جاده ابریشم از ایران به یونسکو می‌رسد؟

حسن روحانی حدود یک‌ سال پیش‌ در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در قرقیزستان، احیای جاده ابریشم را پیشنهاد کرد. پس از آن، رییس‌جمهور چین دستور احیای جاده ابریشم را با استفاده از سفرهای گردشگری صادر کرد و سفر گردشگران چینی در مسیر ابریشم آغاز شد.
هرچند بخش زیادی از جاده اصلی ابریشم در سال‌های گذشته با توجه به اینکه محل رفت‌وآمد و تجارت زمینی نبوده، از بین رفته است‌ اما حالا چینی‌ها که شهر «شیان» (خواهرخوانده اصفهان) را نقطه مبدأ این جاده برای تجارت ابریشم در این جاده می‌دانند، قصد احیای آن را با گردشگران‌شان دارند. اتفاقی که گاهی توسط رسانه‌های مختلف با انتشار اخباری مبنی بر حرکت یک گروه گردشگر در این مسیر به‌روز می‌شود.
محمدحسن طالبیان درباره تهیه پرونده ثبت جهانی «جاده ابریشم»گفت: در دولت گذشته، کار تهیه این پرونده به پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی سپرده شد. آن زمان حتی جلساتی برگزار و مطالعه و بررسی احیای این مسیر در دستور کار قرار گرفت که آیا بخشی از این مسیر را در پرونده جهانی در یونسکو داشته باشیم یا پرونده‌ای جداگانه از سوی ایران در این زمینه تهیه شود. با توجه به صحبت‌های متفاوت، من شخصا جوابی از این پروژه نگرفتم.
وی بیان کرد: با این وجود، یک گروه پژوهشی در پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی تا کنون کارهای سنگینی در این زمینه انجام داده است، این اقدام حتی در بخش گردشگری نیز رخ داد و تا حدی پیشرفت هم داشت، هرچند بحث گردشگری آن به پرونده ثبت جهانی ربطی نداشت.
وی با تاکید بر اینکه نخستین پرونده در این زمینه توسط کشور چین به یونسکو پیشنهاد شد و ازبکستان نیز با آنها همکاری داشت، ادامه داد: پژوهشگران باستان‌شناس و پژوهشگران تاریخ باید به ما بگویند که برای تهیه این پرونده چه کارهایی انجام دهیم. ما هنوز تصمیم نگرفته‌ایم که در این زمینه چه کنیم.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا برای جاده ابریشم پرونده‌ای چند ملیتی تهیه نمی‌شود، گفت: این اقدام به کشوری بستگی دارد که پیشنهاد نخست برای این کار را به یونسکو داده است. با توجه به اینکه چین نخست این کار را کرده، ما می‌توانیم پرونده‌ای به نام «جاده ابریشم» حتی نه فقط برای ایران، بلکه به‌صورت مشترک با کشورهای دیگر تهیه کنیم.
طالبیان اظهار کرد: در حال حاضر کشورهای ترکمنستان،‌ هندوستان و تاجیکستان آمادگی دارند تا پرونده جاده ابریشم را به مدیریت ایران تهیه کنند. با این اقدام می‌توان گردشگران هریک از کشورهای عضو پرونده را به کشورهای دیگر فرستاد و از تجربیات کلان در این حوزه‌ها استفاده کرد. در واقع، زمانی که یک پرونده به‌صورت مشترک تهیه می‌شود، تنها کار مشترک دیگر در این زمینه جابه‌جایی گردشگران آن کشورها با یکدیگر در این مسیر است اما هر اقدام دیگری در زمینه حفاظت، مرمت و نگهداری از آن موضوع جهانی برعهده هر کشور است.
وی با تاکید بر لزوم مطالعه خوب و مناسب درباره مسیر گردشگری جاده ابریشم در ایران‌، افزود: چندماه زمان برای این انجام این کار، بسیار کم است، باید دست کم دو تا سه سال در این‌باره مطالعه شود، مانند کاری که برای باغ‌های ایرانی انجام شد.
مسوول تدوین پرونده‌های ثبت جهانی همچنین انتخاب نام مناسب برای این پرونده را از دیگر اقداماتی دانست که باید روی آن بررسی مناسبی انجام شود و اظهار کرد: باید تصمیم بگیریم که چه نامی برای این پرونده مناسب است؛ «جاده ابریشم»، «جاده بزرگ خراسان» یا حتی نام دیگری باید برای آن پیشنهاد و بررسی شود.
طالبیان با خوب ارزیابی کردن این اتفاق که به بهانه‌های مختلف سراغ چنین بناها، مکان‌ها و مسیرهای تاریخی برویم‌، افزود: اینکه با چنین اتفاقاتی از این بناها و محوطه‌ها حفاظت کنیم و برایشان انگیزه ایجاد کنیم تا سامان‌دهی شوند و یک مسیر گردشگری فرهنگی مناسب درست کنیم، اتفاق بسیار خوبی است که امیدوارم ادامه‌ داشته باشد.