توسعه موزه‌‌های دفینه کلید می‌خورد

«جهان‌صنعت»- آن‌طور که محسن قانونی (مدیر توسعه گروه موزه‌‌های دفینه) گفته برنامه اصلی گروه دفینه تمرکززدایی از تهران و را‌‌ه‌اندازی موزه در شهر‌های دیگر است و مهم‌ترین آن را‌ه‌اندازی موزه «تار و پود» در یزد است که گنجینه بافته‌‌های کویر ایران را به نمایش می‌گذارد.
وی افزود: برنامه‌ریزی شده که این گنجینه در هفته میراث فرهنگی در سال ۱۴۰۳ رونمایی شود، هرچند تلاش می‌شود این موزه امسال به نتیجه برسد.
او اضافه کرد:‌ گروه دفینه (موزه‌‌های بنیاد مستضعفان) ‌ در شهر‌های کم‌برخوردار ورود کرده است، در عین حال که در مازندران، هتل قدیم رامسر را داریم ‌ که در مرحله مرمت قرار دارد و تا سال ۱۴۰۳ افتتاح می‌شود. در شیراز برای را‌ه‌اندازی موزه فرهنگ و هنر امکان‌سنجی‌‌هایی شده و قرار است در خراسان جنوبی و شهر بیرجند در باغ اکبریه یک موزه جدید ایجاد شود. همچنین در تبریز برای را‌ه‌اندازی موزه فرش در حال امکان‌سنجی هستیم. پیگیری برای را‌‌ه‌اندازی چنین موز‌ه‌ای در شرایطی است که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همزمان با ثبت جهانی بازار تبریز، را‌ه‌اندازی یک موزه درباره فرش را به یونسکو قول داده بود، اما تا‌کنون به نتیجه نرسیده است.
مدیر توسعه گروه موزه‌‌های دفینه با اشاره به امکان‌سنجی در باغ اکبریه بیرجند در خراسان جنوبی برای را‌ه‌اندازی موزه، اظهار کرد: طبق بررسی‌‌های انجام‌شده متوجه شدیم عمارت باغ اکبریه وضعیت مطلوبی به لحاظ نگهداری بنا ندارد. درحالی که این باغ ثبت‌جهانی شده است، ما به این جمع‌بندی رسیدیم با همکاری وزارت میراث فرهنگی این بنا برای موزه‌سازی در اختیار بنیاد مستضعفان قرار گیرد تا در آن سرمایه‌گذاری کند و اولین پردیس موز‌های باغ ایرانی در اکبریه ایجاد شود.
«قانونی» ادامه داد: در دیگر شهر‌ها نیز امکان‌سنجی انجام می‌شود؛ نمونه آن شهر اهواز در خوزستان است که بنیاد مستضعفان آمادگی دارد در این شهر موزه‌سازی کند. باید توجه داشت که بعضی از شهر‌ها در موزه‌سازی پیشگام هستند و بیشتر رغبت نشان می‌دهند و این دست ما را باز می‌گذارد، مثل موزه تار‌وپود یزد. در بعضی از شهر‌ها هم سرعت فرآیند را‌ه‌اندازی موزه بیشتر است.
مدیر توسعه گروه موزه‌‌های بنیاد مستضعفان با بیان اینکه را‌ه‌اندازی موزه به فراخور تجهیز و تامین مالی اتفاق می‌افتد، درباره شاخص‌ را‌ه‌اندازی و توسعه موزه اظهار کرد: یکی از رسالت‌‌های چهارگانه بنیاد مستضعفان، مسوولیت اجتماعی است و از طرفی بنیاد دارایی‌‌های موز‌ه‌ای را دارد و نص صریح است که این آثار در معرض نمایش قرار گیرند.
