توسعه شهری خطری برای میراث فرهنگی و تاریخی

رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: توسعه شهری، میراث فرهنگی و تاریخی مانند بناها، باغ‌ها، محوطه‌ها و حتی تپه‌ها در حاشیه شهرها را در معرض تهدید و خطر قرار می‌دهد.
به گزارش ایرنا، محمدابراهیم زارعی در سلسله نشست‌های میراث فرهنگی و گردشگری که در پژوهشگاه این وزارتخانه برگزار شد، اظهار داشت: آثار فرهنگی، بناها و محوطه‌های تاریخی برای ما حائز‌اهمیت است و باید این آثار به خوبی نگهداری و حفظ شود.
وی افزود: در حوزه توسعه شهری راحت‌ترین گزینه حذف زیرساخت‌های فرهنگی و تاریخی است. در سفری که به تازگی به نیشابور داشتم، توسعه شهری و خیابان‌کشی یک بنای تاریخی و خانه‌باغ را تهدید می‌کرد، نباید اجازه آسیب و تخریب این منابع ارزشمند را داد.
زارعی ادامه داد: باغ‌ها غیرقابل تغییر کاربری هستند و قانون در این زمینه از آنها حمایت می‌کند در حالی‌که توسعه شهری مقابل آنهاست.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: میراث فرهنگی بی‌دفاع است و متولیان این حوزه همکاری، همراهی و همدلی ندارند.
زارعی تصریح کرد: باید مردم را نسبت به خطرات انسانی و تغییرات اقلیمی که میراث فرهنگی و تاریخی را تهدید می‌کند، آگاه کنیم‌. وی با اشاره به وضعیت آب زاینده رود، اظهار داشت: نگران زاینده رود و پل‌های اطراف آن هستم که دائم خشک و خیس می‌شود باید مردم را نسبت به آسیب‌هایی که به این پل وارد می‌شود مطلع کنیم.
پژوهشگاه، دانشگاه‌ها را برای مطالعه به خط کند
سیدمحمد بهشتی، رییس اسبق پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نیز در این نشست گفت: میراث فرهنگی و تاریخی در خطر است، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری باید دانشگاه‌ها را برای مطالعه وضعیت اضطراری به خط کنند.
وی با بیان اینکه شعار امسال ایکوموس (شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی)، میراث در معرض خطر، بلایا و درگیری‌هاست، افزود: علاوه بر تهدیداتی که در شرایط عادی و طبیعی ایجاد می‌شود باید به بحران‌های ناشی از تغییرات اقلیمی توجه شود.
بهشتی تاکید کرد: زمانی که از مدیریت میراث فرهنگی صحبت می‌کنیم باید حفاظت، پژوهش و معرفی آنها را مدنظر قرار دهیم تا در هر فعالیتی که در این حوزه انجام می‌شود این رویکردها مدنظر قرار گیرد.
وی افزود: در شرایط بحران بسیاری از فعالیت‌ها مانند پژوهش و معرفی آثار فرهنگی و تاریخی تعطیل می‌شود اما حفاظت از آثار در بحرانی‌ترین شرایط باید پرچمش افراشته شود.
رییس اسبق پژوهشگاه میراث فرهنگی گفت: جهان در معرض بحران‌های متعدد است اما قبل از رخ دادن بلای طبیعی مانند فرونشست زمین، زلزله و سیل، تصور می‌کنیم این اتفاق برای کشورهای دیگر رخ می‌دهد و تا موقع بحران تدبیری اندیشیده نمی‌شود.
بهشتی اذعان داشت: ایران سرزمین بی‌قراری است و همچنان خواهد بود. در عرصه موضوعاتی که در طبیعت وجود دارد ستاد بحران کشور در سال ۱۳۸۸ اعلام کرد، پنج هزار و ۸۰۰ رویداد مخرب مانند سیل، ریزگرد و زلزله در کشور اتفاق افتاد.
وی خاطرنشان کرد: حفاری‌های کنار مسجد کبود مربوط به
3 هزار و ۶۰۰ سال قبل و از قدیمی‌ترین آثار زیست در تبریز است. با وجود اینکه در فاصله‌های کوتاه زلزله‌های مخرب رخ داده مردم از آنجا کوچ نکردند و حاضر نشدند شهر خود را در جای دیگری بنا کنند این اتفاق در تمام نقاط زلزله‌خیز و سیل‌خیز کشور وجود دارد و در جاهای پرخطر جمعیت بیشتری متمرکز است. افراد در خطرناک‌ترین نقاط مانند تهران که زلزله‌خیز است زندگی می‌کنند. اگر تابلوی ایستادن ممنوع را در مکان‌های حادثه‌خیز می‌زدیم فقط به شکل کوچ‌نشینی می‌توانستیم زندگی کنیم اما مهم‌ترین ویژگی ایرانی‌ها قرار در بی‌قراری است.
باید از بی‌قراری استقبال و برای آن تدبیر کرد
رییس اسبق پژوهشگاه میراث فرهنگی گفت: دامنه‌نوسان در شرایط بی‌قرار زیاد است. به خاطر شرایط بی‌قراری در فرهنگ ما روز مبادا وجود دارد. در سرزمین بی‌قرار تحولات شیمیایی زیاد و حرکت نابهنگام مانند زلزله وجود دارد، باید از بی‌قراری استقبال و برای آن تدبیر می‌کردیم. مثلا سفال تدبیر بی‌قراری برای پختن غذاست.
بهشتی ادامه داد: یکی از تمهیدات در زمینه تمهید بی‌قرار مفصل کردن است که به آن اجازه چابکی بدهد. سفال مفصل محسوب می‌شود. اگر از سرزمین ما بی‌قراری گرفته می‌شود بسیاری چیزها پدید نمی‌آمد. در ۷۰‌سال اخیر به ما تلقین کردند ما مبتنی بر سرزمین‌های باقرار زندگی کنیم در صورتی که در گذشته اینگونه نبود و روز مبادا را در نظر داشتیم.
وی تاکید کرد: ما قرار در بی‌قرار را فراموش کردیم و صدمه‌پذیر و بی‌پناه شدیم. در صورتی که در جایی که متمرکز بر میراث فرهنگی است باید متوجه این نسیان باشیم و دیگران را متوجه این موضوع کنیم که در سرزمینی بی‌قرار زندگی می‌کنیم و باید همیشه برای مواجه با خطر آماده باشیم. مثلا به مساحت شهر یزد ۵۰۰‌هکتار اضافه شده در حالی که تا ۱۵‌سال آینده باید این جمعیت به یک‌سوم کاهش می‌یافت چون این سرزمین آب ندارد. انگار باید با بیل و سروصدا ما را آگاه کنند.