جایگاه لرزان صادرات

گروه بازرگانی- همواره یکی از اهداف دولت‌های گذشته و همچنین دولت فعلی، توسعه صادرات غیرنفتی بوده است اما به دلیل مسایل متعددی مانند وابستگی دولت به درآمدهای نفتی، این مهم‌ هیچ‌گاه به‌صورت شایسته محقق نشده این در حالی است که در برخی بخش‌ها خبری از مشوق‌های صادراتی‌ به عنوان عامل مهم در افزایش صادرات نیست و در برخی بخش‌های دیگر نیز تنها به دادن شعار اکتفا می‌شود چرا‌که به گفته بسیاری از صاحبنظران، تنها بخش ناچیزی از وعده‌های محقق شده در این زمینه عملی شده است. با این حال انتظار می‌رود تا در سال‌جاری که به دلیل انتخابات با حساسیت بیشتری در برنامه‌ریزی‌ها و سیاستگذاری‌های کلان اقتصادی روبه‌رو هستیم،‌ به توصیه تجار، صادرکنندگان و فعالان بخش‌خصوصی توجه بیشتری شود‌ چرا‌که به گفته رییس کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران، دولت یازدهم در زمینه رفع موانع صادرات عملکرد مثبتی داشته اما هنوز ابعاد مختلف صادرات به توسعه نرسیده است.این در حالی است که وی به عنوان یک فعال بخش خصوصی در رابطه با صادرات غیرنفتی در سال‌جاری پیش‌بینی کرده است که صادرات غیرنفتی واقعی در سال ۹۶ چشم‌انداز مثبتی ندارد. بر همین اساس رضی حاجی‌آقا میری گفت: باید سیاست‌ها و استراتژی توسعه صادرات غیرنفتی واقعی‌ بازخوانی شود‌ تا موانع و مشکلات این حوزه شناسایی و برطرف شود.
دغدغه ما توسعه صادرات غیرنفتی واقعی است
رییس کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران اظهار کرد: تحلیل چشم‌انداز صادرات با دو مشکل اساسی روبه‌رو است؛ اولین مساله انتخابات و سیاست است و مساله دوم استراتژی و برنامه‌های کلان اقتصادی است. در هر دو این حوزه‌ افق روشنی پیش پای توسعه صادرات غیرنفتی نیست.
حاجی‌آقا میری از مهم‌ترین دغدغه حوزه صادرات گفت: دغدغه ما در توسعه صادرات، صادرات غیرنفتی واقعی است نه صادرات نفتی؛ ایران با صادرات نفتی در توسعه اقتصادی جایگاهی ندارد برای اینکه اختیار فروش نفت به میزان زیادی دست فعالان اقتصادی نیست. نفت و سیاست به‌هم‌پیوسته هستند و اتکا به صادرات نفتی کار درستی نیست و اساس توسعه صادرات را
متزلزل می‌کند.
رییس کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران خاطر‌نشان کرد: صادرات غیرنفتی مثل میعانات و پتروشیمی که وابسته به نفت است خیلی نمی‌تواند محور اصلی توسعه صادرات غیرنفتی باشد برای اینکه این حوزه هم تحت‌تاثیر نوسانات بازار نفتی است. رفتار خردمندانه این است که صادرات غیرنفتی را بدون بخش‌های وابسته به نفت در نظر بگیریم.
به گفته عضو هیات نمایندگان اتاق ایران، بخش خصوصی نحیف توان رقابت با اقتصاد نفتی-دولتی ندارد.
جایگاه صادراتی ایران محکم نیست
رییس کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران در ادامه بیان کرد: جایی که ما در صادرات غیرنفتی واقعی ایستاده‌ایم، جایگاه محکمی نیست؛ خیلی از اقلام صادراتی غیرنفتی ما کاهش داشته است. اگرچه برخی از این اقلام بعد از برجام افزایش نسبی داشته اما کافی نیست. ما باید سیاست‌های گذشته خود را ارزیابی و نقد کنیم نه اینکه رفتاری ضد‌توسعه‌ای و ضدتوسعه واقعی در پیش بگیریم.
وی به اتاق بازرگانی ایران گفت: باید برای ارتقای جایگاه صادرات، اهداف کلان سیاسی و اقتصادی با همدیگر همخوانی داشته باشد. توسعه صادرات به تعامل گسترده با دنیا نیاز دارد تا اینکه فعالان اقتصادی بتوانند به بازارهای جدید دسترسی داشته باشند.
حاجی‌آقا میری گفت: دولت‌ها باید استراتژی مناسبی داشته باشند. دولت باید صادرات غیرنفتی واقعی را تقویت کند. این انتظار تنها از دولت یازدهم یا دوازدهم نیست بلکه همه دولت‌ها باید به توسعه صادرات توجه کنند.
بایدها و نبایدها در حوزه صادرات
حاجی‌آقا میری اظهار کرد: دولت‌ها باید برنامه‌ای را مورد توجه قرار دهند که اقتصاد از تلاطم‌های سیاسی کمتر آسیب ببیند و همه دولت‌ها به توسعه صادرات کمک کنند و به این استراتژی
پایبند باشند.
