توسعه واقعی یا بازی با اعداد؟

سرعت اینترنت ثابت و موبایل ایران افزایشی شد

گروه فناوری- در تازه‌ترین گزارش ژانویه ۲۰۲۵ وب‌سایت «اسپیدتست»، ایران شاهد افزایش در میانه سرعت اینترنت ثابت و همراه بوده و جایگاه خود را در رتبه‌بندی جهانی بهبود بخشیده است. این خبر در نگاه اول نویدبخش پیشرفت زیرساخت‌های ارتباطی کشور است اما آیا این آمار، تصویر واقعی از وضعیت اینترنت در سراسر ایران را ارائه می‌دهد؟ بررسی دقیق‌تر این گزارش نشان می‌دهد که اسپیدتست، مطابق رویه معمول خود، بالاترین سرعت ثبت‌شده در یک منطقه از کشور را به‌ عنوان معیار میانگین در نظر گرفته است. این در حالی است که بسیاری از شهروندان در مناطق مختلف کشور همچنان با مشکلاتی مانند سرعت پایین، نوسانات شدید و قطعی‌های مکرر اینترنت دست‌وپنجه نرم می‌کنند. به‌ویژه در مناطق کمتر توسعه‌یافته، دسترسی به اینترنت پرسرعت هنوز یک چالش بزرگ محسوب می‌شود و کاربران با تاخیر زیاد و کیفیت پایین خدمات مواجه‌اند. افزایش رتبه ایران در این فهرست، گرچه از منظر فنی نشان‌دهنده بهبود نسبی است اما نباید به‌ عنوان یک معیار قطعی برای ارزیابی وضعیت اینترنت در سراسر کشور تلقی شود. تجربه روزمره بسیاری از کاربران، به‌ویژه کسب‌وکارهای آنلاین، گیمرها و تولیدکنندگان محتوا، همچنان با مشکلات اساسی در سرعت و پایداری شبکه همراه است. این تناقض میان آمار و واقعیت، بار دیگر ضرورت نگاه انتقادی به نحوه ارائه آمارهای رسمی و توجه به تجربه واقعی کاربران را برجسته می‌کند. آیا پیشرفت واقعی در حال وقوع است یا تنها شاهد بهبود عددی در گزارش‌ها هستیم؟ براساس آخرین گزارش اسپیدتست از وضعیت اینترنت جهان در ماه نخست ۲۰۲۵، اینترنت موبایل و ثابت کشور افزایش در میانه‌ سرعت را تجربه کرده است. در این ماه رتبه ایران در جدول میانه سرعت اینترنت سیار نسبت به دسامبر ۲۰۲۴ سه پله بهبود داشته و میانه سرعت به 63/‏‏49مگابیت‌برثانیه رسیده که نسبت به یک ماه قبل از آن (86‏/‏‏37مگابیت‌برثانیه) افزایش قابل‌ توجهی را نشان می‌دهد. رتبه ایران در این جدول از ۷۲ به ۶۹ رسیده است. در جدول میانه سرعت اینترنت ثابت هم رتبه ایران از ۱۳۹ به ۱۳۶ رسیده است. میانه سرعت این اینترنت هم در ماه ژانویه 21‏/‏‏16مگابیت‌برثانیه گزارش شده که نسبت به ماه نوامبر با میانه سرعت 95/‏‏15مگابیت‌برثانیه بهبود اندکی را نشان می‌دهد.
