تهران امروز چه چیز برای آیندگان به یادگار خواهد گذاشت؟

نادر نینوایی
خانه تاریخی «امین لشکر» دیگر نای نفس کشیدن ندارد. خانه همین امسال ثبت ملی شده، هرچند این نوشداروی در شرف مرگ خورانده‌شده به خانه تاریخی امین لشکر هم تاکنون افاقه نکرده است.
هر بارانی که می‌گیرد، بخشی از خانه شسته شده و فرو می‌ریزد. درست پیش چشم مردم و دوستداران آثار تاریخی، خانه دارد به ورطه نابودی می‌رود، به سمت زوال می‌برندش، همان‌ها که بافت تاریخی را بافت فرسوده می‌خوانند و همان‌ها که سودای تجاری‌سازی و نوسازی هر نشانه‌ای از گذشته را در سر می‌پرورانند.
آنها چه می‌دانند که یک خانه قدیمی، یک حوض لعاب‌کاری‌شده با رنگ آبی‌فیروزه‌ای، یک سنتوری سردرخانه و گچ‌بری‌های هنرمندانه ستون‌های به‌جا‌مانده از عهد ناصری، چگونه بر چشم و جان عاشقان میراث می‌نشیند. حالا دیگر در خانه امین لشکر خبری از درهای چوبی سالم و ستون‌هایی که همین یک دهه قبل پابرجا بود، نیست. درها نیست شده‌اند؛ تو گویی که هیچ‌گاه نبوده‌اند. شاید یکی از معتادانی که خانه امین لشکر را تصاحب کرده‌اند، درهای خانه را در شبی سرد سوزانده‌اند تا خرج سرمای شب‌های تهران شود. ستون‌ها هم نصفه و نیمه شده‌اند، مثل سیبی که از هر سو به آن دندان زده باشند. سنتوری و گچ‌بری‌های شکوهمند بالای درب همین فروردین امسال فرو ریخت. حالا فقط تصوری از خاطرات روزهای اوج خانه اعیانی عهد قاجار به‌جا مانده است؛ ردی از پایه‌های حوض، دیواری نیمه‌خراب و البته یک عبارت دهان پرکن در کنار نام خانه: «خانه ثبت ملی شده.» شهرداری که مالک نیمی از بناست، گویی بنای نجات آن را ندارد و امینِ خوبی برای خانه «امین لشکر» نیست؛ خانه‌ای که اگر دستی بر سر و گوشش کشیده می‌شد، می‌توانست تبدیل به موزه یا گالری هنری شود، حالا مخروبه‌ای است پاتوق معتادان و فرورفته در نخاله‌های ساختمانی. گویی راه توسعه را درست نشناخته‌ایم و اهمیت حفظ نشانه‌های فرهنگ و تاریخ را. گویی درک نکرده‌ایم که میراث می‌تواند کلید احیای گردشگری باشد و البته که هنوز الگوی توسعه شهری تهران هم در دهه‌های قبل جا مانده است. تو گویی که ساخت سازه‌های بتنی با نماهای بی‌هویت و یک‌شکل امروزی، اولویت توسعه شهری است.
مدیریتی که مدرن‌سازی را به احیای بافت تاریخی، نجات میراث کشور و درآمدزایی از محل گردشگری مقدم می‌دارد. شهری که اولویتش ساخت‌وساز افسارگسیخته مراکز تجاری است و دانسته یا نادانسته، دارد از هویت تاریخی‌اش تهی می‌شود.
تهران امروز چه برای فردا به یادگار خواهد گذاشت؟ معماری بی‌هویت و تقلید صرف از مدرنیته غربی و در مقابل تخریب آثار گذشتگان خویشتن؟ این سوالی است که باید امروز مدیریت شهری به آن پاسخ دهد و نسبت خود را با پایتخت و میراث گرانبهای آن روشن کند.پاسخی که باید با اقدامات عملی همراه شده و جلوی نابودی تدریجی بافت تاریخی تهران را از عودلاجان گرفته تا پامنار و سنگلج بگیرد.
تخریب تاریخ نباید فرجام نافرجام شهرمان باشد. این حق تهران نیست. این حق ایران نیست. این حق بافت تاریخی ارزشمند شهرمان نیست.