14 - 09 - 2017
ثبت ملی سینماهای لالهزار
گروه فرهنگ- روزگاری لقب «شانزهلیزه تهران» را داشت و قطب فرهنگی کشور بود؛ خیابانی که نماد نوگرایی و هنر ایران بود و بسیاری از کافهها، تئاترها، سینماها، رستورانها، تجارتخانهها و فروشگاههای معروف در آن قرار داشتند. اما حالا سالهاست تبدیل به متروکخانهای برای سینماهای قدیمی شده و دیگر اثری از حال و روز خوش گذشته در آن نمیبینیم. با این حال مدیرکل ثبت آثار، حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی کشور از بازسازی جزء به جزء این خیابان و تبدیل آن به پیادهراه فرهنگی میگوید؛ اتفاقی که به دلیل تغییر کاربری این خیابان در سالهای گذشته کمی بعید به نظر میرسد.
فرهاد نظری در پاسخ به اینکه چرا سینماهای لالهزار و حتی خود خیابان لالهزار با جایگاه مهم فرهنگی و تاریخی که در تاریخ معاصر ما دارند، ثبت ملی نمیشوند، توضیح میدهد: «به طور کلی خیابان لالهزار، نام و تاثیر شگرفی در آغاز دوره مدرن ایران داشته است. بسیاری از نویسندگان، شاعران، هنرمندان و روشنفکران اینجا مراوداتی داشتند و آثار فرهنگی و هنری خود را در این خیابان ایجاد کردند؛ لالهزار لوکیشن (محل) فیلمبرداری فیلمهای زیادی بوده و بسیاری از سینماها و تئاترهای ایران برای اولین بار اینجا تاسیس شده است.»
او ادامه داد: «بنابراین خیابان لالهزار از نظر من یک فضای فرهنگی ( (cultural space تمام عیار است که متاسفانه با گذر زمان، کاربرد آن دچار استحاله شده و گونه به گون شده و به قول علما لباس به لباس شده یعنی آن لباس زیبای فرهنگی از تنش بیرون آمده و لباس تجاری به تن کرده است.»
نظری در پاسخ به اهمیت میراثی این مکان تاریخی بیان کرد: «مرحوم علیاکبرخان دهخدا در یادداشتهای فرهنگیاش به وفور از خیابان لالهزار یاد میکند و رد پا و نام اینجا در یادداشتها و خاطرات بسیاری از تئاتریها و سینماگران و مشاهیری چون مجتبی مینوی و صادق هدایت آمده است.»
او ادامه داد: «حتی حسین گلگلاب سرود «ای ایران» را که بعدها غلامحسین بنان آن را اجرا کرد، با تاثیرپذیری از حادثه برخورد نادرست و توهینآمیز یک سرباز انگلیسی نسبت به یک افسر ایرانی که در همین لالهزار اتفاق افتاد، سرود.»
بازسازی لالهزار به شکل قدیم
مدیرکل ثبت آثار میراث فرهنگی کشور در پاسخ به ضرورت حفظ و احیای فضای نوستالژیک (خاطرهانگیز) بافت فرهنگی لالهزار گفت: «اینجا یک محمل و فضای فرهنگی است که از فرق سر تا نوک پا برای تهرانیها و ایرانیها خاطره است. پس خود این محور میتواند بهطور کلی ثبت و بازسازی شود به شکلی که حیثیت فرهنگیاش به همان شکل قدیم، با سینماها و تئاترهایش برگردد.»
او تاکید کرد: «امروز بخش مهمی از چیزهایی که ما به عنوان میراث مستند دیداری – شنیداری میشناسیم از همین خیابان لالهزار تولید شدهاند. اینها نهتنها میراث تهران بلکه میراث تمام ایرانیان است چون آغازگر یک جریان روشنفکری و یک جریان هنری و فرهنگی مدرن در ایران بوده است.»
نظری اضافه کرد: «لالهزار این قابلیت را دارد که به شکل اصیلش بازسازی و ساماندهی شده و به یک محور و پاتوق فرهنگی برای هنرمندان و مردم تبدیل شود.»
او ادامه داد: «با ظرفیت فرهنگی و تاریخیای که لالهزار دارد، درصورت بازسازی میتواند محیط اطرافش را هم تحتتاثیر قرار دهد و از یک منطقه فروش ابزار صنعتی و الکتریکی به یک خیابان ممتاز فرهنگی رخ عوض کند.»
