توسعه ملی با اهرم توسعه علمی

معاون اول رییس‌جمهور در همایش ملی پیشرفت با بیان این مطلب که ارتقای سطح استقلال و اقتدار ملی کشور در مواجهه با مسائل جهانی و منطقه‌ای یکی از مسائل اصلی کشور است، گفت: اجلاس ورشو در حالی برگزار می‌شود که عده‌ای با کمک اسراییل، آمریکا و عربستان سعودی می‌خواهند دیگران را از ایران بترسانند. دوره‌ای این کار را کردند شکست خوردند و این بار هم به فضل الهی مفتضح شدند، اما ما باید بدانیم که چگونه با این مسائل مقابله مقتدرانه داشته‌ باشیم‌.
به گزارش «جهان‌صنعت» به نقل از روابط‌عمومی بانک‌ پاسارگاد، ششمین همایش ملی پیشرفت و توسعه علمی کشور با موضوع «رسالت انجمن‌های علمی در تبیین مسائل راهبردی کشور» با حضور جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهور و غلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در محل دانشگاه خاتم برگزار شد‌. در این همایش در خصوص رسالت انجمن‌های علمی در تدوین راهبردهای کشور و موضوعات علمی مرتبط با فعالیت انجمن‌های مختلف بحث و گفت‌وگو شد و ضمن قرائت تفاهم‌نامه فی‌مابین شورای انجمن‌های علمی ایران و کمیسیون انجمن‌های علمی، از انجمن‌های علمی برتر تقدیر به عمل آمد‌.
اسحاق جهانگیری، با اشاره به وقوع برخی جنگ‌ها در منطقه مانند عراق و افغانستان توسط آمریکا و به دنبال آن ایجاد گروه‌های تروریستی بیان کرد: در نتیجه همه اتفاقات، برگ برنده با ایران بود‌. آمریکا به بهانه القاعده و طالبان به افغانستان حمله کرد، ولی در آخر دوستداران انقلاب‌اسلامی در صحنه ماندند و در سوریه هم چنین شد‌.
وی در ادامه گفت: این موقعیت ایران حسادت مجموعه‌ای را برانگیخته که می‌خواهند اقتدار منطقه‌ای ایران را از بین ببرند و جریانی راه افتاده که می‌خواهد اقتدار ایران را در منطقه به چالش بکشاند‌.
جهانگیری ادامه داد: به دلیل همزمانی این نشست با آغاز پنجمین دهه عمر انقلاب‌اسلامی و گام دوم اعلام‌شده از سوی رهبر انقلاب، این موضوع را که در دهه جدید چه مسائل راهبردی باید در دستور کار باشد، به فال نیک می‌گیریم‌. وی بار اصلی این کار را بر دوش مراکز علمی کشور دانست و ادامه داد: این مراکز علمی نقش مهمی دارند و امیدواریم به نحو مطلوبی کمک کنند تا در دهه پیش رو وضعیت بهتری داشته‌ باشیم‌.
جهانگیری در ادامه تصریح کرد: قاعدتا در هر کشوری و به‌طور مشخص در کشور ما وقتی به درک مشترکی از مسائل بنیادین در سطوح تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی و به راهکار مشترک و به اجماع دست ‌یابیم، قدرت حل و به نتیجه رساندن آن بیشتر می‌شود تا اینکه هم در مساله و هم در راهکارها اختلاف‌نظر وجود داشته ‌باشد‌.
معاون اول رییس‌جمهوری افزود: در شرایطی که محدودیت‌ها زیاد و موانع جدی‌تر می‌شود، سردرگمی و یأس هم بیشتر می‌شود. در چنین شرایطی اگر جامعه به درجه‌ای از عقلانیت رسیده و به سمت حل مساله رود، خیلی بهتر می‌تواند آن را حل کند‌.
وی با اشاره به تهدید تحریم آمریکا علیه پاکستان در دوره ترامپ افزود: با وجود همه اختلاف‌نظرها در پاکستان، اندیشمندان و صاحبنظران این کشور از هر عقیده و دسته‌ای تصمیم گرفتند یکدست شوند تا از تحریم آمریکا دور بمانند‌.
جهانگیری خاطرنشان کرد: در زمان حاضر افزایش ظرفیت ملی کشور برای توسعه لازم است‌. ظرفیت ملی باید به کار گرفته شود تا نیازهای اصلی و ضروری جامعه رصد شود چون در مقطعی هستیم که اندیشمندان، صاحبنظران و گروه‌های مرجع باید بر نیازهای اصلی کشور تمرکز داشته باشند‌.
معاون اول رییس‌جمهور اعتماد همگانی، امید به آینده و سرمایه اجتماعی را از نیازهای جامعه برشمرد و تصریح کرد: در مقطع فعلی مهم‌ترین راهکار برای برون‌رفت از مشکلات جامعه، سرمایه اجتماعی است و تقریبا نقطه کانونی آن همین محافل علمی است که نخبگان کشور می‌توانند نقش اصلی در ترمیم سرمایه‌های اجتماعی ایفا کنند‌.