صعود ۳۳ پله‌ای برزیل در رده‌بندی پرسرعت‌ترین‌های اینترنت موبایل جهان
در رده‌بندی کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت موبایل یک کشور تازه وارد قرار دارد. برزیل با جهشی ۳۳پله‌ای در رده ششم این فهرست قرار گرفته اما در بخش‌های دیگر تغییر چندانی رخ نداده است. در رده نخست تا چهارم این فهرست مانند ماه گذشته به ترتیب امارات متحده عربی (94‏/‏‏549مگابیت بر ثانیه)، قطر (51/‏‏521مگابیت بر ثانیه)، کویت (39‏/‏‏314مگابیت بر ثانیه) و بلغارستان (05‏/‏‏252مگابیت بر ثانیه) قرار دارند. در رده پنجم و ششم به ترتیب بحرین (09/‏‏213 مگابیت برثانیه) و برزیل (38/‏‏210 مگابیت برثانیه) قرار دارند. سرعت اینترنت موبایل در هر دو این کشورها در فهرست مذکور صعود قابل‌ توجهی داشته است. جایگاه بحرین هفت پله و برزیل ۳۳پله صعود کرده‌اند. در رده هفتم نیز عربستان صعودی با میانه سرعت 08‏/‏‏201مگابیت بر ثانیه قرار دارد که جایگاه آن نسبت به دسامبر ۲۰۲۴ میلادی هفت پله صعود کرده است. در رده‌های هشتم و نهم دانمارک (33/‏‏198مگابیت بر ثانیه) و کره‌جنوبی (27‏/‏‏195مگابیت بر ثانیه) قرار دارند که جایگاه هر کدام از آنها در رده‌بندی کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت موبایل سه پله سقوط کرده است. در رده دهم نیز گرجستان با میانه سرعت 56‏/‏‏184مگابیت بر ثانیه قرار دارد و جایگاه آن نسبت به ماه گذشته تغییری نکرده است.
سنگاپور ارائه‌دهنده پرسرعت‌ترین اینترنت ثابت جهان
در نخستین ماه ۲۰۲۵ میلادی رده‌بندی کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت ثابت دچار تغییراتی شده است. در رده نخست مانند ماه گذشته سنگاپور با میانه سرعت 45‏/‏‏336مگابیت بر ثانیه قرار دارد. در رده‌های دوم و سوم به ترتیب امارات متحده عربی (05‏/‏‏310مگابیت بر ثانیه) و هنگ‌کنگ (71/‏‏305مگابیت بر ثانیه) قرار دارند. جایگاه امارات در این رده‌بندی یک پله صعود و هنگ‌کنگ یک پله سقوط کرده است. در رده‌های چهارم و پنچم نیز به ترتیب فرانسه (44‏/‏‏287مگابیت بر ثانیه) و ایسلند (95‏/‏‏281مگابیت بر ثانیه) قرار دارند. هرچند در ماه جاری میلادی جایگاه فرانسه در این رده‌بندی تغییری نکرده اما جایگاه ایسلند دو پله صعود کرده است. شیلی با میانه سرعت 77‏/‏‏276مگابیت بر ثانیه در رده ششم قرار دارد که جایگاه آن نسبت به دسامبر ۲۰۲۴ میلادی یک پله سقوط کرده است. همین روند نزولی درباره آمریکا نیز وجود دارد که با میانه سرعت 16‏/‏‏274مگابیت بر ثانیه در رده هفتم قرار دارد و جایگاه آن نسبت به ماه گذشته یک پله نزول کرده است. دانمارک (62/‏‏247مگابیت بر ثانیه)، اسپانیا (58‏/‏‏245مگابیت بر ثانیه) و سوییس (32‏/‏‏242مگابیت بر ثانیه) به ترتیب در رده‌های هشتم، نهم و دهم قرار دارند و جایگاه آنها نسبت به ماه گذشته میلادی هیچ تغییری نکرده است.
