توسعه همه‌جانبه ابزارهای مشتقه

با توسعه یافتن ابزارهای مشتقه نظیر فوروارد و فیوچرز در بورس کالا در کنار ایجاد مکانیسم‌های تشکیل ابزارهای نوین مالی نظیر صندوق‌های سرمایه‌گذاری و اوراق بدهی می‌توان به قابلیت پیش‌بینی‌پذیر کردن بازارها کمک کرد. علی اسلامی‌بیدگلی، رییس هیات‌مدیره شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آرمان آتی در گفت‌و‌گو با سنا، به قابلیت پیش‌بینی‌پذیر کردن بازارها به کمک ابزارهای مالی اشاره کرد و گفت: برای پیش‌بینی‌پذیر شدن بازارها به برخی ابزارهای تکمیلی نیاز است تا بتوان از این طریق نوسانات بازار را محدود‌تر کرد و تاثیر‌پذیری ریسک‌های سیستماتیک را کاهش داد. وی با بیان اینکه ابزارها و نهادهای مالی می‌توانند به بهبود پیش‌بینی‌پذیر کردن بازارها کمک کنند، افزود: به عنوان مثال استفاده از انواع مختلف ابزار مشتقه، می‌تواند قابلیت پیش‌بینی‌پذیری بازارها را افزایش داده و میزان نوسانات را کاهش دهد، علاوه بر این حضور برخی نهادها مانند بازارگردان‌ها می‌تواند کمک کند تا این قابلیت به میزان قابل توجهی افزایش یابد.

تاثیر متغیرها

اسلامی‌بیدگلی افزود: در حال حاضر مشخص شدن متغیرهایی که تاثیر قابل توجهی روی قیمت محصولات دارند نیز یکی از موضوعاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد؛ به عنوان مثال نوسانات ارزی روی قیمت محصولات تاثیر‌گذار است لذا تعیین نرخ ارز و اعلام سیاست‌های یکسان‌سازی نرخ ارز می‌تواند قابلیت پیش‌بینی‌پذیری بازار را افزایش دهد. این کارشناس بازار سرمایه به عوامل درونی و بیرونی برای بهبود این قابلیت در بازارها اشاره و تصریح کرد: در حال حاضر متغیرهای بیرونی تاثیرات قابل توجهی روی نوسانات قیمت کالا و متعاقبا ابزارهای مشتقه دارند، این در حالی است که برنامه‌ریزی بلندمدت می‌تواند به افزایش قابلیت پیش‌بینی‌پذیر کردن بازار کمک کند. اسلامی‌بیدگلی با ذکر مثالی ادامه داد: عوامل بیرونی موثر در تغییر قیمت مواد اولیه، یکی از متغیرهایی است که باعث افزایش نوسانات شده و قابلیت پیش‌بینی را با مشکل مواجه می‌کند به طوری که در سال‌های گذشته انتشار شایعاتی همچون افزایش قیمت گاز، برق و سایر هزینه‌های تولید و یا حذف تعرفه مواجه بودیم که باعث افزایش نوسانات شده و قابلیت پیش‌بینی‌پذیر کردن بازار را با مشکل مواجه می‌کرد.

پیش‌بینی‌پذیر کردن بازارها

کارشناس بازار سرمایه، با تاکید بر این نکته که به سیاستی برای کاهش نوسانات بازار و افزایش قابلیت پیش‌بینی نوسانات آتی نیاز است تا بتوان برنامه‌ریزی بلندمدتی در این زمینه داشت، داد: این موضوع شامل مقررات مالیات، گمرک، تعرفه‌ها، سیاست‌های صادرات و واردات، تعیین قیمت مواد اولیه، تعیین سیاست‌های قیمت‌گذاری، تعیین استراتژی‌های شورای رقابت برای کالاهایی که در محیط رقابتی بوده و یا دارای انحصار هستند می‌شود و هر چقدر این برنامه‌ها بلندمدت‌تر بوده و تغییرات کمتری داشته باشند، می‌توانند کمک کنند تا قابلیت پیش‌بینی‌پذیر کردن بازارها افزایش پیدا کند. رییس هیات‌مدیره شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آرمان آتی به عوامل درونی اشاره کرد و افزود: ابزارهای مشتقه ابزاری است که می‌تواند به پیش‌بینی‌پذیر شدن بازارها کمک کند؛ لذا توسعه ابزارهای مشتقه و تنوع محصولات مختلف در بورس کالا به عنوان یکی از پیش‌نیازهایی است که در جهت افزایش قدرت پیش‌بینی‌پذیر کردن بازار به کار گرفته می‌شود. به گفته اسلامی‌بیدگلی، توسعه ابزارهای مشتقه در بورس کالا، افزایش تعداد محصولات و ابزارها، افزایش تعداد فعالان و بهبود دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌ها به افزایش و بهبود قابلیت پیش‌بینی‌پذیر کردن بازارها کمک می‌کند.

