تهاترهایی که به تاریخ می‌پیوندند

هستی عبادی- از ۲۵۱‌میلیون‌دلار بدهی 12 سال پیش سریلانکا به ایران تا امروز حدود 55‌میلیون‌دلار آن تسویه شده است؛ آن هم با چای! هرچند تهاتر بخشی از برنامه فروش نفت ایران با کشورهای خریدار به شمار می‌آید اما این تهاتر دیگر تاریخی است. براساس گزارش‌های رسمی، بدهی سریلانکا به ایران بابت خرید نفت در سال 2012 بوده است یعنی 12 سال پیش.از آن تاریخ تاکنون این کشور به دلیل مشکلات اقتصادی نتوانسته بدهی‌های خود را تسویه کند و کار به جایی رسیده که از سال گذشته به جای بدهی‌های نفتی چای به ایران صادر کرده است. حسین سلاح ورزی فعال اقتصادی و عضو هیات نمایندگان اتاق ایران در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر) در این رابطه می‌نویسد:« سریلانکا بابت خرید نفت، به ایران بدهکار بوده که ظاهرا توافق شده این طلب با چای تهاتر شود یعنی مردم ایران باید سالیان طولانی، چای سیلان بنوشند! (سوای رسوایی دبش) چندی پیش هم رویترز گزارش داد که سریلانکا از ماه پیش ارسال چای به ایران را برای پرداخت بدهی نفتی 251‌میلیون دلاری خود آغاز کرده است. طبق توافق قبلی قرار بوده که سریلانکا به مدت ۴۸ ماه، ماهانه ۵‌میلیون‌دلار چای به ایران بفرستد ولی مقام‌های این کشور قصد دارند این میزان را به ماهانه ۲‌میلیون‌دلار کاهش دهند. رضا پاکدامن کارشناس حقوق انرژی در این رابطه می‌نویسد: «متاسفانه این یک نمونه از وضعیت وصول مطالبات کشور ما از کشورهای مختلف است خصوصا در شرایطی که هم‌اکنون مردم برای تامین نیازهای اساسی مانند دارو و حتی دریافت حقوق خود، در مضیقه شدید هستند. و تاسف بیشتر از آن جهت که به غیر از طلب ۲۵۰‌میلیون دلاری از سریلانکا بابت فروش نفت؛ یک طلب بزرگ دیگر ایران هنوز بلاتکلیف بوده و حتی سعی می‌شود «کتمان و انکار» گردد. وی در ادامه نوشت: «دولت احمدی‌نژاد برای احداث یک سد و نیروگاه؛ ۴۵۰‌میلیون‌دلار وام کم بهره به دولت سریلانکا اعطا کرده بود که چند ماه قبل این پروژه بسیار سنگین از لحاظ فنی، توسط شرکت فراب( پیمانکار دولتی ایرانی ) تکمیل و با حضور مرحوم رییسی افتتاح شد. ادعا و تاکید وزارت نیرو و شرکت فراب ( مجری طرح ) این بوده که کل هزینه احداث پروژه از دولت سریلانکا اخذ شده است! در صورتی که اول، دولت سریلانکا اینچنین ادعای پرداخت نداشته، دوم، دولت سریلانکا با این شرایط بحرانی مالی و «بدهی نجومی خارجی» چگونه قادر به پرداخت بیش از ۵۰۰‌میلیون‌دلار اصل و سود تسهیلات اعطایی دولت احمدی‌نژاد بوده است؟ و سوم مصوبات دولت احمدی‌نژاد مبنی بر اعطای ۴۵۰‌میلیون‌دلار تسهیلات وجود دارد. تصویب نامه مورخ اردیبهشت ۱۳۸۷ دولت مقرر می‌دارد: «تسهيلات ارزي به مبلغ چهارصد و پنجاه ميليون (450000000) دلار با شرايط زير از محل منابع حساب ذخيره ارزي براي طرح احداث سد و نيروگاه اومااويا در كشور سريلانكا تامین مالي شود »این کارشناس حقوق انرژی با تاکید براینکه ضرورت دارد وزارت نیرو قبل از خاتمه کار دولت سیزدهم در مورد کل مطالبات ایران از سریلانکا بابت احداث این سد شفاف‌سازی کند.، تصریح کرد: «با توجه به بحران آب در کشور، چرا اینچنین امکانات مالی و فنی ایران برای تکمیل ده‌ها پروژه مهم آبی داخل کشور استفاده نشده است؟ آیا پول صادرات نفت ایران به ۱۷ کشور جهان نیز به سرنوشت «چای سریلانکا» ختم خواهد شد؟ آیا کماکان سریلانکا مقصد نفت صادراتی ایران است؟ چند قرن ملت ایران باید تاوان این توافق «خلاقانه» مسوولان را داده و چای سریلانکا بنوشند؟ آیا اجرای پروژه‌های بزرگ پالایشگاهی در آفریقا و آمریکای لاتین که به عنوان دستاورد فنی و مهندسی ایران در اجرای «پروژه‌های فراسرزمینی و مایه فخرفروشی مسوولان» بوده نیز مانند پروژه سدسازی سریلانکا و از جیب ملت ایران بوده است؟ رعایت «غبطه» نسبت به اموال عمومی مردم؛ قاعده مهم فقه حکمرانی بوده که باید همه نسبت به آن حساسیت نشان دهند. چگونه در قبال این «انحراف بزرگ از معیارهای ملی و دینی در نحوه مصرف اموال عموم ملت»؛ متولیان می‌توانند بی‌تفاوت باشند؟»
