تولد شیل ایرانی

گروه انرژی- مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران گفت: وجود شیل‌های نفتی در منطقه قالی‌کوه شهرستان الیگودرز موفقیت بزرگی برای کشور است که برای اولین‌بار ایران را وارد بازار شیل‌های نفتی خواهد کرد.
نفت شیل نوع با کیفیتی از نفت خام است که از سنگ‌های حاوی این ماده که به سنگ شیل معروف هستند استخراج می‌شود. برای استخراج باید ابتدا سنگ‌های شیل را شکسته و سپس نفت را از آن استخراج کرد. شرکت‌های تولیدکننده با شکستن لایه‌های سنگ حاوی این ماده، اویل شیل
(shale oil) را استخراج می‌کنند.
مهدی فکور مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران در بازدید از میدان نفتی شهرستان الیگودرز در جمع خبرنگاران اظهار کرد: ۱۵ سال کار مطالعاتی و میدانی در این منطقه از شهرستان الیگودرز شده و اکیپ‌های مختلف صحرانوردی در این منطقه حضور یافته‌اند و نمونه‌برداری و آزمایشات لازم را انجام داده‌اند تا نتیجه آن رسیدن به قابلیت برداشت از این میدان رو زمینی باشد.
وی با اشاره به اینکه شیل‌های نفتی دو گونه هستند، افزود: یک گونه این شیل‌ها زیرزمینی هستند که تا اعماق هزار و ۲ هزار متری باید چاه حفر کرد و با روش‌های بسیار گران استحصال شود که نفت استحصال‌شده نیز ۳۰ تا ۴۰ دلار ارزش‌افزوده به همراه داشته تا استخراج، اقتصادی باشد اما خداوند این نعمت را روی زمین در این منطقه به ما داده است.
پیش از این میزان ذخایر نفت شیل درجایی در منطقه قالی‌کوه لرستان دو میلیارد بشکه اعلام شد؛ نفتی که گفته می‌شود از نوع سبک است.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که ذخایر متعارف نفت ایران حدود ۷۱۲ میلیارد بشکه است که ۱۵۸ میلیارد بشکه آن قابل استحصال است، ذخایر متعارف گاز ایران نیز بالای ۵۲ تریلیون مترمکعب بوده که حدود ۳۴ تریلیون مترمکعب آن قابل استخراج است.
آمارهای سازمان اطلاعات انرژی آمریکا نشان می‌دهند ۴۶ کشور جهان در حال حاضر دارای ذخایر نفت و گاز شِل اثبات‌نشده هستند. طبق این گزارش، جمع کل ذخایر نفت شیل در جهان ۴۱۸ میلیارد و ۹۰۰ میلیون بشکه و جمع کل ذخایر گاز شیل ۲۱۴ تریلیون مترمکعب است. در مجموع بیش از ۱۸ درصد ذخایر گازی متعارف و ۳/۹ درصد ذخایر نفت متعارف جهان را در مالکیت خود دارد.
مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران تصریح کرد: بررسی‌های میدانی و کارهای آزمایشگاهی با مشارکت انستیتوی نفت تهران به اتمام رسیده، نمونه آزمایشگاهی آن موفقیت‌آمیز بوده و روش آن نیز پیدا شده که نمونه نیمه‌صنعتی آن در ابعاد ۱۰ کیلو به صورت پیوسته نفت و میعانات نفتی و گاز به همراه داشته است.
به گفته وی، در شهرهایی همچون اهواز باید تا عمق ۲ هزار و ۵۰۰ متر حفاری کنیم تا به نفت برسیم در حالی که در این منطقه از قالیکوه شهرستان الیگودرز همین نفت روی زمین قرار دارد.بازار نفت خام و تولید نفت شیل در سال ۲۰۰۸ از ۴۵۰ هزار بشکه در روز به چیزی حدود ۵ میلیون بشکه در روز افزایش یافته است و اکنون بیش از نیمی از کل تولید نفت خام ایالت‌متحده آمریکا را تشکیل می‌دهد. این افزایش تولید در مقیاس جهانی بی‌نظیر است. در سال ۲۰۱۷ ایالات متحده آمریکا به بزرگ‌ترین کشور تولید‌کننده نفت‌خام با میانگین حدود ۶/۱۴ میلیون بشکه در روز و با ۲ میلیون بشکه بیشتر از عربستان لقب بزرگ‌ترین تولید‌کننده را به خود اختصاص داد. این میزان تولید را آمریکا مدیون شیل موجود است.
کیفیت بالا انگیزه‌ای برای تسریع در تولید
کارشناسان می‌گویند: در حالت عادی هزینه تولید هر بشکه نفت خام در ایران حدودا ۱۰ دلار است، به همین دلیل هم استخراج شیل تا‌کنون جدی نگرفته شده است. یکی از میادین بزرگی که در سال‌های اخیر کشف شد، در استان لرستان قرار دارد و باور کارشناسان بر این است که این میدان نفتی ۲ میلیارد بشکه ظرفیت دارد.
مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران با اشاره به دو روش برداشت نفت در این منطقه عنوان کرد: یکی از روش‌های برداشت به صورت معدنی است که باید از معادن روی زمین برداشت شود و روش دیگر آن به صورت صنعتی در فرآیندهای نفتی است که باید انجام شود، اما محققان اکتشاف و انستیتوی نفت روش جدیدی یافت کرده‌اند که قابلیت برای شیل‌های نفتی ایران دارد و ثبت جهانی خواهد شد.
فکور اضافه کرد: کارخانه نیمه‌صنعتی این روش ساخته شده و در حال برداشت نفت و میعانات و گاز همراه آن است که قیمت بسیار بالایی در اقتصاد بین‌الملل دارد و کمک اقتصادی خوبی برای کشور خواهد بود و انتظار می‌رود کشور را از بعد نفت، گاز و میعانات گازی خودکفا کند.
فکور با اشاره به انجام برآوردهای اقتصادی این شیل‌ها برای کشور عنوان کرد: برای انجام محاسبات آن به عکس‌های هوایی و ماهواره‌ای نیاز است و گمانه‌زنی‌ها تا عمق ۳۰۰ متر نیز انجام و چاه هم حفر شده است. حال باید دید که این ظرفیت تا چه عمقی است.
وی با تاکید بر اینکه عیار نفت این منطقه باید برآورد و پس از آن تولید واقعی شروع شود، افزود: امیدواریم طی دو تا سه ماه آینده گزارش فنی و اقتصادی آن از طریق انستیتوی نفت دانشگاه تهران به ما داده شده و اقدامات عملیاتی آغاز شود.
فکور عنوان کرد: پسماندهای باقیمانده از این شیل‌ها بسیار خالص بوده و دوستدار طبیعت و محیط‌زیست است و از همین پسماند در صنایع مختلف مثل سیمان می‌توان استفاده کرد یا به عنوان خاک به جای اول برگرداند.
وی درخصوص اشتغالزایی این شیل‌های نفتی برای منطقه عنوان کرد: به صورت مستقیم، غیرمستقیم و سه‌شیفته پیش‌بینی می‌شود که حدود از سه هزار نفر به فعالیت مشغول شوند که قطعا اولویت با نیروهای بومی منطقه خواهد بود.
خطر شیل برای اوپک
قبل از وقوع انقلاب شیل، قیمت نفت به شدت تحت تاثیر تصمیمات اوپک قرار داشت و کاهش تولید اوپک، افزایش قابل‌توجه قیمت نفت در بازارهای جهانی را به دنبال داشت. چراکه محدودیت در مازاد ظرفیت تولید در تولیدکنندگان غیر‌‌اوپک و همچنین فرآیند طولانی جذب سرمایه و توسعه میادین، امکان بهره‌مندی سایر کشورهای تولیدکننده نفت از تصمیم کاهش تولید اوپک را کمتر می‌کرد.
از سویی در صورت کاهش تولید نفت از سوی یک کشور، کشورهای دیگر نمی‌توانستند به سرعت تولید خود را افزایش دهند و از شرایط افزایش قیمت نفت سود ببرند. با وجود این، ظهور قطب جدید تولید نفت غیر اوپک از جانب نفت شیل، میزان تاثیرگذاری اوپک بر بازار نفت را متاثر خواهد کرد.
در سال‌های اخیر با افزایش تولید از شیل‌های نفتی، بازار نفت دچار تحول شده است. اگر تا قبل از ظهور شیل‌های نفت، عربستان سعودی با داشتن ظرفیت خالی خود می‌توانست بازار جهانی نفت را مدیریت کند و به عبارتی، تولیدکننده شناور باشد، اکنون دیگر تولیدکنندگان شیل‌های نفتی و در رأس آنها آمریکا تولیدکننده شناور خواهد بود.
ضمن اینکه با توجه به سطح تکنولوژی موردنیاز توسعه منابع نامتعارف، افزایش قیمت‌، تولید نفت شیل نسبت به گذشته اقتصادی‌تر شده است. در حالی که اوپک پیش‌بینی کرده که میزان افزایش تولید نفت شیل آمریکا در سال جاری میلادی به ۷۲۰ هزار بشکه در روز برسد، تحلیلگران موسسه ریستاد انرژی نروژ این رقم را بیش از یک‌میلیون بشکه پیش‌بینی کرده‌اند که مبین تاثیر بالای آن در بازار نفت خواهد بود.
مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران با بیان اینکه با این موفقیت بزرگ جمهوری اسلامی برای اولین‌بار وارد بازار شیل‌های نفتی می‌شود گفت: در حالی که تلاش‌ها از ۱۵ سال پیش شروع شده است، اما این اتفاق در دولت سیزدهم روی داده، چراکه تلاش زیادی برای این امر شد تا کارخانه نیمه صنعتی آن را که قبلا نداشتیم، ساخته شود.