معاون اول رییس‌جمهوری ارتقای سطح تفاهم و گفت‌وگوی سیاسی ملی را دومین نیاز کشور عنوان و تصریح کرد: جامعه‌ای که از بیرون مورد دشمنی قرار می‌گیرد، مسائل داخلی را عمده نمی‌بیند و به دنبال راهکارها برای رفع اختلافات با گفت وگو است و نمی‌گذارد اختلافات قدیمی ادامه یابد، تا جامعه به سمت وحدت برود‌. جهانگیری آخرین مساله و چالش‌های جدی را مسائل اقتصادی دانست و تاکید کرد: باید بر این مساله غلبه کنیم و بخشی از این چالش‌ها در گام دوم رهبر انقلاب آمده ‌‌است‌.
وی همچنین با اشاره به خصوصی‌سازی در کشور گفت: اگر خصوصی‌سازی انجام می‌شود، می‌گویند فساد شده و اگر انجام نشود می‌گویند دولت همه امور را در دست گرفته ‌است‌. این ساختار دولتی باید کوچک شود یا اتکا به نفت، یکی از ساختارهای اصلی مشکل‌زا باید از بین برود‌. چون امروز آمریکایی‌ها می‌خواهند از طریق همین مساله نفت فشار سختی بر ما وارد کنند و می‌دانند اقتصاد ما متکی به نفت است‌.
وی گفت: بخش خصوصی ما آنقدر توانمند نیست که بار اصلی اقتصاد را بر دوش بکشد. این بخش باید توانمندسازی شود و بودجه دولت هم نامتوازن است به‌طوری که هزینه‌های آن زیاد و درآمدهایش محدود است‌. به گفته وی، نظام بانکی، صندوق‌های بازنشستگی، محیط‌زیست و بحث آب که امروز به مساله جدی کشور تبدیل شده از دیگر چالش‌های جامعه است‌. جهانگیری با بیان اینکه مهم‌ترین وجه توسعه ملی، توسعه علمی است، گفت: توسعه علمی در حقیقت پیش‌نیاز توسعه ملی است‌. بار اصلی توسعه علمی کشور بر دوش مراکز علمی است، اما نهادهای واسطی مانند انجمن‌های علمی هم هستند که می‌توانند بار عمده‌ای از توسعه علم و فناوری کشور را به دوش بگیرند‌. مهم این است که همه بپذیریم اینها ظرفیت‌های کشور هستند و ظرفیت فقط نفت و گاز و منابع طبیعی نیست‌. معاون اول رییس‌جمهوری خاطرنشان کرد: ظرفیتی که تعیین‌کننده است، نیروی انسانی است که امروز در مراکز علمی- تحقیقاتی فعالیت می‌کنند‌.
برنامه وزارت علوم برای نظرخواهی از انجمن‌های علمی
در ادامه این همایش، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نیز اظهار کرد: مجموعه‌های علمی از افتخارات آموزش عالی کشور هستند و استادان با وقتی که در انجمن‌های علمی صرف می‌کنند، ذخایر و گنجینه‌هایی هستند که هدایت نسل جوان را بر عهده دارند‌.
وی با بیان اینکه رییس‌جمهوری و همه اعضای هیات ‌دولت همیشه مشوق استفاده از نظرات و توانایی‌های اساتید دانشگاهی به ویژه اعضای انجمن‌های علمی بوده‌اند، ادامه داد: رویکرد مثبت استفاده از توان دانشگاهیان در گذشته نیز مدنظر بوده، ولی در چند سال اخیر توسعه بیشتری یافته است‌.
غلامی با تاکید بر ارتباط مستمر وزارت علوم با انجمن‌های علمی گفت: این ارتباط از قبل هم وجود داشته ولی در سال گذشته گسترش بیشتری یافته و در این راستا بیش از ۷۰ کارگروه تخصصی برنامه‌ریزی شده تا بتوانیم از توان این انجمن‌ها در ارزیابی و برنامه‌ریزی‌های آموزش عالی کشور استفاده کنیم‌. وی با اشاره به فرمایش رهبری در خصوص اجرای الگوی نظام اسلامی پیشرفت افزود: اجرای این الگو بدون توجه به بخش علمی و نگاه کارشناسانه به این بخش و استفاده از توانایی‌های اساتید دانشگاهی و انجمن‌های علمی میسر نمی‌شود‌.
وزیر علوم با اشاره به چهل سالگی انقلاب‌اسلامی و توصیه‌های مکرر رهبری در خصوص توجه بیشتر به مقوله علم و فناوری و توسعه علمی تصریح کرد: تقاضای ما این است که انجمن‌های علمی با نگاهی آینده‌نگر در جهت توسعه علمی کشور به کمک وزارت علوم بیایند تا در این راستا ما هم بتوانیم خدمات لازم را در جهت بهره‌گیری بیشتر از توان انجمن‌های علمی و رفع کاستی‌های آنها انجام دهیم‌. غلامی با بیان اینکه برنامه‌هایی برای استفاده از نظرات و ظرفیت‌های انجمن‌های علمی تدوین شده، تصریح کرد: وزارت علوم یکی از موضوعات اصلی فعالیت‌هایش را به موضوع نظرخواهی از دانشگاهیان و انجمن‌های علمی معطوف کرده ‌است‌.