وی در ادامه افزود: کمک‌هایی که دولت می‌تواند به صادرات غیرنفتی داشته باشد به دو شکل می‌تواند انجام شود راهکار اول به‌صورت بسته‌های حمایتی است و راهکار دیگر با تغییر سیاست دولت نسبت به ارز ممکن است. از طرف دیگر باید نهاد برنامه‌ریزی برای اقتصاد نهادی مستقل، پایدار و توسعه‌محور باشد.
وی معتقد است برای توسعه صادرات غیرنفتی واقعی، دولت‌ها باید استراتژی مناسبی را در پیش گیرند تا بتوانند جایگاه مناسبی در توسعه میزان صادرات داشته باشند‌ اما به دلیل نبود این استراتژی ما جایگاه مناسبی در بازارهای جهانی نداریم.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران گفت: این موضوع که چقدر از بازارهای منطقه در اختیار کالاهای ایرانی است ‌به استراتژی صادراتی برمی‌گردد. استراتژی صادراتی صحیح و درست این نیست که ما فقط به بازارهای منطقه‌ای فکر کنیم. ما نباید هیچ‌کدام از بازارهای دنیا را از دست دهیم، ما نباید متمرکز به بازارهای منطقه باشیم ضمن اینکه نباید غافل از بازارهای منطقه باشیم، باید جایگاه واقعی خود را در این بازارها به دست بیاوریم.
سیاست و اقتصاد همراه نیستند
حاجی آقا‌میری بیان کرد: ما قبل از برجام‌ در روابط بین‌الملل خود رویه‌ای را در پیش گرفتیم که به‌جای تعامل با کشورها‌ به تقابل رسیدیم. باید بعد از برجام موانع بانکی رفع شود و استراتژی مناسبی در بازارهای جهانی داشته باشیم، باید مولفه‌هایی تعریف کنیم که رقم صادرات غیرنفتی واقعی نه صادرات نفتی یا صادرات نفتی وابسته به نفت بیشتر باشد.
وی از وضعیت صادرات انتقاد کرد و در ادامه افزود: متاسفانه همیشه رویه در ایران این است که در رونق نفتی، رقم صادرات غیرنفتی واقعی پایین آمده و برعکس در زمان رکود بازار نفت، رقم صادرات غیرنفتی بالاتر رفته و این چرخه همیشه ادامه داشته است؛ چرخه‌ای معیوب و ناامید‌کننده.
وی تاکید کرد: ما باید از وضعیت کشورهایی که نفت ندارند و اقتصادی پیشرفته دارند، درس یاد بگیریم اما متاسفانه اراده و عزمی برای درس‌آموزی از اقتصاد دنیا وجود ندارد.
چه باید کرد
رییس کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران تاکید کرد: دولت باید استراتژی توسعه صادرات غیرنفتی در پیش بگیرد. باید نرخ ارز واقعی شود‌ وگرنه صادرکننده برای حضور در بازارهای بین‌المللی توان رقابت خود را از دست می‌دهد. البته این در یک روز و یک‌سال ممکن نیست؛ دولت باید رویه‌ها را در جهت نیل به هدف در آینده اصلاح کند. به معنای واقعی باید دولت‌ها برای اقتصاد استراتژی منسجم، بلندمدت و پایداری داشته باشند. در صورت نبود این استراتژی، چشم‌انداز صادرات در سال آینده و سال‌های آتی خوب نیست.
کنترل تورم گذشته معجزه است
آقامیری همچنین در ادامه صحبت‌هایش‌‌ درباره کنترل تورم در دولت یازدهم گفت: مهار کردن تورم از آن رقمی که در پایان دولت دهم بود به وضعیت فعلی و تک رقمی شدن آن چیزی شبیه به معجزه است. این یکی از بزرگ‌ترین اقدامات دولت یازدهم بوده است.
وی افزود: اگرچه فعالان اقتصادی در این مدت رکود را هم تحمل کردند که سختی‌هایی را هم به دنبال داشت اما به هر حال باید برای حل مشکل تورم رکود را هم تحمل می‌کردیم و امیدواریم که در دولت بعد با ثبات تورم رونق هم به شکل معقولی در اقتصاد به دست آید.رییس کمیسیون توسعه صادرات اتاق بازرگانی ایران معتقد است دولت یازدهم در زمینه رفع موانع صادرات عملکرد مثبتی داشته اما هنوز ابعاد مختلف صادرات به توسعه نرسیده است.
رییس کمیسیون توسعه صادرات اتاق بازرگانی ادامه داد: بحث و سوال دیگر این است که چقدر در توسعه صادرات موفق بوده‌ایم، با توجه به سنگینی مساله برجام برای دولت یازدهم نمی‌توان انتظار داشت که در این بخش در طول چهار سال همه اهداف محقق و نتیجه مطلوبی حاصل شود اما در مجموع کارنامه دولت یازدهم از نظر فعالیتی که در جهت رفع مشکلات تحریم‌ها داشتیم قابل قبول بوده است. اگر اقدامات دولت در جهت رفع تحریم‌ها و موانع صادرات اتفاق نمی‌افتاد، امروز وضعیت پیچیده‌‌ و بحران سنگین‌تری داشتیم.