اینجا یک پیادهراه فرهنگی بینظیر میشود
مدیرکل ثبت آثار میراث فرهنگی کشور عنوان کرد: «این شأن و منزلت لالهزار است که سینماها، تئاترها، پاتوقهای فرهنگی و کافههای آن باز شود تا سیما و منظر آنجا احیا شود و حتی میتواند فقط «پیادهراه» شود که خوشبختانه اسناد تصویری زیادی هم برای احیای آن از لالهزار قدیم باقی مانده که برای تحقق این امر به ما کمک میکند.»
نظری در مقابل طرح این موضوع که تخریب روزافزون سالنهای سینما و تئاتر و کافههای برجامانده لالهزار، ثبت زنجیرهای آن را ضروریتر میکند، گفت: «بیتردید مکانهای مذکور و سینماها این قابلیت را دارند و ما باید نسبت به تاریخ سینمای ایران حساسیت داشته باشیم زیرا ایران جزو چند کشور محدود دنیاست که از نظر هنر سینما دارای سبک مختص خود است و در سایه هالیوود و جریانهای سینمایی دنیا محو نشده است.»
او که با ایرنا سخن میگفت، اضافه کرد: «البته چیز عجیبی هم نیست که جایگاه سینمای ما رفیع است چون ایران جزو اولین کشورهای دنیاست که دو یا سه سال بعد از اختراع دوربین عکاسی، آن را در دوره قاجار در خدمت گرفته و آرشیو غنی عکاسی آن دوره هم موجود است. پس ایران در شمار کشورهای پیشگام در صنعت سینما و عکاسی است.»
نظری تبیین کرد: «کشوری که چنین جایگاه و سابقهای دارد، باید میراث معماری و شهرسازی سینماییاش را هم حفظ کند. این شانس نصیب کمتر کشوری شده که سرمایه بزرگی مثل مخزن «آلبوم خانه» عکاسی کاخ گلستان را داشته باشد که جزو دو سه مخزن عکس تاریخی دنیاست.»
او در پاسخ به این پرسش که اگر قرار باشد لالهزار با احیا تبدیل به یک محور فرهنگی شود چه کسانی باید پیشقدم شوند، بیان کرد: «چون مدیریت این مکان یک مدیریت چندوجهی است، قطعا شهرداری تهران باید پیشگام باشد، میراث فرهنگی کمک میکند و خانه سینما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم هر یک در حوزه وظایفشان پا پیش بگذارند.»
نظری به این مساله که مدیری مثل شما که از دغدغه و بضاعت فرهنگی برخوردار است، اگر سینماگران جلو نیامدند و شهرداری بهانهتراشی کرد اینجا را رها میکند، پاسخ داد: «بهتر است متولیان اصلی یعنی خانه سینما جلو بیایند و با بهرهگیری از شهرت و جایگاه مردمیشان با مالکان خصوصی برای جلب رضایت یا علاقهمندی آنها صحبت کنند و این نشان از احساس مسوولیت سینماگران نسبت به میراث حوزه سینما دارد.»
او اضافه کرد: «اما اگر آنها چنین کاری نکنند، ما برای ثبت ملی زنجیرهای سینماهای لالهزار اقدام میکنیم. باز هم تاکید میکنم که مشارکت و پای کار بودن اهالی سینما نسبت به میراث فرهنگی خود و مردم، کار را بسیار تسریع خواهد کرد و ما هم از واکنش و حساسیت آنها استقبال میکنیم.»
لالهزار یکی از خیابانهای قدیمی و مرکزی شهر تهران است که از جنوب به میدان امام خمینی (توپخانه) و از شمال به خیابان انقلاب اسلامی منتهی میشود.
اماکن و بناهای تاریخی – فرهنگی خانه و باغ اتحادیه با شماره ثبت ۱۲۰۵۷، تئاتر نصر با شماره ثبت ۶۵۲۹، تئاتر پارس با شماره ثبت ۱۰۴۰۲، گراندهتل با شماره ۶۵۲۸، سفارت دانمارک ۷۴۴۱، خانه مشیرالدوله پیرنیا با شماره ۱۸۹۹، ساختمان تجاری غریب با شماره ۱۸۶۷۵، مسجد هدایت با شماره ۱۵۷۸۵، مسافرخانه پارس با شماره ۱۵۷۸۳، مدرسه و کلیسای ژاندارک با شماره ثبت ۲۹۲۸، خانه معین التجار بوشهری با شماره ۳۱۲۷۳، بهعنوان برخی از آثار ملی ایران در این خیابان به ثبت ملی رسیده است اما خیابان لالهزار به عنوان یک بافت تاریخی واحد و ۱۵ سینما و چند تئاتر تاریخی این خیابان که بنیان تئاتر و سینمای کشور هستند، هنوز از ثبت ملی بیبهرهاند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد