توزیع رانتی ارز

گروه بازرگانی- چالش ادامه‌دار بازار آشفته نهاده‌های دامی هر روز وارد فاز جدیدی می‌شود. تخصیص ناعادلانه ارز دولتی به نهاده‌های دامی، بازار تامین نهاده را با چالش و فساد مواجه کرده است. مشخص نیست نهاده‌های محدودی که با ارز ۴۲۰۰ تومانی توزیع می‌شود به دست چه کسانی می‌رسد. در حالی که واردکنندگان نهاده دامی با مشکل تامین ارز دولتی مواجه هستند و ۷۰ درصد نهاده‌های دامی را از بازار آزاد تهیه می‌کنند، به گفته رییس انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان، توزیع ارز نهاده‌ها به صورت رانتی و سلیقه‌ای برای نهادهای دولتی و وابسته‌های دولت انجام شده است.
از طرفی نبود نهاده علت اصلی بروز مشکل برای مرغداران است. ۴۰ درصد نهاده ذرت از سوی اتحادیه به قیمت دولتی هر کیلو ۱۵۱۵ و سویا ۲۵۲۰ تومان به مرغداران تحویل داده می‌شود اما ۶۰ درصد مابقی باید توسط مرغدار تهیه شود. از آنجا که مهم‌ترین جیره غذایی طیور، ذرت و سویاست و تنها نیمی از این جیره از محل نهاده‌های دولتی تامین می‌شود در نتیجه تهیه نهاده از بازار آزاد سبب افزایش قیمت مرغ خواهد شد و پیش‌بینی می‌شود در آینده‌ای نزدیک قیمت هر کیلو مرغ در بازار به مرز ۳۰ هزار تومان هم برسد.
طبق اعلام رییس کمیسیون کشاورزی، منابع طبیعی و محیط‌زیست مجلس به تازگی ۱۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تن ذرت و سویا وارد کشور شده است که بیش از ۹ میلیون و ۲۰۰ هزار تن آن ذرت و بقیه سویاست. به گفته سیدجواد ساداتی‌نژاد، این نهاده‌ها با ارز دولتی وارد شده بنابراین باید نظارت قوی در توزیع آن وجود داشته باشد.
این در حالی است که مجید موافق‌قدیری درباره اینکه چرا با وجود اینکه هفته گذشته شرکت پشتیبانی امور دام اعلام کرد نهاده وارد کشور شده و در حال توزیع در استان‌هاست تغییری در وضعیت بازار نهاده‌ها ایجاد نشده و قیمت‌ها همچنان روند صعودی دارد، اظهار کرد: محموله حدود ۲۰۰ هزار تنی کنجاله سویای شرکت پشتیبانی که در انبارهای بندر حضرت امام (ره) موجود است مربوط به واردات ماه‌های گذشته بوده که ارز آن به تازگی توسط بانک مرکزی تامین شده است.
او اضافه کرد: بنابراین به نظر می‌رسد اخیرا نهاده‌ای وارد نشده و چهار کشتی کنجاله سویای هند مربوط به حواله‌ای است که خریدار، کالا را ارسال نکرده و به تازگی روپیه هند دریافت کرده‌اند که از هند کنجاله سویا خریداری کنند که دو کشتی در راه و دو کشتی نیز در حال بارگیری است بنابراین شرکت پشتیبانی صرفا مبادرت به فروش ذخیره استراتژیک کرده و این اقدام اثربخشی چندانی نیز نداشته است.
این فعال بخش خصوصی تصریح کرد: به اعتقاد بنده اگر می‌خواهیم عطش بازار در زمینه کنجاله سویا فروکش کند باید حداقل ۵۰۰ هزار تن کنجاله سویا در این ماه به بازار عرضه شود و متاسفانه این میزان موجودی نداریم. اگر عرضه در این ماه به اندازه کافی صورت نگیرد این میزان در ماه بعد به ۶۵۰ هزار تن افزایش می‌یابد.
