تهاتر برق و گاز با نفت و مازوت

گروه انرژی- دبیر کل اتاق مشترک ایران و عراق می‌گوید: باتوجه به مشکل در تسویه مطالبات ناشی از صادرات انرژی ایران، تصمیم گرفته شده که تهاتر نفت‌خام و مازوت با گاز انجام شود.
افزایش بدهی‌های عراق به ایران، دو هفته پیش باعث شد که ایران صادرات گاز به این کشور را قطع کند؛ موضوعی که نمایندگان مجلس عراق را وادار کرد که در پی یافتن راهکاری برای پرداخت بدهی‌های خود به ایران باشند. مذاکرات عراقی‌ها با آمریکا برای پرداخت بخشی از بدهی‌های خود به ایران تنها به یک مجوز ۷۶/۲ میلیارد دلار از سوی آمریکا برای پرداخت بدهی‌های خود بابت خرید گاز و برق از ایران انجامید.
با این حال، برخی منابع اعلام می‌کنند که حجم بدهی‌های عراق به ایران بالغ بر۱۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود و برای پرداخت آن لازم است که راهکارهای دیگری به کار گرفته شود؛ موضوعی که جهانبخش سنجابی‌شیرازی دبیر کل اتاق مشترک ایران و عراق در گفت‌وگو با ایلنا، از تهاتر بدهی این کشور با نفت و مازوت خبرداده است.
آن‌طور که سنجابی گفته، از آنجا که نفت و محموله‌های مازوت عراق تحریم نیست و با گواهینامه و ماهیت عراقی به فروش می‌رود، در نتیجه طبق تفاهم ایجاد شده، قرار است بخشی از بدهی‌ها به صورت نفت تهاتر شود.
او در این رابطه توضیح می‌دهد: صندوق ذخیره ارزی، به اضافه صندوق درآمدهای نفتی عراق در حسابی نزد فدرال‌رزرو آمریکا نگهداری می‌شود و همین قضیه باعث شده که ایالات متحده بر هزینه‌کرد دولت عراق نظارت داشته باشد، بنابراین با در اختیار داشتن اطلاعات حساب می‌تواند کارشکنی کند. واقعیت دوم اینکه ما اکنون به عراق صادرات برق و گاز و از این محل مطالباتی داریم، آمریکا ابتدا یک معافیت ۱۲۰ روزه برای این کشور در نظر گرفت که عراقی‌ها بتوانند نسبت به تسویه پول واردات انرژی ایران از طریق یک بانک غیرعراقی اقدام کنند. علت هم این بود که چون حجم مطالبات ما به عددی رسید که اگر تسویه‌ای انجام نمی‌شد ادامه روند سخت می‌شد و غیرمنطقی بود یعنی ما مطالبه داشته باشیم و نتوانیم پول آن را دریافت کنیم، از همین‌رو آمریکا دو اقدام داشت: یکی اینکه ۱۴ بانک عراقی را تحریم و به نوعی انتقال حواله‌جات ارزی توسط این بانک‌ها را ممنوع کرد در حالی که بخشی از مطالبات ما می‌توانست از این طریق پرداخت شود و کار دیگر اینکه با این مصوبه جدید یعنی تهاتر نفت و گاز دو کشور مخالفت نکرده است.
دبیر کل اتاق مشترک ایران و عراق می‌گوید: عراقی‌ها هم‌اکنون به واردات برق و گاز از ایران نیاز دارند، بنابراین پیشنهادی مطرح شد مبنی براینکه باتوجه به مشکل در تسویه مطالبات ناشی از صادرات انرژی ایران، تهاتر کالا به کالا انجام دهند و در این راستا روی مقوله تهاتر نفت‌خام و مازوت با گاز توافق شد.
