تکیه بر خصوصی‌سازی

وزیر میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ۳۳ صفحه برنامه پیشنهادی خود را در حالی به مجلس شورای اسلامی ارائه کرد که ایستگاه پایانی آنها را رشد و رونق اقتصادی و برنامه تحقق آن‌ عنوان کرده است.
علی‌اصغر مونسان این برنامه را هفته گذشته در آستانه اخذ رای اعتماد به مجلس شورای اسلامی ارائه کرد، اقدامات انجام گرفته در دوران مسوولیت دو ساله‌اش در سازمان میراث فرهنگی را توضیح و اهداف و برنامه‌های اجرایی در حال انجام یا در دستور کار را نیز شرح داد.
برنامه‌های اجرایی در حوزه میراث فرهنگی
مونسان از تشکیل انجمن میراث فرهنگی، کاهش تصدی‌گری دولتی، توسعه کمی و کیفی نظام آموزشی، مطالعات ایران‌شناسی و پژوهش‌های مرتبط با تمدن ایرانی اسلامی، ایفای سهم و نقش میراث فرهنگی در ارتقای شاخص‌های اقتصاد ملی، افزایش حساسیت بخش قضایی نسبت به اهمیت آثار ملی، تدوین مقررات خاص و اصلاح قوانین، برنامه‌ریزی برای حداقل یک موزه در هر شهر، جشن ملی صدمین موزه تا پایان دولت دوازدهم، برگزاری رویدادهای فرهنگی در فضاهای تاریخی، احیای بافت‌های فرهنگی شهری، احیا و حفاظت سالانه ده درصد آثار ثبت شده و همسان‌سازی کمی و کیفی بناها و مجموعه‌های میراثی.
در حوزه میراث فرهنگی، تهیه پرونده «آیین‌های زیارت رضوی» به صورت مشترک با کشور افغانستان برای ثبت در فهرست میراث جهانی ناملموس شاید تنها برنامه‌ای باشد که تاکنون از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اعلام نشده بود.
در بخش دیگری عنوان شده که برنامه‌ریزی برای توسعه کمی و کیفی نظام آموزشی رسمی و عمومی به منظور ارتقای دانش تخصصی و همگانی و ترویج فرهنگ و گسترش آگاهی‌های عمومی در زمینه میراث فرهنگی و طبیعی با هماهنگی وزارت آموزش‌وپرورش و آموزش عالی در حال پیگیری است. در حالی این برنامه به عنوان راهبرد با هدف پیشرفت متوازن و متعادل میراث فرهنگی مطرح شده که بهمن سال ۱۳۹۷ دستور تعطیلی مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی صادر شد و دانشجویان این مرکز به ناچار تحصیلات خود را در خوابگاه به پایان خواهند رساند.
مونسان در این برنامه اشاره کرده که تا پایان دولت دوازدهم هشتصدمین موزه راه‌اندازی می‌شود، در حالی ‌که امروز در جلسه دفاع خود اعلام کرد تاکنون ۶۰۰ موزه در کشور راه‌اندازی شده است.
واگذاری بیش از ۸۰ بنای تاریخی به بخش خصوصی از طریق صندوق حفظ و احیا نیز از دیگر برنامه‌های وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اعلام شده در حالی‌ که این صندوق همچنان در پروژه حقوقی عمارت‌ مسعودیه که یکی از نخستین بناهای واگذار شده از طریق مزایده به بخش خصوصی بود همچنان درگیر است و نتوانسته پرونده آن را با موفقیت مختومه کند.
در بخش دیگری از این برنامه عنوان شده که در دو سال گذشته پنج اثر تاریخی ایران در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید. این در حالی است که ۳۰ خرداد سال ۱۳۹۷ محوطه ارسباران در کمیته میراث طبیعی یونسکو رای لازم را نیاورد و امسال هم بخش‌هایی از آن در آتش سوخت.
یکی از دستاوردهای اعلام شده از سوی وزیر میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در دوران مدیریت سازمان مسبوق، استرداد ۷۴ قلم شی از اشیای تاریخی و فرهنگی به کشور بود، در حالی‌ که یکی از مهم‌ترین پرسش‌های پاسخ داده نشده به کارشناسان میراث فرهنگی، سرانجام مهم‌ترین محموله تاریخی کشور، الواح هخامنشی است که دعوای حقوقی آن پس از گذشت سال‌ها هنوز به نتیجه نرسیده است و پس از گذشت ۸۰ سال هر بار از وجود مانعی برای بازگشت آن به کشور خبر می‌دهند.