محدودیت، نابسامانی در پیش دارد
کیومرث کرمانشاهی عضو اتاق بازرگانی و معاون کل اسبق سازمان توسعه تجارت دراین رابطه در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» تاکید کرد: اجازه بدهید کلی صحبت بکنم چرا چون ما عدد و رقم را که نداریم وقتی آمار دقیق و شفافیت کاملی وجود نداشته باشد نمی‌توان بدون عدد و رقم اظهار نظر کرد، به این معنا که میزان صادرات نفت را بانک مرکزی یا خود وزارت نفت و مسوولان ذی‌ربط در جریان اطلاعات آن هستند از نظر عدد و رقم و آمار. ما نداریم که بخواهیم محاسبه کنیم ببینیم که به طور مثال چقدر نفت صادر شده، چقدر چای گرفتیم و حالا آن چای که گرفتیم چه کیفیتی بوده؟ چه نوعی بوده؟ قیمتش در بازار جهانی چند است؟ اگر آزاد می‌خریدیم مبلغش چقدر بود و حالا که در مقابل نفت می‌گیریم چقدر است؟ وی افزود: نکته مهم‌تر این است که اصولا محدودیت در تجارت باعث نابسامانی و ایجاد قاچاق و قس علیهذا می‌شود. وقتی که کشورما تحریم است و تکلیف FATF را هنوز روشن نکردیم، مسوولان ذی‌ربط اعلام کردند که هزینه‌های تجارت ما افزایش پیدا کرده و رقم‌هایی بین ۲۰ تا ۳۰‌درصد در این زمینه مطرح شده و از طرفی شما حتما مصاحبه معاون اول محترم رو شنیدید که گفتند که ما چه جوری داریم کالا تدارک می‌کنیم و کالای مورد نیاز کشور را با هزینه گران‌تر تامین می‌کنیم؛ این صحبتی بود که به هر حال مسوولان رده بالای کشور مطرح کردند بنابراین اگر به دنبال این هستیم که به هر حال ما کالاهایمان، اصولا تجارت و داد و ستدمان را درست انجام بدهیم، باید به مکانیسم‌هایی که در تجارت خارجی در دنیا حاکم است برگردیم؛ یعنی ما باید بدون محدودیت و بدون مشکلاتی که سال‌های اخیر و حداقل در این ۱۰، ۱۵ سال اخیر با آن مواجه بودیم مثل تحریم‌های تجاری که روز‌به‌روز هم این تحریم‌ها بیشتر شده، کار کنیم. کرمانشاهی با بیان اینکه وقتی هزینه‌های مراوده و بحث دور زدن تحریم طرح می‌شود، بحث افزایش هزینه‌های تجارت مطرح می‌شود، اظهار داشت: شما نمی‌توانید تحریم را با هزینه‌های مشابه زمان تحریم یا قبل از تحریم دور بزنید. اینها مواردی است که بدون ذکر عدد و رقم و‌ درصد می‌توانم به عنوان کسی که حدود چهار دهه در تجارت بین‌الملل تجارت خارجی کشور نقش داشتم و معاون کل اسبق سازمان توسعه تجارت بودم و از اوضاع و احوال تجارت کشور مطلع هستم اشاره کنم. همه این مواردی هم که عرض کردم در دو بخش بود یک بخش اصول تجارت است که تخصص خودم است و بخش دیگر هم خبرهایی است که در رسانه‌ها من و شما دیدیم و اطلاع داریم. وی در پاسخ به این سوال که «آیا ممکن است ایران از سایر کشورها هم به جای پول، کالا دریافت کند؟» گفت: تکلیف بحث تجارت جهانی روشن است. همه کشورهایی که محدودیت و مشکلات ناشی از تحریم را ندارند، در یک چارچوب و براساس ضوابط و مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادی یا ICC دارند با یکدیگر مبادله و معامله می‌کنند. در حالی که ما وضعیت خاصی داریم و سال‌هاست با تحریم و محدودیت‌های روز‌افزون روبه‌رو هستیم. البته در بحث تحریم و شرایط موجود اعلام شد که ما می‌خواهیم با کشورهای منطقه و با کشورهای همسایه و کشورهای دوست معامله کرده و تجارت داشته باشیم.در این زمینه یک‌سری اقداماتی در حال صورت گرفتن هستند مثلا بانک مرکزی رفت و آمدها و موافقتنامه‌هایی داشته و دارند در این زمینه فعالیت می‌کنند.