به گفته وی، قطعا اگر جریان نقل و انتقال پول باز و شرایط مهیا بود منطقا باید پول را نقد دریافت کنیم و خودمان را درگیر فرآیند تحویل و تهاتر کالا، دریافت و فروش انرژی و تسویه اینچنینی نکنیم، اما در شرایطی که تحریم‌های یکجانبه آمریکا محدودیت‌هایی را برای تسویه مالی ما ایجاد کرده و نقش سوپروایزری که فدرال‌رزرو آمریکا دارد تهاتر در کوتاه‌مدت سیاست اشتباهی نیست، البته بستگی به قیمت پایه تهاتر و هزینه‌های مترتب بر تبدیل کالا به پول نیز دارد. اگر هزینه‌ها در اشل تهاتر دیده شده باشد، سیاست درستی است و می‌تواند راهگشا باشد و درواقع زمان رسیدن شرکت‌های صادرکننده ایرانی به پول ناشی از صادرات را کوتاه‌تر خواهد کرد.
سنجابی‌شیرازی توضیح داد: قاعدتا برای تهاتر حداقل ۴ ضلع عرضه‌کننده کالای اولیه، تسویه‌کننده و خریدار، عرضه‌کننده کالای تهاتری و همچنین تسویه‌کننده و خریدار کالای تهاتری تشکیل می‌شود. بنابراین در فرآیند تهاتر ۴ بازیگر وجود دارند که باعث می‌شوند کالایی را به عنوان کالای تهاتری قبول کنیم که برای آن خریدار داشته باشیم، اما تفاوت این است که خریدار به جای اینکه پول را به صاحب کالا پرداخت کند به کسی می‌دهد که قبلا صاحب کالا به او بدهکار بوده است.
وی ادامه داد: در این بین شرکت‌هایی می‌توانند در این پروسه قرار گیرند که ماهیت تحریمی نداشته باشند، مهم این است که بر پایه چه یمت‌هایی تهاتر کنیم، اگر هزینه‌های ناشی از تهاتر در قیمت پایه توافقی لحاظ شده باشد سرعت تسویه پول را در این شرایط تحریم‌ها که آمریکا نقش مخدوش‌کننده دارد و در نظر دارد ما به منابع‌مان دسترسی نداشته باشیم و در مضیقه ارزی قرار بگیریم، افزایش داده و در کل سیاست درستی است. بنابراین قطعا یکی از راهکارهای منطقی، مقبول و شناخته‌شده‌ای است که می‌توانیم فشار آمریکا را کم کنیم و زودتر به پولمان دسترسی داشته باشیم و درواقع در اوضاع امروز کشور تهاتر می‌تواند ما را به هدف مدنظرمان برساند. چنانچه ما حتی می‌توانیم کالای تهاتری را در یک ضلع پنجم و ششم نیز به کالای مورد نیاز خودمان تبدیل کنیم یعنی به عبارتی دیگر گاز به عراق بدهیم و در مقابل نفت خام یا مازوت دریافت کنیم و این نفت خام و مازوت را نیز در مقابل به مایحتاج کشور مثل نهاده‌های دامی، مواد شیمیایی و مواد اولیه صنایع تبدیل کنیم. موضوع دیگر اینکه عراقی‌ها تهاتر را از مجموعه روابط حاکم بر سومو (شرکت بازاریابی و فروش نفت عراق) مستثنی کردند و علت هم این است که قیمت مورد توافق بر سر مذاکرات طرفین تعیین شده و این نوید را می‌دهد که قیمت‌ها روی اعدادی باشد که هزینه تهاتر دیده شده باشد و درواقع ما ضرر کمتری بابت مسدودی پول‌مان در بانک TBIعراق متحمل شویم.
سنجابی همچنین گفت: رقم بدهی دولت عراق است که هر ۴۵ روز و یا هر سه ماه یک بار صورت‌ وضعیت صادراتی به طرف عراقی اعلام می‌شود و دولت و شرکت‌های واردکننده عراقی به نمایندگی از دولت عراق بدهکار شرکت صادرکننده ما خواهند بود، یک رقم دوم نیز حجم منابعی است که دولت عراق بدهی را به حساب شرکت صادرکننده ایرانی در نزد بانک TBI واریز کرده و از این منابع برداشت می‌کنیم که طبق اعلام قبلی ۱۰ میلیارد دلار منابع ارزی ما در عراق بوده، در کل ما الزاما عدد ثابتی از مطالبات نداریم و منابع حاصل از صادرات انرژی ایران در بانک عراقی ۷ تا ۱۰ میلیارد دلار است.