت به این بازار از مهمترین دلایل مغفول ماندن آن است. رضاپور تاکید کرد: با توسعه این بازار و افزایش عمق آن، سهامداران عمده نیز می‌توانند از مزیت‌های انتشار اوراق مشتقه که تامین مالی است بهره‌مند شوند و باعث افزایش انگیزه بیشتر آنان برای انتشار بیشتر این اوراق در بازار می‌شود.