او درباره تعیین وضعیت ساختمان «تماشاگه تاریخ» که در گذشته محلی برای نمایش گنجینه تاریخ معاصر ایران و وسایل شخصی ناصرالدین‌شاه بود، گفت: ساختمان تماشاگه تاریخ تقریبا از دهه ۷۰ در اختیار گروه موزه‌‌ها نیست و در اختیار سازمان املاک بنیاد مستضعفان قرار دارد. البته بحث‌‌هایی برای واگذاری آن مطرح شده است، ولی به طور کل تمرکز اصلی ما روی شهرستان‌‌هاست.
«قانونی» در ادامه اظهار کرد: از چندصدهزار شیء که در گنجینه بنیاد مستضعفان نگهداری می‌شود، شاید حدود پنج درصد اشیاء به نمایش گذاشته شده و بقیه در مخازن است و این آثار براساس رده‌بندی و تنوع و در موزه‌‌های تخصصی به تدریج به نمایش درمی‌آیند.
مدیر گروه موزه‌‌های بنیاد مستضعفان همچنین گفت: در گنجینه‌‌های بنیاد مستضعفان نزدیک به چندصدهزار شیء تاریخی وجود دارند، درحالی‌که شاید حدود ۱۰ هزار شیء تاریخی به نمایش گذاشته شده باشد. هیچ ساختار و گروهی نمی‌تواند ادعا کند هر آنچه را در گنجینه دارد به نمایش می‌گذارد، اما احصاء و نگهداری از آثار و نمایش آثار شاخص انجام می‌شود.
او درباره فرآیند اصالت‌سنجی آثار و شناسایی آثار غیراصل توضیح داد:‌ اصالت‌سنجی یک فرآیند بین‌رشته‌ای است و تکنولوژی علمی روز و دستگاه‌‌ها و تصویربرداری‌‌های علمی به آن کمک می‌کند. در گروه دفینه یک‌ کارگروه اصالت‌سنج وجود دارد و تمام اشیاء برای اینکه وارد موزه شوند، باید فرآیند اصالت‌سنجی را طی کنند. با توجه به این رویه ما مطمئنیم اثر غیراصیل در موزه‌‌های بنیاد مستضعفان به نمایش گذاشته نمی‌شود، مگر اینکه درباره آن نظر نسبی وجود داشته باشد، مثلا درباره یکی از آثار منسوب به کمال‌الملک پس از آزمایش‌‌های مختلف متوجه شدیم از جمله کار‌های مستقیم کمال‌الملک نیست و مکتب کمال‌الملک است. ما هنوز درحال مطالعه این اثر هستیم، ‌ چون در مطالعات نشان داده شده است که از بوم‌‌های وارداتی استفاده شده، درحالی که در دوره کمال‌الملک بوم وارداتی نداشتیم. درباره اشیای فلزی و سفالی هم همین‌طور است و از کارشناسان و دانشگاه‌‌ها کمک گرفته می‌شود.
مدیر توسعه گروه موزه‌‌های دفینه درباره انتقاد‌هایی که در زمان را‌ه‌اندازی موزه خودرو با توجه به مرمت غیراصولی برخی خودرو‌ها مطرح شده بود، با اعتقاد بر اینکه آنچه در زمان افتتاح موزه خودرو راه افتاد یک پروپاگاندای رسانه‌ای بود، اظهار کرد: ما درباره اشیایی صحبت می‌کنیم که نهایت عمرشان ۱۰۰ سال است. البته حساسیت دوستداران و کارشناسان خودرو را رد نمی‌کنم، اما شیوه مرمت خودرو با یک سفال خیلی متفاوت است. برخی خودرو‌ها در دوره‌‌هایی با تغییراتی مواجه شده بودند که از اصالت اولیه خودشان خارج شده بودند. رنگ خودرو تغییر نکرده است، شاید به اصل خودش برنگشته باشد. شاید بهتر بود در زمان را‌ه‌اندازی موزه خودرو، این نکات به خوبی توضیح داده می‌شد که هر کدام از این خودرو‌ها چه فرآیندی را طی کرد‌ه‌اند.