توزیع سلیقه‌ای
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران در بخش دیگری از سخنان خود ادامه داد: نکته قابل توجه در این میان توزیع رانتی ارز است و اینکه ارز به صورت سلیقه‌ای به نهادهای دولتی و وابسته‌های دولت تخصیص داده شده است. ضمن اینکه تجربه نشان داده دولت بازرگان خوبی نیست و همین اقدامات مشکل را هم دوچندان کرده است. معتقدیم اگر دولت می‌خواهد این مشکل حل شود باید به بخش خصوصی واقعی اهمیت دهد و از تجربیات آنها استفاده کند.
موافق‌قدیری اضافه کرد: با توجه به اینکه الگوی خرید نهاده‌ها در بازار جهانی بر اساس فصول سال است، تزریق قطره‌چکانی ارز در حال حاضر نظام متعارف خرید خارجی و تجارت بین‌المللی کشور در خصوص نهاده‌های دامی تولید خوراک دام را به هم زده و بهای تمام‌شده کالای خریداری شده نسبت به شیوه‌های تخصصی بسیار بالاتر رفته و در نتیجه جذابیت بازار برای فعالیت‌های تجاری سالم و رسمی کاهش پیدا کرده و همین موضوع کافی است تا شرایط فضای سالم تجارت را تحت تاثیر قرار دهد.
وی درباره میزان توزیع نهاده‌ها در کشور نیز اضافه کرد: متاسفانه با توجه به اینکه کالا از بنادر توزیع نمی‌شود آمار دقیق نیاز و توزیع را نداریم اما با توجه به کاهش شدید قیمت جوجه و قیمت بالای نهاده‌های دامی در بازار غیررسمی، می‌توان این تحلیل را داشت که بازار به شدت کوچک شده به طوری که جوجه یک روزه قابل جذب نیست. ضمن اینکه برای همین بازار کوچک هم نهاده دامی به اندازه کافی موجود نیست که قیمت‌ها به شدت بالا رفته است.
صنعت پروتئین در حال ورشکستگی
موافق‌قدیری تصریح کرد: بنابراین می‌توان گفت عملا صنعت پروتئین و مهم‌ترین حلقه زنجیره تامین پروتئین که همان صنعت خوراک دام است، کارکرد اقتصادی خود را از دست داده و در حال ورشکستگی است.
او با بیان اینکه حضور دولت به عنوان قانونگذار، ناظر و حامی در کل زنجیره تامین می‌توانست اثرگذار باشد، گفت: دولت با دخالت مستقیم در واردات و رقابت با وارد‌کنندگان و تضعیف آنها در یک برهه زمانی اقدام نادرستی کرد که موجب بر هم زدن آرامش بازار شد.
این فعال بخش خصوصی ادامه داد: معتقدیم حضور دولت به عنوان رقیب در هر بخش از صنعت بدون شک آسیب‌زاست حتی در شرایط جنگی و تحریمی این اقدامات می‌تواند وضعیت را بدتر کند. کمااینکه سهم دولت در همین شرایط تحریم و رانتی هیچ‌وقت به کارآمدی بخش خصوصی نبوده و حتی تجربه کشورهای توسعه یافته هم نشان داده راهی که می‌رویم به بن‌بست ختم می‌شود.
ایرادات سامانه بازارگاه
موافق‌قدیری همچنین درباره اینکه وزارت جهاد کشاورزی خبر از اصلاح ایرادات سامانه بازارگاه داده، در مورد ارزیابی خود درباره وضعیت این سامانه گفت: رصد و پایش حق دولت است و ما هم تایید می‌کنیم. اما هیچ‌گاه سامانه‌ای انحصاری که توسط یک بخش غیرصنفی توسعه پیدا کند، نمی‌تواند جایگزین مکانیسم رقابتی و خودتکامل‌یافته چندصد ساله بازار شود. هیچ سامانه انحصاری موفق نخواهد بود. حتی این سامانه جدیدی که ماه‌هاست فقط حرف آن مطرح است به دلیل ایراداتی که دارد عملا نمی‌تواند موثر واقع شود.