طرح «میراث بان» که در دولت‌های گذشته نیز مطرح شده بود در برنامه وزیر جدید میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی نیز تکرار شده است. این طرح قبلا به دلیل نداشتن برنامه‌ای مناسب، رد شده بود.
همچنین اعلام شده در راستای ایجاد شفافیت، تسریع در اقدام و ارتقای ظرفیت اجرایی مرمت و بازسازی ابنیه تاریخی فهرست بهای مرمت ابنیه تاریخی همراه با نظام‌نامه فنی و اجرایی حوزه مرمت تدوین شده است اقدامی که از دوره «حمید بقایی» در سازمان سابق میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و توسط کارشناسان آن دوره پیشنهاد و برخی از اقدامات اولیه آن انجام شده بود.
برنامه پیشنهادی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به کمبود قوانین و مقررات در به‌کارگیری «بخش خصوصی» با استناد به گزارش کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی اشاره دارد اما به خلأ قوانین در حفاظت از آثار تاریخی اشاره‌ای نشده است. با توجه به قدمت این آثار و قدیمی بودن برخی از قوانین، این درخواست در سال‌های گذشته از سوی کارشناسان مختلف حقوقی میراث فرهنگی بارها مطرح شده بود.
در این برنامه درحالی به ارتقای کمی و کیفی نیروی آموزش از طریق ایجاد نظام آموزشی اشاره شده است که درباره به‌کارگیری استادکاران قدیمی مرمت و حفاظت از آثار تاریخی که می‌توانند تجربیات و راهکارهای مناسبی را به نیروی جوان این حوزه ارائه دهند، اشاره‌ای مستقیم و جزئی‌تری نشده است. همچنین تکلیف کارگران پروژه‌های عمرانی پایگاه‌های میراث فرهنگی که دهه‌هاست با مشکل دستمزد و قرارداد مواجه هستند در این برنامه روشن نشده است.
اما در بخش گردشگری اولویت و کمیت محتوای برنامه‌ها، بیشتر به اقدامات انجام شده در دو سال گذشته اختصاص دارد و برنامه جدیدی به چشم نمی‌آید، اما تاکید کلی آن همچنان بر اشتغال است.
مونسان در این برنامه اشاره کرده که ۲۳۷۱ پروژه گردشگری با حجم سرمایه‌گذاری ۸۱۸ هزار میلیارد ریال در دست ساخت است که از بین آنها ۳۷۴ پروژه هتل بوده که از این بین ۱۵۴ هتل چهار و پنج ستاره تا پایان عمر دولت دوازدهم به نتیجه خواهد رسید.
تهیه بانک مشاغل گردشگری، تبدیل فرودگاه‌های کشور به موزه، تهیه نقشه گردشگری طبیعت و تدوین نظام جامع آموزشی ساختارمند منابع انسانی متخصص در بخش گردشگری تازه‌ترین هدف‌گذاری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در ادامه سایر اقدامات و برنامه‌های قبلی است. در این برنامه به حضور فعال‌تر در گردشگری دریایی، سلامت و مذهبی اشاره کلی شده اما مشخص نیست برنامه جزئی‌تر وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای بهبود کمیت و کیفیت گردشگری ورودی در شرایط تحریم و عقب‌نشینی برخی کشورها از سفر به ایران چیست و اشاره نشده عقب‌ماندگی از برنامه ششم توسعه و چشم‌انداز ۲۰ ساله در بخش گردشگری چگونه قرار است جبران شود.
اما در بخش صنایع‌دستی اعلام شده که زیرساخت‌های مالی و قانونی بیمه هنرمندان بعد از ۵ سال پیگیری، دوباره ایجاد خواهد شد و افق صادرات ۲ میلیارد دلاری تا سال ۱۴۰۴ خورشیدی ترسیم شده است. مونسان امروز در جلسه بررسی صلاحیتش در مجلس اعلام کرد که ارزش صادرات صنایع‌دستی در حال حاضر ۶۱۳ میلیون دلار به غیر از محاسبه زیورآلات و فرش و صادرات چمدانی است.