ایجاد صندوق‌های کالایی

رییس هیات‌مدیره شرکت خاطرنشان کرد: یکی از ابزارهای اصلی در بورس‌های کالایی ابزارهای مشتقه نظیر فوروارد و فیوچرز است که در کنار ایجاد مکانیسم‌های تشکیل ابزارهای نوین مالی نظیر صندوق‌های سرمایه‌گذاری و اوراق بدهی مختلف به قابلیت پیش‌بینی‌پذیر کردن بازار کمک می‌کند. وی ادامه داد: بنابراین طبیعتا ایجاد صندوق‌های کالایی، انتشار انواع اوراق بدهی نظیر اوراق سلف و صکوک و اوراق دیگری که قابلیت تعریف در بازار دارند، مانند اوراق مبتنی بر دارایی یا بدهی از ابزارهایی هستند که می‌توانند به بهبود امکان قابل پیش‌بینی بودن بازار کمک کنند.

زبان مشترک قواعد سرمایه‌گذاری

ایران سرشار از فرصت‌های سرمایه‌گذاری است و داشتن زبان مشترک در قواعد سرمایه‌گذاری عامل بروز و ظهور تمامی ظرفیت‌های تامین منابع مالی از سوی طرف‌های خارجی در کشور می‌شود. محمد‌رضا عربی، معاون سابق نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان مطلب فوق درباره جذب سرمایه‌گذاری خارجی گفت: در بیشتر صنایع ظرفیت‌های لازم برای سرمایه‌گذاری خارجی وجود دارد. از معدنی‌ها و پتروشیمی‌ها گرفته تا در حوزه مواد مصرفی مثل مواد غذایی، ساخت‌و‌ساز و…‌، قابلیت سرمایه‌گذاری با هدف رشد و توسعه صنایع وجود دارد. وی در ادامه افزود: نکته‌ای که در خصوص استفاده و بهره‌مندی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد با زبان مشترک بهینه می‌شود. این فعال اقتصادی با بیان اینکه ایران در چند سال اخیر به دلیل قطع ارتباط و تعامل با دنیا به خیلی از استانداردهای مالی دست پیدا نکرده و از آن عقب مانده، گفت: اینکه در حال حاضر از برجام به تنهایی انتظار و توقع داشت که فاصله به وجود آمده این چند سال بین ما و دنیا را پر کند، تفکر نادرستی است.

انتظار واقع‌بینانه

عربی خاطر‌نشان کرد: انتظار صد‌درصدی از برجام برای اینکه سرمایه‌گذاران خارجی را سرازیر ایران کند، ساده‌انگاری است. برجام فقط موانع بین‌المللی و حقوقی که در مسیر پیشرفت ما گذاشته شده بود را می‌تواند برطرف کند نه برخی کوتاهی‌هایی که خودمان آنها را رقم زده‌ایم. معاون سابق نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس که هم‌اکنون در بخش خصوصی حوزه معدن مشغول به فعالیت است، درباره راه برون‌رفت از شرایط فعلی گفت: تا شرایط ما به نقطه‌نظرهای طرف خارجی نرسد یا حداقل نزدیک نشود، آنها حاضر به سرمایه‌گذاری در ایران نیستند. وی در این باره توضیح داد: شفافیت در صورت‌های مالی، قابلیت اتکای صورت‌های مالی، مشخص بودن ساختار سهامداری و بعضی از استانداردهای نظام بانکی شاخصه‌هایی است که برای هر سرمایه‌گذاری چه داخلی و خارجی و در هر ابعادی اعم از کوچک و بزرگ برای تصمیم‌گیری نهایی مهم و اثر‌گذار است و نمی‌توان این خواسته‌ها را به دلیل نزدیک نبودن با استانداردهای ملی غیر‌منطقی خواند. عربی ادامه داد: تا مشکل‌های ساختاری و زیر‌بنایی حل نشود حتی با فرض تمایل خارجی‌ها به سرمایه‌گذاری در ایران به دلیل ساختارهای داخلی کشورشان امکان حضور در کشور ما را پیدا نمی‌کنند.