نقش اساسی انجمن‌های علمی در اتخاذ تصمیمات کلان
در ادامه مجید قاسمی، رییس شورای انجمن‌های علمی نیز با اشاره به هدف برگزاری همایش پیشرفت و توسعه علمی کشور گفت: در این همایش به رسالت انجمن‌های علمی در تدوین راهبردهای کشور پرداخته شد و بحث اصلی آن بود که ذخیره مهم و گرانبهایی که حاصل زحمات چندین ساله علما و دانشمندان و اندیشمندان رشته‌های مختلف کشور است، چگونه می‌تواند در سیاستگذاری‌ها موثر باشد و خواسته‌های مردم را به‌صورت علمی و عملی به گوش بزرگان سیاست‌گذار در سطح دولت و حاکمیت برساند‌.
وی افزود: بحث این است که آیا آنچه در سطح اجرایی عمل می‌شود، منطبق با علم هست یا خیر و اگر بخواهیم این موضوع را محک بزنیم، چه کسانی بهتر از اعضای فرهیخته انجمن‌های علمی هستند که بتوانند خطرات و انحرافات مسیر را به مسوولین کشور انتقال دهند؟ رییس شورای انجمن‌های علمی تاکید کرد: پیام همایش این است که انجمن‌های علمی اعتقاد دارند و مدعی‌اند که می‌توانند به اصلاح فرآیندها، اجراییات و تصمیمات مهم در سطح سیاست‌های کلان و راهبردها کمک کرده و در این موارد نقش موثر خود را ایفا کنند‌.
رییس دانشگاه خاتم در ادامه افزود: بر این اساس هدف ما از برگزاری همایش فوق، باز کردن سرفصل‌ها و ارائه پیام محکمی به سیاستگذاران است، مبنی بر آن که علم ناب و خالص انجمن‌های علمی در به‌کارگیری در سیاستگذاری‌های کشور مغفول مانده و انجمن‌ها وظیفه خود می‌دانند علم خالص، ناب و اصیل خود را عرضه کنند‌.
در حقیقت این همایش پیام دردمندانه عالمان، متفکران و اندیشمندان است که خود را موظف می‌دانند علم خالص و ناب خود را عرضه کنند‌. وی ادامه داد: ۲۷۰ هزار نفر عضو انجمن‌های علمی هستند و چهار هزار نفر در رأس انجمن‌ها و هیات‌مدیره آنها حضور دارند و همچنین ۳۷۴ انجمن علمی زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری فعالیت می‌کنند‌. قاسمی با اشاره به اینکه کمیسیون انجمن‌های علمی مسوول ارتباط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با انجمن‌های علمی است و زیر نظر معاونت پژوهشی وزارت علوم اداره می‌شود، یادآور شد: تاکنون بیش از ۷۷۰ همایش ملی از سوی این انجمن‌ها برگزار شده که جنبه علمی داشته‌ است‌.
این در حالی است که انجمن‌ها مجبور بودند بابت برگزاری این همایش‌ها مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کنند در حالی که آموزش از مالیات معاف است و هیچ‌یک از اعضا بابت کاری که انجام دادند یک ریال هم دریافت نکرده بودند‌. رییس شورای انجمن‌های علمی همچنین از برگزاری ۲۵۰ همایش بین‌المللی از سوی انجمن‌های علمی خبر داد و افزود: این انجمن‌ها ۸۸ نشریه در سطح بین‌المللی و ۳۲۰ نشریه در سطح ملی منتشر و ۱۵۰۰ کارگاه آموزشی نیز برگزار کردند‌. حکمرانی خوب، ثبات سیاسی و فقدان خشونت، حکمرانی خوب و کیفیت مقررات، وضعیت سرمایه اجتماعی در ایران، راهبردهایی برای کاهش نابرابری و مقابله با فرسایش سرمایه‌ اجتماعی، نقش انجمن‌های علمی ایران در رفع چالش‌ها و مسائل مدیریت کشور، امنیت غذایی، کفایت، سلامتی و دسترسی، بحران آب و تغییر اقلیم، نقش انجمن‌های علمی در تبیین سیاستگذاری، اجرای سیاست‌ها و نظارت بر آن، برنامه پیشنهادی اصلاح نظام بانکی، آسیب‌شناسی بی‌ثباتی در اقتصاد که در نتیجه رکود تورمی مزمن پایدار ایجاد شده‌ است و بررسی علل آن، از جمله سرفصل‌های مطرح‌شده در این پنل‌ها بود‌.