توقف کوتاه تورم

«جهان‌صنعت»- گزارش مرکز آمار حاکی از آن است که تورم نقطه‌به‌نقطه آذرماه با کاهش 1/‏1 واحد ‌درصدی نسبت به آبان به 4/‏31‌درصد رسید. تورم ماهانه نیز با ثبت رقم ۲درصد، کمترین میزان پاییز امسال را نشان داد و روند صعودی ماه‌های گذشته را متوقف کرد. با وجود این، اجاره مسکن همچنان بیشترین سهم را در تورم ماهانه داشته و به تنهایی بیش از ۴۰‌درصد از این شاخص را به خود اختصاص داده است. قیمت خودرو نیز با تورم ماهانه 1/‏5‌درصدی به دومین عامل مهم تورم تبدیل شده است و نشان‌دهنده بازگشت افزایش قیمت در این بخش است. در نقطه مقابل، کاهش قیمت در گروه‌هایی نظیر گوشت قرمز و ماکیان، بخشی از فشار تورمی را کاهش داده است.
با وجود کاهش نسبی تورم در آذر، تحلیل روندهای اقتصادی نشان می‌دهد که کاهش تورم با چالش‌های جدی روبه‌رو خواهد بود. اثرات سرریز افزایش نرخ دلار که معمولا با تاخیری چندماهه در شاخص‌های تورمی منعکس می‌شود، همچنان به طور کامل بروز نکرده است. این امر، همراه با سیاست‌های ارزی دولت نظیر افزایش قیمت دلار نیمایی و حذف ارز ترجیحی، می‌تواند به افزایش قیمت کالاهای اساسی و دور جدیدی از تورم در ماه‌های پایانی سال منجر شود.
بررسی ساختار تورم نشان می‌دهد که وابستگی شدید شاخص‌های تورمی به اجاره مسکن، مهار تورم را در کوتاه‌مدت دشوار کرده است. در حالی که تورم بدون در نظر گرفتن اجاره به سطح ۲۸‌درصد کاهش یافته، روند افزایشی قیمت‌ها در بخش مسکن، چشم‌انداز کاهش پایدار تورم را مبهم کرده است. ترکیب این عوامل نشان می‌دهد که کاهش تورم فعلی بیش از آنکه نشانه‌ای از ثبات باشد، به معنای توقف موقتی در مسیری است که در آینده می‌تواند با چالش‌های بیشتری همراه شود.
مختصات تورم آخرین ماه پاییز
براساس گزارش مرکز آمار، تورم نقطه‌به‌نقطه در آذرماه با کاهش 1/‏1واحد‌درصدی نسبت به آبان به 4/‏31‌درصد رسید تا همچنان تورم در محدوده ۳۰‌درصدی باقی مانده باشد. روند چند ماه گذشته به گونه‌ای پیش رفته ‌است که اگر در ماه‌‌های گذشته امیدوار به کاهش تورم به سطح زیر ۳۰‌درصدی بودیم، اکنون باقی ماندن تورم در همین محدوده را می‌توان به عنوان یک دستاورد قلمداد کرد. باید توجه داشت تورم ماهانه آبان‌ماه با رسیدن به سطح 5/‏32‌درصدی که بالاترین میزان از بهمن‌ماه سال گذشته محسوب می‌شد، این نگرانی را ایجاد کرده بود که دوباره روند صعودی افزایش قیمت‌ها تشدید شود.
در این ماه حمل‌ونقل عمومی (8/‏52درصد)، سبزیجات (8/‏47درصد) و اجاره مسکن (1/‏38درصد) بالاترین تورم نقطه‌نقطه را ثبت کردند. در نقطه مقابل روغن (4/‏10درصد)، گوشت قرمز و ماکیان (۲۱درصد) و شیر، پنیر و تخم‌مرغ (1/‏21درصد) کمترین تورم نقطه‌به‌نقطه آذرماه را تجربه کردند.
تورم ماهانه آخرین ماه پاییز نیز براساس داده‌های مرکز آمار برابر با ۲‌درصد بود که نسبت‌به آبان کاهش 8/‏0واحد‌درصدی را نشان می‌دهد تا کمترین تورم ماهانه پاییز در آذر ثبت شده باشد. این در حالی است که در دوماه ابتدایی پاییز شاهد اوج‌گیری تورم ماهانه بودیم؛ به گونه‌ای که تورم ماهانه به مرز ۳‌درصدی نزدیک شده بود.
خودرو روی دور گرانی
براساس گزارش منتشرشده،‌ سبزیجات با 2/‏6‌درصد همانند آبان بالاترین تورم ماهانه را در آذر ماه ثبت کرده است؛ آبان نیز این گروه کالایی با 4/‏13‌درصد رکورددار افزایش قیمت ماهانه در میان کالاهای مورد بررسی مرکز آمار قرار داشت. هرچند سبزیجات بالاترین تورم ماهانه را آذر ثبت کرده است اما در نقطه مقابل، این موضوع با بیشترین کاهش تورم ماهانه نیز همراه شده است. تورم ماهانه این گروه کالایی در آذر نسبت به آبان کاهش 2/‏7واحد‌درصدی را نشان می‌دهد.