پیشرفت عددی یا بهبود واقعی؟
در نهایت افزایش میانه سرعت اینترنت ثابت و همراه ایران در گزارش ژانویه ۲۰۲۵ اسپیدتست در نگاه نخست نشانه‌ای از بهبود زیرساخت‌های ارتباطی کشور است. با این حال، بررسی دقیق‌تر این داده‌ها و مقایسه آن با تجربه واقعی کاربران نشان می‌دهد که این پیشرفت بیشتر یک بهبود عددی در گزارش‌های جهانی است تا یک تحول واقعی در کیفیت اینترنت برای تمام کاربران کشور. یکی از مهم‌ترین نقدهایی که می‌توان به این گزارش وارد کرد، نحوه محاسبه میانگین سرعت اینترنت است. اسپیدتست بالاترین سرعت ثبت‌شده در یک منطقه خاص را به‌ عنوان معیار میانگین کشور در نظر می‌گیرد که این روش می‌تواند تصویری غیرواقعی از وضعیت کلی اینترنت ارائه دهد. در حالی که برخی نقاط شهری و مناطق خاص از اینترنت پرسرعت بهره می‌برند، بسیاری از مناطق دیگر، به‌ ویژه شهرهای کوچک، روستاها و حتی برخی مناطق در کلانشهرها، همچنان با سرعت‌های پایین، نوسانات شدید و قطعی‌های مکرر مواجه‌اند. علاوه بر این، کیفیت اینترنت فقط به سرعت دانلود محدود نمی‌شود. شاخص‌های دیگری مانند پایداری اتصال، میزان تاخیر ‌(Latency)، سرعت آپلود و تجربه کاربران در استفاده از خدمات آنلاین، معیارهای مهمی برای ارزیابی وضعیت واقعی اینترنت هستند. برای مثال بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین، گیمرها و تولیدکنندگان محتوا همچنان با تاخیر بالا و محدودیت‌های فنی مواجه‌اند که بهره‌وری و کیفیت کار آنها را به ‌شدت کاهش می‌دهد.
مساله سیاستگذاری‌های محدودکننده در زمینه اینترنت نیز نباید نادیده گرفته شود. قطع و اختلالات عمدی اینترنت، فیلترینگ گسترده و کاهش دسترسی به پلتفرم‌های بین‌المللی، عواملی هستند که حتی در صورت افزایش سرعت اسمی، تجربه کاربران را تحت تاثیر منفی قرار می‌دهند. در شرایطی که بسیاری از سرویس‌های حیاتی جهانی برای کاربران ایرانی محدود یا مسدود شده‌اند، افزایش سرعت به ‌تنهایی نمی‌تواند شاخصی از بهبود واقعی در کیفیت خدمات باشد. نکته مهم دیگر نابرابری دیجیتالی در کشور است. دسترسی به اینترنت پرسرعت در ایران همچنان وابسته به موقعیت جغرافیایی و توان اقتصادی افراد است. در حالی ‌که برخی کاربران در مناطق برخوردار از سرعت‌های بالا بهره می‌برند، بسیاری از مردم در نقاط محروم به اینترنتی با کیفیت پایین و هزینه‌های بالا دسترسی دارند. این مساله نشان می‌دهد که توسعه زیرساخت‌های ارتباطی باید با رویکردی جامع و عادلانه انجام شود تا همگان از خدمات باکیفیت برخوردار شوند. در مجموع، گرچه بهبود رتبه ایران در گزارش‌های جهانی می‌تواند نشانه‌ای از پیشرفت باشد اما این آمار نباید ما را از واقعیت‌های موجود در کشور غافل کند. آنچه اهمیت دارد، نه صرفا جایگاه عددی در یک رتبه‌بندی، بلکه تجربه واقعی کاربران از کیفیت و پایداری اینترنت است. تا زمانی که سیاست‌های محدودکننده اینترنت ادامه داشته باشد، نابرابری دیجیتالی برطرف نشود و کیفیت اتصال در تمام نقاط کشور بهبود نیابد، نمی‌توان این رشد عددی را به‌ عنوان یک پیشرفت واقعی قلمداد کرد. از این‌ رو ضروری است که نگاه انتقادی به این آمارها حفظ شود و سیاستگذاران به ‌جای تمرکز بر رتبه‌های جهانی، بر بهبود واقعی زیرساخت‌ها و ارائه اینترنت پایدار و آزاد برای تمام شهروندان تمرکز کنند.