او تصریح کرد: جهت رفع این مشکل دولت باید نقش خود را به عنوان ناظر و قانونگذار بر توسعه سامانه‌های موازی تعریف کند تا ساختار تکاملی سریع‌تر در این سامانه‌ها اتفاق بیفتد و به رفع مشکل کمک شود.
موافق‌قدیری در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه از ابتدای امسال تا ۱۵ شهریور ماه سال جاری ۳۷۱ هزار و ۲۳۲ تن کنجاله سویا به ارزش ۱۴۸ میلیون و ۱۳۳ هزار و ۹۸۸ دلار وارد کشور شده، گفت: چهار میلیون و ۴۳۱ هزار و ۹۲ تن ذرت به ارزش یک میلیارد و ۷۰ میلیون و ۹۵۹ هزار و ۹۶۳ دلار وارد شده. همچنین میزان واردات جو از ابتدای فروردین ماه تا ۱۵ شهریور ماه سال جاری به کشور ۸۵۵ هزار و ۴۱۵ تن به ارزش ۲۱۴ میلیون و ۷۷۲ هزار و ۷۳۰ دلار بوده است.
تاثیر مشکل تامین نهاده‌ها بر بازار مرغ
این در حالی است که مدیرعامل اتحادیه مرغداران گوشتی استان مرکزی نیز در این خصوص گفت: عمده مشکل مرغداران در حال حاضر تامین نهاده است که باید برای رفع آن چاره‌اندیشی شود. علی‌اکبر حیدری اظهار کرد: نبود نهاده علت اصلی بروز مشکل برای مرغداران است، ۴۰ درصد نهاده ذرت از سوی اتحادیه به قیمت دولتی هر کیلو ۱۵۱۵ و سویا ۲۵۲۰ تومان به مرغداران تحویل داده می‌شود، اما ۶۰ درصد مابقی باید توسط مرغدار تهیه شود. استان مرکزی یکی از استان‌هایی است که بیشترین نهاده دولتی را دریافت کرده است.
او اضافه کرد: در حال حاضر به گفته مرغداران، قیمت سویا در بازار آزاد کیلویی ۱۳ هزار تومان و ذرت کیلویی ۳۳۰۰ تومان است که با توجه به این قیمت‌ها مرغ زنده باید حداقل به ازای کیلویی ۲۰ هزار تومان به فروش برسد که مرغدار ضرر نکند، هرچند در این صورت سودی هم نخواهد داشت.
مدیرعامل اتحادیه مرغداران گوشتی استان مرکزی تصریح کرد: در سه روز گذشته قیمت مرغ کاهش زیادی داشته به طوری که روز گذشته قیمت مرغ زنده نقدی به کیلویی ۱۱هزار و ۵۰۰ تومان رسیده که با توجه به قیمت نهاده‌ها و از طرفی گران شدن دارو و واکسن و… اصلا صرفه اقتصادی برای مرغدار ندارد.
حیدری اضافه کرد: مهم‌ترین جیره غذایی طیور، ذرت و سویاست و یک جوجه حداقل باید یک کیلو و نیم سویا و سه کیلو ذرت مصرف کند که تنها نیمی از این میزان از محل نهاده‌های دولتی تامین می‌شود و تهیه نهاده از بازار آزاد سبب افزایش قیمت مرغ می‌شود.
او ادامه داد: در شرایط فعلی با کاهش تقاضا، قیمت مرغ نیز کاهش داشته اما این قیمت‌ها اصلا برای مرغدار به‌صرفه نیست. مدیرعامل اتحادیه مرغداران گوشتی افزود: قیمت یک کامیون سویا دولتی حدود ۶۳ میلیون تومان و به قیمت آزاد بیش از ۳۰۰ میلیون است که نقدینگی لازم برای خرید آزاد این میزان سویا از سوی مرغدار وجود ندارد، همچنین تاخیر در ارسال نهاده از سوی شرکت‌ها نیز مشکلات دیگری برای مرغداران ایجاد کرده است.