پس از سبزیجات،‌ خودرو در رتبه دوم افزایش قیمت ماهانه قرار دارد؛ تورم ماهانه خودرو در آذر برابر با 1/‏5‌درصد گزارش شده است. از یک‌سو تورم ماهانه 1/‏5‌درصدی خودرو نسبت به آبان افزایش 3/‏3واحد‌درصدی را نشان می‌دهد که پس از میوه بیشترین افزایش تورم ماهانه را در میان سبد هزینه‌ای خانوار داشته است. از سوی دیگر، این بالاترین افزایش میانگین قیمت ماهانه خودرو از بهمن سال گذشته محسوب می‌شود. به طور کلی بررسی داده‌های مرکز آمار حاکی از تشدید افزایش قیمت خودرو در پاییز امسال است. در حالی میانگین تورم ماهانه خودرو از اردیبهشت تا پایان شهریور منفی 2/‏0‌درصد بود که این رقم در سه ماهه پاییز به 7/‏2‌درصد افزایش یافته است.
آب و برق نیز در رتبه سوم بیشترین افزایش قیمت ماهانه قرار دارند؛ این گروه کالایی با ثبت تورم ماهانه 6/‏3‌درصدی نسبت به ماه گذشته افزایش تورم ۲ واحد‌درصدی را نشان می‌دهند.
در نقطه مقابل گوشت قرمز و ماکیان در
آذر ماه تورم منفی را تجربه کرد؛ براساس داده‌های مرکز آمار میانگین قیمت گوشت قرمز و ماکیان در آذرماه کاهش یک‌درصدی را تجربه کرده‌است. آموزش (3/‏0درصد) و بهداشت و درمان (7/‏0درصد) در رتبه‌های بعدی کمترین تورم ماهانه قرار دارند.
اجاره خانه؛ نقش اول تورم
همانند ماه‌های گذشته، همچنان اجاره مسکن بیشترین سهم را در تورم اقتصاد ایران دارد. براساس داده‌های مرکز آمار، 82/‏0واحد‌درصد از تورم ماهانه ۲‌درصدی آذر ماه مربوط به اجاره خانه است. این در حالی است که تورم ماهانه اجاره در آذر نسبت به آبان کاهش 7/‏0واحد‌درصدی را تجربه کرده بود. با این وجود همچنان حدود نیمی از تورم اقتصاد ایران ناشی از تورم اجاره‌خانه است.
پس از اجاره خانه، خوراکی‌ها بیشترین نقش را در تورم آذر داشته‌اند؛ به گونه‌ای که 5/‏0واحد‌درصد از تورم ۲‌درصدی آذرماه ناشی از افزایش قیمت خوراکی‌ها بوده ‌است. خودرو نیز با 18/‏0 واحد‌درصد مقصر سوم تورم ماهانه ۲‌درصدی آذرماه محسوب می‌شود.
نگرانی از اوج‌گیری تورم
هرچند آمارها نشان می‌دهد که روند تورم در آذر نسبت به آبان کاهشی بوده است اما نگرانی جدی در خصوص تشدید تورم وجود دارد.
اولا به نظر می‌رسد که اثرات افزایش قیمت دلار همچنان خود را در تورم نشان نداده ‌است؛ به‌طور کلی سرریز افزایش قیمت دلار به تورم با چند ماه تاخیر صورت می‌گیرد. بنابراین دور از انتظار نیست که در ماه‌های پایانی سال تورم از محدوده ۳۰‌درصدی فاصله بگیرد.
موضوع دوم به هسته سخت تورم بازمی‌گردد؛ به‌طور مشخص در حالی تورم نقطه به نقطه در سطح ۳۰‌درصدی قرار دارد که تورم نقطه به نقطه بدون در نظر گرفتن اجاره در محدوده ۲۸‌درصد است.
این موضوع از دو جهت حائز اهمیت است. اول اینکه با توجه به روند بازار مسکن، به نظر نمی‌رسد که تورم اجاره خانه در کوتاه‌مدت کاهش قابل‌توجهی داشته باشد. به بیان دیگر، کاهش تورم ناشی از کاهش شیب افزایش اجاره خانه منتفی به نظر می‌رسد. در این شرایط با توجه به سیاست دولت در افزایش قیمت دلار نیمایی و همچنین افزایش قیمت دلار ترجیحی، سال آینده شاهد افزایش قیمت کالاهای اساسی خواهیم بود؛ به بیان دیگر، تورم بدون لحاظ اجاره خانه در سال آینده احتمالا دوباره به محدوده بالای ۳۰‌درصد باز خواهد گشت. ترکیب این دو عامل معنایی جز افزایش تورم نخواهد داشت.