تورم و رفاه اقتصادی

شهریار زروکی، سحر نصرنژاد نشلی و نیلوفر گرگانی فیروزجاه- در هر جامعه‌ای توجه دولتمردان، سیاستگذاران و محققان به کاهش فقر و ارتقای سطح رفاه اقتصادی امری ضرروی است. با توجه به اینکه بیشتر سیاست‌های اقتصادی دولت با تاثیر بر قیمت‌های نسبی و تغییر آن همراه است و چنین تغییراتی بر رفاه اثرگذار است بنابراین تحلیل اثرات رفاهی ناشی از تغییر قیمت در گروه‌های مختلف کالایی ضروری به نظر می‌رسد. در این راستا هدف پژوهش حاضر بررسی نقش تورم گروه‌های مختلف کالایی بر رفاه اقتصادی ایران در بازه زمانی 1351 الی 1400 است. به این منظور در این پژوهش از روش خودرگرسیونی با وقفه‌های توزیعی استفاده شده و برای محاسبه رفاه، شاخص ترکیبی رفاه به کار گرفته شده است. روند حرکتی شاخص محاسباتی گویای ‌آن ‌است که در دوره مورد بررسی رفاه اقتصادی دارای نوسان بوده و پس از ثبت بالاترین رقم در سال 1354 به کمینه خود در سال 1369 رسیده است. از نتایج بلندمدت برآورد الگوی پژوهش به چهار نکته مهم می‌توان اشاره کرد: نخست تورم کل و تورم گروه‌های مختلف کالاهایی بر روی رفاه اقتصادی اثری نامطلوب داشته است. دوم، در بین گروه‌های مختلف کالایی، تورم گروه مسکن، سوخت و روشنایی بیشترین اثر نامطلوب بر رفاه اقتصادی را به همراه آورده‌اند. سوم، با توجه به اینکه سهم و وزن گروه خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات در سبد مصرفی خانوارها نسبت به سایر گروه‌های کالایی بزرگ‌تر است ولی اندازه اثرگذاری تورم این گروه از کالاها بر رفاه در رتبه چهارم قرار دارد. چهارم، افزایش در تورم گروه بهداشت و درمان کمترین اثر نامطلوب را بر رفاه اقتصادی به خود اختصاص داده است. همچنین درآمد سرانه و رشد اقتصادی اثر مطلوبی بر رفاه دارند. پیرو نتایج حاصله، توصیه می‌شود دولت جهت بهبود رفاه، باید راهکارهایی نظیر اتخاذ تدابیر مناسب در راستای انضباط پولی و ممانعت از افزایش غیرمنطقی متغیرهای پولی متناسب با هدف‌گذاری تورمی را جهت کنترل تورم در پیش گیرد.
1- تمرکز اصلی این تحقیق چیست و از چه شاخص‌هایی برای اندازه‌گیری آن استفاده شده است؟
این تحقیق عمدتا بر تاثیر تورم، هم به‌طور کلی و هم در گروه‌های خاص کالایی، بر رفاه اقتصادی در ایران تمرکز دارد. برای اندازه‌گیری رفاه، از یک شاخص ترکیبی رفاه اقتصادی (IEWB) استفاده می‌شود که ابعاد مختلفی از جمله مصرف، انباشت ثروت، توزیع درآمد و امنیت اقتصادی را در بر می‌گیرد. این شاخص چندین زیرمؤلفه را با وزن‌های مختلف ترکیب می‌کند تا رفاه کلی را ارزیابی کند.
2- یافته‌های کلیدی در مورد تاثیر تورم بر رفاه اقتصادی چیست؟
این مطالعه رابطه منفی میان تورم و رفاه اقتصادی را نشان می‌دهد. تورم کلی و تورم در گروه‌های خاص کالایی به‌طور منفی بر رفاه هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت تاثیر می‌گذارند. نتایج نشان می‌دهد که تورم در گروه مسکن، سوخت و روشنایی بیشترین تاثیر منفی را بر رفاه اقتصادی دارد، در حالی که بخش بهداشت و درمان کمترین تاثیر منفی را دارد.