او در برنامه وزارت تازه‌تاسیس میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری هرچند بر افزایش حمایت از حضور بخش خصوصی و کاهش نرخ تمام شده محصولات صنایع‌دستی در این برنامه تاکید کرده اما بیشتر از آنکه اشاره کند چه اهداف و برنامه‌های شتابنده و پیشرویی را مدنظر دارد، به اقدامات انجام شده در دو سال گذشته پرداخته است.
تشکیل شورای صنایع‌دستی شاید تازه‌ترین خبری باشد که مونسان در این برنامه اعلام کرده است.
امروز وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کاربرد اقتصادی و فرهنگی به خود گرفته و با ترسیم این برنامه‌ها توسط سکاندار آن (علی‌اصغر مونسان) می‌توان امیدوار بود که آینده‌ای درخشان در زمینه گردشگری و صنایع‌دستی در کشور و در سطح بین‌الملل رقم خواهد خورد.
از آنجایی که جمهوری اسلامی ایران از جمله کشورهایی که با بیش از یک میلیون اثر میراث فرهنگی و گردشگری در کشور سابقه تاریخی دارد، این کشور همواره مقصدی مهم برای توریست و گردشگران خارجی بوده و همه ساله مورد استقبال چشمگیر آنها قرار گرفته است از این رو برای رشد و رونق این حوزه این وزارتخانه نیازمند برنامه‌های کلان و کوتاه، میان و بلندمدت بود که در لیست برنامه‌های اعلامی مونسان به خوبی این موارد در آن لحاظ شده است.
از سویی براساس سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری امروز به یک منبع درآمدی برای کشور تبدیل شده که باید برای رشد و رونق هرچه بیشتر آن تلاش شود.
از طرفی هم در این حوزه توجه به اشتغالزایی همواره مدنظر بوده و تا حد زیادی در دوران مسوولیت مونسان در سازمان میراث فرهنگی رشد قابل توجهی را در این حوزه شاهد بوده‌ایم که آمار و اسناد موجود گواه این مدعاست.
از طرفی با نگاهی گذرا به برنامه‌های بالادستی متوجه خواهیم شد که برنامه‌های اعلامی از سوی مونسان تطبیق فراوانی با آنها داشته و بیش از ۳۰ درصد از برنامه‌های وی هم با برنامه‌های دولت مطابقت دارد.
افتتاح ۲۰۱ پروژه در دوران مدیریتی مونسان، ایجاد ۴۲۵ واحد بوم‌گردی، صدور چهار هزار و ۵۷۵ موافقت اصولی جهت سرمایه‌گذاری که موجب ورود ۱۰۰ هزار میلیارد سرمایه به بخش گردشگری و اشتغالزایی در این بخش شده نیز از نکات مثبت سکانداری وی در این سازمان را نشان می‌دهد.
رییس‌جمهوری در حکم ابلاغی خود به وزیر میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تاکید کرده است که در برنامه‌هایی که در دوران انتخابات ریاست‌جمهوری به مردم ارائه شده است و نیز مبتنی بر برنامه‌ تقدیم شده به مجلس شورای اسلامی در هنگام معرفی وزرا، رسالتی بس سنگین برعهده دارد، این دولت باید بتواند طی دوره فعالیت خود، کشور عزیزمان ایران را از چالش‌های بزرگ انباشته شده در طول چند دهه گذشته عبور داده و شرایط مساعدی را برای مقطع پایانی فعالیت خود در سال ۱۴۰۰ که مصادف با به پایان رسیدن قرن حاضر است، به وجود آورد.
محدودیت منابع و سایر محدودیت‌های سیاسی، اداری، اجتماعی و فرهنگی از یک طرف و اسناد بالادستی شامل سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی و سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی ایجاب می‌کند که هر وزارتخانه بر اهداف مشخص و محدودی که از اولویت بالایی برخوردار هستند، متمرکز شود و علاوه بر پیشبرد امور جاری، اصلاحات ساختاری برای محقق ساختن برنامه‌ها را در دستور کار خود قرار دهد.