3- روش‌شناسی تحقیق چگونه به یافته‌های آن کمک می‌کند؟
این تحقیق از خودرگرسیونی با وقفه‌های توزیعی (ARDL) برای تحلیل داده‌های سری زمانی از سال 1972 تا 2021 استفاده کرده است. این روش اهمیت دارد زیرا می‌تواند بین تاثیرات کوتاه‌مدت و بلندمدت تمایز قائل شود و نحوه تاثیرگذاری متغیرهای مختلف بر یکدیگر را در طول زمان تجزیه ‌و ‌تحلیل کند. شاخص رفاه اقتصادی ترکیبی نیز حیاتی است زیرا امکان تحلیل یکپارچه رفاه را با در نظر گرفتن ابعاد مختلف فراهم می‌کند.
4- گروه‌های کالایی عمده‌ای که در این مطالعه تحلیل شده‌اند، کدامند و چگونه نرخ تورم آنها بر رفاه اقتصادی تاثیر متفاوتی دارد؟
این مطالعه هفت گروه کالایی را تحلیل کرده است: بهداشت و درمان، پوشاک و کفش، اثاثیه و لوازم خانگی، غذا و دخانیات، تفریح، آموزش، هتل‌ها و رستوران‌ها، حمل‌ونقل و ارتباطات، و مسکن، سوخت و روشنایی. این مطالعه نشان می‌دهد که نرخ تورم در گروه مسکن، سوخت و روشنایی بیشترین تاثیر منفی را بر رفاه اقتصادی دارد، در حالی که بهداشت و درمان کمترین تاثیر را دارد.
5- چگونه درآمد سرانه و رشد اقتصادی با رفاه اقتصادی تعامل دارند؟
این مطالعه رابطه مثبت بین درآمد سرانه، رشد اقتصادی و رفاه اقتصادی پیدا کرده است. هر دو متغیر نشان می‌دهند که درآمد سرانه و رشد اقتصادی و رفاه اقتصادی را از طریق افزایش فرصت‌ها و فراهم‌سازی منابع بیشتر برای افراد و خانوارها بهبود می‌بخشند.
6- طبق این مطالعه، چه توصیه‌های سیاستی برای بهبود رفاه اقتصادی در ایران ارائه شده است؟
مطالعه توصیه می‌کند که برای کنترل تورم، انضباط پولی برقرار شود، از جمله جلوگیری از رشد زیاد عرضه پول، کاهش کسری بودجه دولت، کاهش وابستگی به استقراض از بانک مرکزی، افزایش استقلال بانک مرکزی و پایبندی به انضباط مالی. همچنین پیشنهاد می‌شود که بر بازار مسکن تمرکز شود به دلیل تاثیر منفی زیاد آن بر رفاه با تعادل عرضه و تقاضای مسکن.
7- این تحقیق چگونه با دیگر مطالعات تورم و رفاه اقتصادی تفاوت دارد؟
این مطالعه خود را از دیگر مطالعات متمایز می‌کند زیرا از یک شاخص ترکیبی رفاه اقتصادی استفاده می‌کند که اندازه‌گیری یکپارچه‌تری از رفاه فراهم می‌کند، به‌جای اینکه تنها به درآمد یا مصرف نگاه کند. همچنین به‌طور خاص تاثیرات تورم را در سطوح مختلف گروه‌های کالایی تحلیل می‌کند، برخلاف تنها نگاه به نرخ تورم کلی. این مطالعه همچنین به‌طور خاص بر اقتصاد ایران تمرکز دارد و داده‌ها را در این زمینه خاص تحلیل می‌کند.
8- روند رفاه اقتصادی در ایران طبق این تحقیق چگونه بوده است؟
این مطالعه روند نوسانی رفاه اقتصادی در ایران از سال 1972 تا 2021 را شناسایی کرده است. بعد از سال 1978، یک دوره کاهش رفاه شناسایی شده که در طول جنگ ایران و عراق تشدید شده است. پس از جنگ، مطالعه رکوردی از بهبود رفاه را ثبت کرده و تا دوره‌های اخیر که دوباره رفاه اقتصادی کاهش یافته ادامه یافته است. پایین‌ترین نقطه رفاه اقتصادی در سال 1990 و بالاترین در سال 1975 بوده است.
* این مطلب از مقاله‌ای با عنوان « بررسی نقش تورم گروه‌های مختلف کالایی بر رفاه اقتصادی ایران » استخراج شده است